استاد علی اشرف والی

شاگرد ساوجبلاغی مکتب کمال الدین بهزاد

«علی اشرف والی» هنرمند برجسته بی مدعا و عارفی اصیل و گمنام بود که در سال 1299خورشیدی در یکی از روستاهای شهرستان ساوجبلاغ دیده به جهان گشود. وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی و متوسطه وارد دانشکده‏ هنرهای زیبا شد و از محضر استادانی چون علی محمد حیدریان، رفیع حالتی، ابوالحسن صدیقی و اسماعیل آشتیانی بهره گرفت، هر چند تربیت هنرى خویش را وام دار مرحوم استاد آشتیانى مى‏دانست.

چهل سال کار به شیوه کلاسیک سبب شده است که او طرح ها و رنگ ها را در حدى از تکامل و پختگى به کار گیرد، که گویى چهره‏هایى که به وسیله وى نگار یافته‏اند، جاودانه و نامیرا خواهند ماند. والی در هنرهای گوناگونی همچون نگارگری، تذهیب، خوشنویسی و صفحه‏آرایی به مهارت بالایی دست پیدا کرد و در تمامی آنها به مرحله استادی رسید. این هنرمند از شاگردان مکتب کمال الدین بهزاد بود.

مهارت والی در زمینه های گوناگون هنر که چشم هر هنرشناسی را می نوازد، تابلوهای این هنرمند را تجلى گاه خویش ساخته‏اند. با وجود آنکه سال 1342 خورشیدی نخستین بار و آخرین باری است که آثار وی به نمایش گذاشته شد، جالب است که در بسیاری کشورهای اروپایی و برخی ملل آسیای غربی و شبه قاره هند طرفداران بسیاری پیدا کرد. وی علاوه بر نگارگرى به چندین هنر دیگر از جمله خوشنویسى و تذهیب و صفحه آرایى نیز آراسته بود، در کار خوشنویسى شیوه مرحوم استاد زرین خط را مى‏پسندید و از آن پیروى مى‏کرد.

از جمله کارهایى که از وی در این زمینه برجای مانده است، گذشته از تابلوهاى زیبا و بسیار، باید طرح هاى کتاب، «ترجمه الصلوه» عالم نامى مرحوم ملا محسن فیض کاشانى را نام برد که همراه با خوشنویسى مرحوم زرین خط منتشر شده است. تمثال امام علی (ع) یکی از مهم ترین آثار این هنرمند در حوزه نقاشی است که سال ها است تصویر آن در خانه هر ایرانی مشاهده می شود. پیرامون این اثر هنری روایت های خاصی نقل شده است که نشان از ارادت بالای این هنرمند به خاندان اهل بیت عصمت و طهارت دارد. دوران شروع تا پایان این اثر 21 سال یعنی از سال 1344 تا 1365 طول کشیده است. اثر ذکر شده هم اکنون در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می شود. همچنین تابلوی «سران مشروطه تبریز» که در حال حاضر در موزه تبریز نگهداری می‌شود، یکی از نفیس ترین کارهای انجام شده توسط او است.

از این همه که بگذریم، برجسته‏ترین ویژگى ایشان جست و جو و تفحص در بیکرانه عرفان و ادب است که سال هاى بسیار بدان پرداخته‏اند و تفسیر و تبیین مقالات شمس تبریزى، ره آورد این جذبه و شور عارفانه است. استاد والى که سال ها به آفرینش آثار هنرى و تربیت هنرجو همت گماشت، درباره اهمیت هنر معتقد بود که: «هنر واقعى آن است که تمامى ابعاد زندگى بشر در اثر هنری حضورى همه جانبه داشته باشد و آن سان که‏گیاه از باران سبزى و حیات مى‏گیرد، روح نیز از هنر طراوت و تازگى مى‏یابد، و این چنین است که هنرمند آفریده حق را درک مى‏کند و به جهان بینى دست مى‏یابد، چرا که پرداختن به تفنن ذهنى و تخیل هذیانى که توازنى با حکمت الهى و متعالى نداشته باشد، بسادگى مى‏تواند حتى در بیمارترین اذهان تجلى یابد و نمودار شود.»

آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیتی به مناسبت درگذشت این هنرمند، وی را چنین انسانی توصیف کرده اند: «نشانه ‌های ایمان و تعهد را در مدت سی‌ و پنج ساله‌ آشنایی با ایشان بارها مشاهده کرده‌ام.» علی اشرف والی سرانجام پس از سال ها فعالیت پرثمر هنری، 10 دی 1389در نود سالگی دارفانی را را وداع گفت. یکی از دوستان این هنرمند در مراسم تشیع پیکر او این چنین سوگ سر داد: «رفتی و رفت با تو همه رنگ و بوی ما/ بودی و بود با تو همه گفت‌وگوی ما/ زین آشیان تو چه دیدی که پرزنان رفتی/ چنانکه که باز نیایی به سوی ما/ می‌خواستم که گریه کنم گریه بغض شد/ وان بغض ماند تا ابد در گلوی ما.../»

منبع: خبرگزاری شبستان.