نشانی که فاشیستها دزدیدهاند؛
نقشهای محوطه ازبکی هیچ نسبتی با نازیسم ندارند
یکشنبه 21 دی 1399 / 09:01 دستهبندی: البرز کد خبر: 99102115307 خبرنگار: 50022
خبرگزاری ایسنا / البرز: یک البرزپژوه درباره قدمت محوطه باستانی ازبکی در شهرستان نظرآباد استان البرز، گفت: در این محوطه سفالینههایی از 9هزار سال پیش به دست آمده است که بر روی این سفالینهها نقش صلیب شکسته هم به چشم میخورد. دکتر حسین عسکری در گفت و گو با ایسنا، گفت: در بین نقوش سفالینههای 9 هزار ساله یان تپه و 8 هزار ساله جیران تپه محوطه باستانی ازبکی در شهرستان نظرآباد استان البرز، نقش سواستیکا (Suvastika) یا «صلیب شکسته» یا «گردونه خورشید» هم دیده میشود.
عسکری افزود: به علت سوء استفاده «حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران آلمان» تحت رهبری آدولف هیتلر، متاسفانه از سال 1919میلادی این نقش فرهنگی، کم و بیش در اذهان عموم کارکرد منفی پیدا کرده است. این در حالی است که سواستیکا واژهای سانسکریت به معنای «هستی نیک» است و به عنوان نماد «شانس» و «اقبال نیک»، در فرهنگ هند و اروپایی هزاران سال قدمت دارد. وی ادامه داد: برخی پژوهشگران آن را با عنوان «گردونه مهر» یا «گردونه خورشید» به آیین مهری (میترائیسم) نسبت میدهند. قدیمیترین نقش سواستیکا در کشور اوکراین با قدمت 10 هزار ساله به دست آمده و دیگر انواع سواستیکاهای کهن از کشورهای بلغارستان، هندوستان، چین، عراق، روسیه و ایران کشف شده است.
این البرزپژوه خاطرنشان کرد: در سرزمین ایران این علامت علاوه بر «یان تپه» و «جیرانتپه» محوطه باستانی ازبکی، از محوطه های باستانی شوش، سیلک کاشان، تپه حصار دامغان، شهر سوخته سیستان و... به دست آمده است. حتی این نقش به صورت ساده در بناهای تاریخی دوره اسلامی همانند مسجد جامع نائین، مسجد جامع اصفهان، برجهای دوقلوی خرقان قزوین، مدرسه سردار قزوین، مسجد کبود تبریز و... دیده میشود.
وی اظهار کرد: در مجموع این نشان آیینی و دیرپا در فرهنگ باستانی ایران و جهان نماد درخت زندگی، حرکت چرخشی جهان، صورت مثالی انسان، چهار جهت اصلی، برکت، خوشبختی، پیوند زن و مرد، زایش و باروری است. بر همین مبنا، واژه «صلیب» در عبارت «صلیب شکسته» هم اشاره به صلیب مسیحی ندارد. عسکری در پایان گفت: با این اوصاف، این نقش باستانی هیچ ارتباط و نسبت فرهنگی و ایدئولوژیک با مسیحیت، فاشیسم، نازیسم و هیتلر ندارد. در واقع فاشیستها این نشان را از فرهنگ آیینی جهان دزدیدهاند.
گفت و گوی فوق در وب سایت خبرگزاری ایسنا
نقوش سفال های به دست آمده از یان تپه محوطه باستانی ازبکی متعلق به هزاره هفتم پیش از میلاد مسیح
نقوش سفال های به دست آمده از جیران تپه محوطه باستانی ازبکی متعلق به هزاره ششم پیش از میلاد مسیح
پیشنهاد ثبت زنجیره غذایی نه هزار ساله البرز
در سال های اخیر، از یکی از تپه های محوطه باستانی اُزبکی به نام «یان تپه»، اثری ارزشمند با قدمت 9 هزار ساله به دست آمده که می تواند به عنوان یکی از اسناد کهن دانش زیست شناسی در جهان به ثبت رسد. هنرمند خوش ذوق و هوشمند این سفالینه دوران پیش از تاریخ، در واقع یکی از زنجیره های غدایی این بخش از استان البرز را در هزاره هفتم پیش از میلاد مسیح به تصویر کشیده است.
