درنگی در روستای گلیرد طالقان

حسین عسکری: این مقاله کوتاه به سفارش «دایره المعارف تشیع» جهت چاپ در جلد چهاردهم نوشته شده است. بی تردید «گلیرد» یکی از دهکده های نام آشنا در سرزمین ایران اسلامی است.

گلیرد روستایی کهن در منطقه طالقان است که زادگاه و موطن آیت الله سید محمود طالقانی (م1358ش) از چهره های نامدار جریان نواندیشی دینی در ایران می باشد. این روستا در 14 کیلومتری جنوب شرقی شهر طالقان از توابع شهرستان ساوجبلاغ و در ارتفاع 2224 متری از سطح دریا واقع است. نسبت این روستا با آیت الله طالقانی باعث توجه مردم ایران و در نتیجه موجب رونق و آبادانی آن شده است. جمعیت آن در تابستان حدود 250 خانوار و در زمستان کمتر از 45 خانوار می باشد. خانه تاریخی پدر مرحوم طالقانی در مرکز روستا و در ضلع شمال شرقی مسجد واقع شده و شامل اجزای مختلف خانه های سنتی ایرانی است. قدیمی ترین بخش این خانه متعلق به دوران قاجاریه است.

این خانه در سال 1377ش به وسیله سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره 2009 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. بسیاری از چهره های سیاسی و مذهبی در دوره پهلوی برای دیدار و گفت و گو با آیت الله طالقانی به این روستا آمده اند. مهندس مهدی بازرگان (م1373ش)، دکتر علی شریعتی (م1356ش)، جلال آل احمد (م1348ش) و سید مجتبی نواب صفوی (م1334ش) از آن جمله هستند. کشف ابزار و آلات جنگی مفرغی مربوط به دوران پیش از میلاد مسیح، نشانه های بجا مانده از قلعه دوران حاکمیت اسماعیلیه، وقفنامه گلیرد متعلق به سال 930ق، سنگ قبرهای مربوط به قرن 10 هجری قمری که قدیمی ترین آنها متعلق به سال 940ق است، تدفین های باستانی، کشف سکه های مربوط به دوره زندیه و درختان کهن گردو در ارتفاعات جنوب غربی روستا، باستانی و تاریخی بودن گلیرد را اثبات می کند.

برخی از مشاهیر روستای گلیرد: سیدابوالحسن گلیردی طالقانی (م1310ش) مجتهد و مبارز دوره پهلوی و پدر آیت الله سید محمود طالقانی؛ سید محی الدین علوی طالقانی (م1347ش) مدرس مدرسه مروی تهران؛ سید جعفر امیری معروف به امیرالادبا (م1325ش) خوشنویس و شاعر معاصر؛ دکتر زین الدین کیایی نژاد (م1378ش) شاعر و نویسنده 14 عنوان اثر چاپ شده و خطی در زمینه عرفان اسلامی؛ سید محمدتقی میرابوالقاسمی (م1385ش) پژوهشگر و نویسنده 27 عنوان کتاب تاریخی و اسلامی.

منابع: تاریخ و جغرافیای طالقان، ص 36 و 102؛ گلیرد، ص 14؛ کتابشناسی ساوجبلاغ، ص 19؛ آشنایی با فرهنگ و تاریخ و مفاخر طالقان، ص 215؛ آثار تاریخی طالقان، ص 389.