مردمانی پاک دل در روستایی نزدیک طالقان

کتاب «تبیان صادق» که شامل مطالبی تفصیلی درباره آثار و افکار آیت الله میرزا صادق مجتهد تبریزی (مرجع اهل توقف طالقان) است به قلم حجت الاسلام سید ابراهیم سیدعلوی در اردیبهشت 1391 از سوی موسسه کتابشناسی شیعه (مستقر در قم) در شمارگان 2000 نسخه و 632 صفحه منتشر شد. حجت الاسلام رضا مختاری مدیر موسسه کتابشناسی شیعه درباره اهمیت این کتاب نوشته است: «وظیفه و هدف موسسه کتاب شناسی شیعه معرفی همه جانبه و دقیق بزرگان، عالمان و مولفان شیعه و آثار مکتوب آنان است و چون مرحوم آیت الله میرزا صادق آقا تبریزی (اعلی الله مقامه) بدون شک یکی از عالمان بنام و بزرگ و تاثیر گذار شیعه در سده اخیر است، تدوین و نشر سرگذشت و معرفی آثار و افکار ایشان در دستور کار موسسه قرار گرفت. از آنجا که نویسنده محترم حضرت حجت الاسلام جناب مستطاب آقای سید ابراهیم سیدعلوی (ادام الله سبحانه عمره و توفیقه) از سال ها پیش در این زمینه مطالعه کرده و از حدود بیست و پنج سال پیش، یعنی از سال 1366 ش تاکنون، مقالات و مطالبی درباره ایشان نگاشته اند، از ایشان خواستم این مهم را بر عهده گیرند که بحمدالله پذیرفتند و نتیجه تلاش ایشان و کوشش موسسه برای آماده سازی و تکمیل آن، به شکل کنونی در آمد.

بررسی افکار و اندیشه های میرزا صادق آقا و معرفی شخصیت ایشان (طاب ثراه) از چند جهت اهمیت ویژه دارد: 1. وی شاگرد بلاواسطه مرحوم شیخ هادی تهرانی (م1321) و ناقل و مفسر آرا و اندیشه های اوست. می دانیم که مسلک علمی و اندیشه های تهرانی کمتر در حوزه ها مطرح است و توجه و عنایتی ویژه می طلبد. 2. فعالیت های سیاسی و اجتماعی و افکار خاص ایشان درباره مشروطه که از جمله در دو رساله مشروطیت در کتاب حاضر آمده است. این رساله ها نشان می دهد که وی تفکر سیاسی ژرف و استعداد بسیار داشته و در فهم مسایل اجتماعی و سیاسی عهد مشروطه بسیار قوی بوده است. 3. مبارزه با رضاخان و تحمل تبعید و رنج ها و مرارت های بسیار در این راه؛ به طوری که حضرت امام خمینی (اعلی الله کلمته) در مواضع مختلف و حدود ده بار از ایشان و مبارزه اش با رضاخان یاد کردند. 4. تاثیر گذاری قوی و فوق العاده وی بر پیروانش که هنوز ادامه دارد؛ به طوری که مردمانی پاک دل که در روستایی نزدیک طالقان زندگی می کنند، به انگیزه پیروی از ایشان و منویاتش، از مظاهر تمدن جدید مانند برق و تلفن و گاز و رادیو و تلویزیون پرهیز می کنند (رک: روستای ایستا، حسین عسکری، چ اول، تهران، نشر شهید سعید محبی، بهار 1389)؛ هرچند ممکن است در فهم مقصود و مراد این بزرگوار اشتباه کرده باشند.

اینها همه دلیل اهتمام به سرگذشت و تبیین افکار این مرد بزرگ است و البته چنین اهتمامی به معنی قابل نقد نبودن اندیشه های ایشان نیست. در کتاب حاضر بحمدالله برای نخستین بار اسناد و مطالب دست اول در سرگذشت و نیز گزارش جامعی از آثار علمی وی و نسخ خطی آنها آمده و وقوف و دستیابی بر مجموعه آثار علمی اش آسان گردیده است. از این رو پیشنهاد می کنم فضلای آذربایجان و مراکز و موسسات فرهنگی و پژوهشی و اداره ارشاد آن سامان، همت کنند و به شکلی علمی و دقیق و با رعایت همه ضوابط تحقیق، مجموعه آثار ایشان را تحقیق و تنظیم و به نام مجموعه آثار میرزا صادق آقا تبریزی و مانند آن - درست مانند موسوعه العلامه شرف الدین و موسوعه العلامه البلاغی - منتشر کنند و از این رهگذر استفاده از آثار این مرد فداکار را آسان تر و یادش را جاودانه سازند. از آثار ایشان بخشی زمان حیات و زیر نظرشان چاپ شده که همان چاپ ها معتبر است. نسخه های خطی بخش دیگری هم بحمدالله به خط مولف موجود است که در کتاب حاضر معرفی شده است. فقط دو اثر در زمان ایشان چاپ نشده و نسخه ای از آنها به خط میرزا صادق آقا هم اکنون یافت نشده است. این دو اثر، دو رساله مشروطیت است که فقط به یک نسخه خطی از هر کدام از آنها دست یافتیم و تصحیح آنها به گونه ای بهتر از این میسر نشد...»