محوطه باستانی ازبکی از جمله محوطههای باستانی شناخته شده در عرصه ملی و جهانی است. این محوطه نفیس در کنار روستایی به همین نام در شهرستان نظرآباد از توابع استان البرز واقع است. بر اساس نظر باستان شناسان می توان برای این محوطه، وسعتی به ابعاد یک کیلومتر در یک کیلومتر در نظر گرفت. طبق کاوش های صورت گرفته، محوطه ازبکی دربرگیرنده شش هزار سال بقایای فرهنگی پیش از تاریخ و اوایل دوران تاریخی ایران از نیمه اول هزاره هفتم تا نیمه نخست هزاره اول پیش از میلاد مسیح یعنی دوران مادها است. دارای دهتپه است که ششتپه از آن را گروهی از باستان شناسان به سرپرستی استاد دکتر یوسف مجیدزاده (چهره ماندگار دانش باستان شناسی ایران) بین سال های 1377تا 1384کاوش کرده اند. بخش هایی از این محوطه در سال 1348شناسایی شده و در 8 مهر 1352 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در مجموع آثاری متعلق به 9000 سال پیش تا دوره اسلامی یعنی ایلخانیان در محوطه باستانی ازبکی قابل مشاهده است. به همین جهت است که دکتر مجیدزاده از محوطه ازبکی با تعبیر «دانشگاه باستان شناسی» یاد می کنند.
یکی از تپه های باستانی ده گانه محوطه ازبکی، «یان تپه» است. این تپه کم ارتفاع در حدود یک کیلومتری تپه مرتفع محوطه ازبکی (دژ مادی) و در جنوب غربی روستای ازبکی قرار دارد. در آن بقایای معماری خشتی متعلق به هزاره های هفتم و ششم پیش از میلاد مسیح شناسایی شده است. این تپه به فاصله اندکی در جنوب «رودخانه خررود» قرار دارد که پیشترها آب بیشتری داشته است. دکتر مجیدزاده با توجه به آثار 9 هزار ساله موجود در یان تپه، آن را بقایای «کهن ترین روستای ایران» و خشت های به دست آمده از این روستا را کهنترین خشتهای دست ساز بشر دانسته است.
یکی از مهمترین آثار یانتپه متعلق به هزاره هفتم پیش از میلاد، بخشی از یک بنای بسیار زیبا است که قسمت شمالی آن حدود 60 سانتیمتر مرتفعتر از قسمتهای دیگر ساخته شده است و دستیابی به آن از دو راهپله در شمال شرق و شمال غرب امکانپذیر است. رنگ اخرایی دیوارها و کف تمامی مجموعه و وسعت چشمگیر آن نسبت به معماری در لایههای بالاتر اشاره بر اهمیت این ساخت و ساز به عنوان محلی عمومی و به احتمال فراوان جایگاهی مقدس همچون عبادتگاه دارد. در میان فضای این معبد 75/7 متری سکوی راست گوشه کوتاهی است که شاید بتوان با استناد به وجود انواع گوناگون سکوهای خشتی کمابیش مشابه در معابد بینالنهرینی که به سکوی نذر شهرت دارند، آن را نیز سکوی نذر نامید. در کف معبد به استثنای یک کاسه سفالی بزرگ به قطر دهانه 30 و عمق 50 سانتیمتر هیچ سفالی به دست نیامده است. این کاسه که در بخش جنوب غربی معبد و در نزدیکی سکو یافت شد از نوع سفال منقوش بسیار زیبای وارداتی از محوطه باستانی چشمه علی در نزدیکی شهرری است. نقش روی این سفال که کاملاً یگانه است، از راست به چپ یک جانور درنده شبیه یوزپلنگ، یک بوته گیاه، یک بز کوهی و یک موجود انسانی به هم پیوسته را به نمایش گذارده است. این نقشمایه که از یک سو با چرخه حیات ارتباط مییابد و از سوی دیگر وجود سوراخهای متعدد ایجاد شده در جای جای سطح کاسه که بندزنیها در دفعات متعدد را نشان میدهد حکایت از اهمیت این ظرف و تقدس کل مجموعه دارد. به نظر میرسد که این کاسه سفالی تعبیه شده در کف معبد کاربردی غیر از افروختن آتش داشته است. شاید هم مایعاتی که به هنگام اجرای پارهای مراسم مذهبی در کف معبد ریخته میشد یا حتی خون جانورانی که احتمالاً در آیینهای مذهبی بر روی سکو قربانی میشدهاند پس از جاری شدن بر کف سیمانی و سرخ رنگ تالار درون آن گرد میآمده است. کف بخش پایینی معبد و سطح سکو به طور کامل از نوع کفهای ساروجی اخرایی رنگ است. تمامی دیوارهای درون معبد نخست با لایهای از کاهگل اندود شده و سپس سطح آنها با لایه نازکی از گل نرم آمیخته با رنگ اخرا به ضخامت حدود یک سانتیمتر صاف و هموار شده است.
دکتر مجیدزاده در جلد دوم کتاب «کاوش های محوطه باستانی ازبکی» درباره نقشمایه کم نظیر سفال یان تپه نوشته است: «نقشمایه روی این سفال در واقع نه تنها در فلات مرکزی [ایران] بلکه در تمامی منطقه،صحنهای است در نوع خود یگانه. نخست اینکه در تاریخی آنچنان کهن برای اولین بار سفالگران فلات مرکزی روایتی را به تصویر کشیده اند. دیگر که برخلاف تمامی نقوش ساکن و بی روح در هنر نقاشی روی سفال در خاورمیانه - که پدیده ویژه این منطقه به شمار میرود - در تصویر مورد بحث صحنهای با روح و آکنده از حرکت به نمایش درآمده است. بازیگران این صحنه را از راست به چپ جانوری درنده شبیه یوزپلنگ، بوته گیاهی صحرایی، بُزی کوهی و موجودی انسانی تشکیل میدهد. بز در میان صحنه و در مرغزاری در حال جهش از روی گیاهان و گریز از چنگ جانور درنده حمله ور به او به تصویر کشیده شده و در سمت چپ نقش انسانی در حال تهاجم با کارد یا خنجری در دست ها و هدف گیری شده به طرف بز و جانور درنده نشان داده شده است. حالت کاملاً به جلو کشیده جانور درنده، لحظه آغاز یا پایان جهش و حالت زیبای نزدیک شدن دست ها به پاهای بز و خمیدگی اندک آنها، لحظه پرواز در هوا را به نمایش گذاشته است. لحظه جهش بز برای مثال، به دروازه بانی میماند که برای گرفتن توپ شلیک شده ای به سوی زاویه دروازه با دست های کشیده به پرواز درآمده و عکاسی آن لحظه را در تصویری، ثابت و جاودانه کرده است. شیوه و سبک کشیدن نقش ها به ویژه بز و پوشاندن زمینه با نقطه های ریز به شیوه سفالگران [محوطه باستانی] چشمهعلی [ری] انجام شده است.»
منابع: یوسف مجیدزاده، کاوش های محوطه باستانی ازبکی، ج 2، ص 28؛ همان نویسنده، گزارش سومین فصل حفریات در محوطه باستانی ازبکی، ص 18؛ روزنامه اطلاعات، ش 21808، ص 14؛ ابوالقاسم حاتمی، آثار تاریخی ساوجبلاغ و نظرآباد، ص 264؛ حسین عسکری، دشتی به وسعت تاریخ، ص 144.
- نشر نخست این مقاله در: حسین عسکری، «پیشنهاد ثبت زنجیره غذایی 9 هزار ساله البرز»، روزنامه دنیای هوادار، شماره 614، پنج شنبه 22 بان 1399، صفحه 4.
گفت و گوی حسین عسکری در این باره با خبرگزاری ایرنا
_________________________
تفسیری اسطورهای از نقشمایه نه هزار ساله البرز
پس از انتشار یادداشت و مصاحبه ام درباره نقشمایه سفال کهن «یان تپه» محوطه باستانی ازبکی در خبرگزاری ایرنا و روزنامه دنیای هوادار، همچنان جست و جو درباره چیستی و فلسفه این اثر شگفت و ارزشمند را در منابع مکتوب باستان شناسی ادامه دادم. خوشبختانه امروز در شماره 23 فصلنامه «پژوهش های باستان شناسی ایران» که در زمستان 1398 منتشر شده به مقالهای علمی - پژوهشی با عنوان «ردپای گیلگمش و عشتار در فلات مرکزی ایران» برخوردم که به همت آقای دکتر سجاد علی بیگی (عضو هیئت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه رازی کرمانشاه) و خانم ماندانا صدفی (دانشجوی کارشناسی ارشد باستانشناسی همان دانشگاه) در بیست صفحه به چاپ رسیده است. نویسندگان با بررسی نقش های مشابه شش سفال به دست آمده از محوطه های باستانی دوران پیش از تاریخ در فلات مرکزی ایران، درصدد پاسخ به این پرسش هستند: «آیا نقوش نبرد انسان و جانوران بر ظروف سفالین پیش از تاریخ به داستانی اسطورهای اشاره دارد؟» این شش محوطه باستانی عبارتند از: 1. تپه قبرستان (غرب فلات مرکزی)؛ 2. یافته ای خارج از بافت (گویا از غرب ایران، نهاوند؟)؛ 3. محوطه یان تپه ازبکی (شمال فلات مرکزی)؛ 4. محوطه اریسمان (جنوب فلات مرکزی)؛ 5. تپه سیلک (جنوب فلات مرکزی)؛ 6. گورستان لما (جنوب غرب ایران).
نویسندگان بر این نظرند که این نقش ها همگی آیینی و اعتقادی بوده و رابطه هایی میان نقش ظروف، بستر کشف و کاربری آنها وجود دارد. بر اساس باور طراحان این سفالینهها، پلنگ نمادی از یک ایزدبانو است. احتمالاً به دلیل همین تقدس است که در نقوش مورد بررسی، سر و چهره آنها همچون قدیسان ترسیم شده است. این تصاویر به داستان و روایتی از درگیری ارباب حیوانات (گیلگمش؟) و ایزدی با نمودِ جانورنمایِ پلنگ اشاره دارد که بعدها و از دوره سومر در هنر شرق باستان به عنوان «اینانا» یا «عشتار» شناخته میشود. در پایان، نویسندگان مقاله بر اساس یافته های خود نتیجه گرفته اند با توجه به قدمت بالای این نقوش در ایران (نمونه یان تپه استان البرز) باید در خاستگاه بین النهرینی اسطوره گیلگمش و اینانا یا عشتار بازبینی کرد. در هر صورت چه تفسیر عرفی یا همان زنجیره غذایی 9هزار ساله در محوطه باستانی ازبکی و چه تفسیر اسطوره ای سفال یان تپه را بپذیریم از اهمیت آن چیزی کاسته نمی شود. نقشی که میتواند ضمن ثبت در فهرست آثار میراث فرهنگی ملموس و ناملموس ایران، نمادی از دیرپایی مدنیت، هنر، اسطوره و آیین در استان کهن البرز باشد. البته نوع مواجهه امروزین ما با این اثر ارزشمند، نشان دهنده میزان دلبستگی و اهمیت ما به تاریخ و فرهنگ باشکوه سرزمینمان ایران عزیز است.
حسین عسکری - 23 آبان 1399
- به نقل از کانال البرزپژوهی https://t.me/alborzology
تفسیرهای عرفی و اسطوره ای از نقشمایه باستانی 9 هزارساله البرز
متن کامل مقاله دکتر سجاد علی بیگی و خانم ماندانا صدفی
طرح سفال کهن «یان تپه» محوطه یاستانی ازبکی، شهرستان نظرآباد، استان البرز
جلد کتاب «کاوش های محوطه باستانی ازبکی» نوشته دکتر یوسف مجیدزاده مزین به نقشمایه سفال یان تپه است
یادداشتی برای البرز نوشت و رفت
پروفسور دیوید استروناخ (David Stronach) باستانشناس اهل اسکاتلند و متخصص فرهنگ و تاریخ ایران و عراق و استاد شناخته شده دانشگاه برکلی، در 7 تیر 1399 در سن 89 سالگی درگذشت. او که متخصص دوره های ماد و هخامنشیان بود با استاد دکتر یوسف مجیدزاده (چهره ماندگار باستان شناسی ایران) دوستی قدیمی داشت. وقتی دکتر مجیدزاده در محوطه باستانی ازبکی استان البرز، پنجمین فصل کاوش باستان شناختی را انجام می داد، پروفسور استروناخ در 18 مهر 1381 به شهرستان نظرآباد آمد و دژ مادی و دیگر تپه های این محوطه باستانی را دید. بنده در آن سال ها مشغول نگارش کتاب «دشتی به وسعت تاریخ» بودم و بیشتر روزها خدمت استاد مجیدزاده می رسیدم. سند فوق، یادداشت پروفسور استروناخ درباره اهمیت محوطه ازبکی است که در صفحه 435 کتاب «دشتی به وسعت تاریخ» چاپ شده است. عکس فوق را هم دوست عزیزم آقای زکریا زنجانی (باستان شناس البرزی) در همان روز از چهره پروفسور ثبت کرده است. دیگر دوستم آقای عادل نورزاده یادداشت این ایران شناسی نامی را برای کتاب برگردانده است: «دیدن حفاری های تپه ازبکی بسیار جالب است. من به ویژه از کشفیات باستان شناختی استاد مجیدزاده یعنی شهر مادها در مجاورت تهران مسرور هستم. این [حفاری ها] بدان معنی است که باستان شناسان [ایرانی] شروع به مستندسازی کل منطقه سکونت مادها در موطن خود کرده اند نه این که فقط به منطقه همدان بپردازند. همچنین قابل ذکر است که برنامه [حفاری] تپه ازبکی هم از لحاظ کنده کاری و هم از نظر محافظت از آن قابل ملاحظه است.» پروفسور استروناخ هجده سال پیش، یک روز در محوطه باستانی ازبکی ماند و با دقت و اشتیاق همه آثار آشکار شده به همت دکتر مجیدزاده را دید. عاشق ایران بود و فارسی را خوب صحبت می کرد. البته یادداشتی ارزشمند برای البرزیان برجای گذاشت و رفت. روحش شاد.
حسین عسکری
- نشر نخست این یادداشت در: روزنامه پیام آشنا، شماره 1639، چهارشنبه 11 تیر 1399، صفحه 8.
یادداشت پروفسور دیوید استروناخ در محوطه باستانی ازبکی، 18 مهر 1381
یادداشت فوق در روزنامه پیام آشنا
این همه زیبایی هیجان انگیز در این عکس
این عکس زیبا را برادرم علی عسگری - از عکاسان کوشا و خوش سلیقه استان البرز - در 11 اردیبهشت 1399 تهیه کرده است. تپه باستانی شرف الدین در نزدیکی شهر تنکمان واقع در استان البرز که گل های پر شمار بابونه آن را همچون نگینی عزیز در میان گرفته اند. این اثر سربلند، میزبان سفال های خاکستری متعلق به هزاره اول پیش از میلاد مسیح است. با نظر کارشناسان میراث فرهنگی این تپه 16 متری با شماره ثبت 16970 در 8 بهمن 1385 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. عکاس با حسن سلیقه، هوشمندی و سرعت عمل، پرواز عقاب پر طلایی (نماد جانوری استان البرز) را بر فراز این اثر ملی ثبت کرده است. نمی خواهم پس از این همه حرف های قشنگ و خوشمزه، کام شما را تلخ کنم. اما این تپه هم در معرض حفاری های غیر مجاز است و پدیده زشت موتورسواری بر فراز آن در طول سال رایج است... ادامه ندهم که کام شما تلخ تر می شود. البته در این باره در مجال دیگر، مستند خواهم نوشت. بابت این عکس زیبا بوسه می زنم به دست عکاس خوش سلیقه آن و افتخار می کنم به البرز سربلند و ایران کهن.
_________________________
نقش هویت و فرهنگ بر ماسک کودک نظرآبادی
به نظر می رسد در این روزهای کرونایی، ماسک جزء جدایی ناپذیر چهره جهانیان از جمله ایرانیان عزیز شده است. نقش روی ماسک ماهور کوچولو (کودک زیبای نظرآبادی) برگرفته از نقوش جانوری سفال های باستانی محوطه ازبکی (نماد فرهنگی و تاریخی استان البرز) است. به خاطر دارم استاد فرهیخته آقای دکتر یوسف مجیدزاده از این نقش در طرح جلد آبی گزارش سومین فصل کاوش های محوطه باستانی ازبکی (چاپ 1382) بهره برده بود. براساس شواهد باستان شناختی، آثاری متعلق به هزاره هفتم پیش از میلاد مسیح تا دوره اسلامی (ایلخانیان) از محوطه ارزشمند ازبکی به دست آمده است. چه خوب و افتخارآمیز که بانوان خوش سلیقه البرزی در این روزهای کرونایی، همچنان حس مادری به میراث فرهنگی و هویت ایرانی خود و کودکانشان دارند؛ حسی که از زیبایی های قابل ستایش جامعه کهن ایرانی است.
حسین عسکری - 12 اردیبهشت 1399
- به نقل از کانال البرزپژوهی https://t.me/alborzology
این ساختار حداقلی، معیوب و ناکارآمد!
همچنان چارت سازمانی فوق در «سامانه ارتباط مردم و دولت» متعلق به استانداری البرز قابل مشاهده است. نکته عجیب آن، استقرار «نمایندگی میراث فرهنگی» به جای «اداره میراث فرهنگی» در شهرستان کهن نظرآباد است. پیش از این گمان می کردم وجود ارزشمند محوطه باستانی ازبکی (نماد فرهنگی و تاریخی استان البرز) با پیشینه 9000 ساله و بیش از 50 اثر باستانی و تاریخی که تعدادی از آنها در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، این حق حداقلی را برای نظرآبادی ها به وجود آورده باشد که میزبان یک اداره میراث فرهنگی باشند. بر همین مبنا، از مدیرکل محترم میراث فرهنگی استان البرز، فرماندار محترم نظرآباد و همچنین مسئول دفتر نمایندگی میراث فرهنگی در نظرآباد انتظار می رود، تشکیلات اداری میراث فرهنگی این شهرستان کهن را ارتقا دهند. بی تردید، سخن گفتن از ثبت جهانی محوطه باستانی ازبکی و توسعه گردشگری این قسمت از استان البرز، با این ساختار حداقلی، معیوب و ناکارآمد، ره به جایی نحواهد برد.
3 آذر 1398
حسین عسکری
- به نقل از کانال البرزپژوهی https://t.me/alborzology
یادداشت هایی درباره تخریب مسجد قدیمی نجم آباد در استان البرز
نگاهی از آسمان به محوطه باستانی ازبکی واقع در شهرستان نظرآباد از توابع استان البرز
(هزاره هفتم پیش از میلاد مسیح تا دوره ایلخانیان)
_______________________________
نسبم شاید برسد به سفالینه ای از خاک «ازبکی»
با الهام از شعر «صدای پای آب» سروده شادروان سهراب سپهری در تابستان 1343
3 فرودین 1398، محوطه باستانی ازبکی، هدیه کتاب «دشتی به وسعت تاریخ» به باستان شناس آلمانی
گزارش تصویری خبرگزاری فارس از دیدار گردشگران آلمانی از محوطه باستانی ازبکی
تحلیل نقش و فرم سفالهای تپه اسماعیلآباد
دکتر احمدعلی یاری؛ دکتر حسن طلایی، «تحلیل نقش و فرم سفالهای تپه اسماعیلآباد»، مجله مطالعات باستان شناسی، مقاله 11، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 17، بهار و تابستان 1397، صفحه 189 - 205.
چکیده: با توجه به وضعیت لایههای تپه اسماعیلآباد و فراگیری سفال افق چشمهعلی و شناسایی طبقات استقراری با معماری مشخص، همچنین طول مدت استقرار و تداوم این فرهنگ در تپه، مهمترین و دقیقترین اطلاعات را در اختیار میگذارد که با دادههای حاصل از آن می توان روند تغییرات و تحولات فن آورانه، هنری، اجتماعی، اقتصادی و باورهای آیینی را بررسی و مطالعه نمود. هدف این است که سنجیده شود در یک محوطه باستانی با ویژگیهای تپه اسماعیلآباد روند تغییر، تحول، رشد و بالندگی فرهنگ از لایه فرهنگی اول تا آخرین لایه براساس دادهها بویژه سفالها چقدر قابل سنجش است. دگرگونیهای سفال که بخشی از آن بر اثر تطور و رشد درونی فرهنگ در طول زمان به وجود میآید و بخش دیگر به علت پیوندهای فرهنگی و اقتصادی با جوامع دور و نزدیک پدیدار میشود. در این مقاله تمام سعی و تلاش برای شناخت این تغییرات تحولات درونی سفال و سیر دقیق آن شده است. در تحلیلهای آماری نقوش، فرم، با استفاده از پایگاه دادهها کامپیوتری مشخص شد که ظروف سفالی تپه اسماعیلآباد یک سیر تکاملی را طی کردهاند. در طبقات میانی همانند پیشرفت و تغییرات ملموس معماری از یک دوره درخشان تولید سفال و شکوفایی هنری نیز برخودار بودهاند .
کلیدواژهها: سفال؛ باستانشناسی؛ علوم کامپیوتری؛ پایگاه دادهها؛ تپه اسماعیلآباد.
سفال به دست آمده از محوطه باستانی موشه لان اسماعیل آباد واقع در شهرستان ساوجبلاغ که متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح است.
نخستین بار در «دوشان تپه» محوطه باستانی ازبکی واقع در شهرستان نظرآباد از توابع استان البرز، دکتر یوسف مجیدزاده (چهره ماندگار باستان شناسی ایران) موفق به کشف سه بنای متعلق به آریایی های اولیه شد. پیش از این اعتقاد عمومی باستان شناسان بر آن بود که آریایی های اولیه، زندگی چادر نشینی داشتند. از سکونتگاه های آریایی های ساکن در محوطه ازبکی، مقادیری سفال خاکستری و نخودی به صورت ساده و منقوش همراه با پایه های ظروف سفالی به دست آمده است که خود دلیلی بر حضور مادها و اجداد آنها در این منطقه است. در نوروز 1397 در این باره با محمد رضا جعفری فیلمساز جوان نظرآبادی گفت و گو کرده ام.
گفت و گویم با محمدرضا جعفری درباره آثار مادی در محوطه ازبکی
ساوجبلاغ از کهن ترین مناطق سرزمین ایران به شمار می رود.
- دکتر یوسف مجیدزاده دارای درجه دکتری باستان شناسی پیش از تاریخ ایران و بین النهرین از دانشگاه شیکاگو آمریکا، 12 آبان 1378.
ساوجبلاغ یک منطقه عظیم فرهنگی است که از دوره های کهن نوسنگی، آغاز می شود و در واقع حلقه میانی زنجیره این استقرارهای عهد نوسنگی است که برخی از آنها تا دوره های جدید ادامه داشته است. البته کشفیات باستان شناختی در آینده، دهکده ها و فرهنگ ها و استقرارهای کهن تر از این دوره را در ساوجبلاغ به ما نشان خواهد داد.
- دکتر حکمت الله ملاصالحی دارای درجه دکتری باستان شناسی پیش از تاریخ فرهنگ ها و مدنیت های اژه و یونان از دانشگاه آتن، 10 تیر 1378.
جلگه ساوجبلاغ که وسعت آن از دامنه کوه های وِلیان و پَشند (فَشند) تا کوه های ساوه کشیده شده است، در ادوار پیشین، یکی از مراکز مهم تمدّن پیش از تاریخ ایران بوده که دنباله آن از یک طرف به نواحی شهریار و جلگه ری و از طرف دیگر تا دشت قزوین ادامه داشته است.
- دکتر پرویز ورجاوند دارای درجه دکتری باستان شناسی با گرایش معماری ایران در دوره تاریخی از دانشگاه سوربُن فرانسه، 1374.
منبع: کتابشناسی ساوجبلاغ، نوشته حسین عسکری.
شهرستان نظرآباد به روایت دانشمندان
تلاش صمیمانه برای برگزاری همایش بزرگداشت آیت الله حاج شیخ هادی نجم آبادی قدس سره با کمال وضوح از ایمان و عشق مردم فرهنگ دوستاین سامان خبر می داد.
- علامه فقید محمدتقی جعفری، کنگره شیخ هادی نجم آبادی، 26 شهریور 1376
علاقه مردم شهر نظرآباد به فرهنگ، ملیت و ایرانی بودن ستودنی است.
- دکتر یوسف مجیدزاده چهره ماندگار باستان شناسی ایران، 20 شهریور 1380
این منطقه (نظرآباد) دارای آثار بسیار جالبی است همانند ظروف سفالی منقوش و فرهنگ هایی از دوران برنز و آهن تا دوره مادها.
- دکتر هالی پیتمن استاد هنر باستان دانشگاه پنسیلوانیا، 18 مهر 1381
دیدن حفاری های محوطه ازبکی بسیار جالب است. من به ویژه از کشفیات باستان شناختی استاد مجیدزاده یعنی شهر مادها در مجاورت تهران بسیار خوشحال هستم.
- پروفسور دیوید استروناخ استاد باستان شناسی دانشگاه برکلی، 18 مهر 1381
منبع: دشتی به وسعت تاریخ، نوشته حسین عسکری.
شهرستان ساوجبلاغ به روایت دانشمندان