کارگاه مجازی مروری بر آثار مکتوب البرزشناسی برگزار شد

در هفتم آبان 1399 کارگاه مجازی «مروری بر آثار مکتوب البرزشناسی» با حضور دکتر حسین عسکری (نویسنده و البرزپژوه) و جمعی از کتابداران و علاقه‌مندان به این حوزه، در فضای مجازی (اسکای روم) برگزار شد. دکتر عسکری در این جلسه ضمن تقدیر از تلاش های کتابداران در همراهی با پژوهشگران در راستای دسترسی دقیق و آسان به منابع مفید کتابخانه‌ای و ایجاد فضای مناسب در کتابخانه ها اظهار داشت: «کتابداران بایستی با دانش و اطلاعات عمیق و روزآمد به ویژه در حوزه آثار و منابع بومی، بتوانند راهنما و مشاور خوبی برای مراجعان باشند.»

عسکری در ادامه با اشاره به هدف برگزاری این جلسه گفت: «عنوان البرزپژوهی به مثابه یک میان رشته در حوزه ایران شناسی، گستره وسیعی دارد و به دلیل هم‌پوشانی فرهنگ و تاریخ البرز با برخی مناطق و استان‌های همجوار، پژوهش در این باره مستلزم مطالعه و بررسی اسناد و منابعی درباره استان های قزوین، تهران، گیلان و مازندران است چراکه نام برخی از مشاهیر البرزی متعلق به قرون گذشته، پسوند قزوینی و یا تهرانی داشته است. پیشتر البرز در بسیاری از منابع، جزو گستره دشت قزوین به شمار رفته و به نظر کارشناسان جغرافیای تاریخی، رودخانه کرج مرز سرزمین های ری و قزوین بوده. بنابراین تفکیک دقیق و بررسی ریز اطلاعات درباره موضوعات مشترک با سایر استان‌ها، نیازمند هوشمندی و اطلاعات قوی است.»

این نویسنده البرزی افزود: «در گزارش های باستان شناختی نیز از قدیم، همه محوطه های باستانی شناخته شده استان البرز همانند ازبکی، خوروین، موشه لان اسماعیل آباد و.. زیر مجموعه دشت قزوین به شمار می‌آمده و از این حیث، گستره البرز فرهنگی و تاریخی، خیلی وسیع تر از گستره جغرافیای کنونی آن است.» پژوهشگر البرزی در ادامه با بیان اینکه ما هیچ منبع جامع و به روز کتابشناسی درباره البرز نداریم اظهار داشت: «کتابشناسی های شهرستان های کرج و ساوجبلاغ چاپ شده است. از این جهت چند نمونه محدود کتابشناسی در مورد البرز داریم که هیچکدام جامع و کامل نیستند و جای این کتاب مرجع در بین منابع البرزپژوهی به شدت خالی است. البرزپژوهی یک دانش میان رشته‌ای است که حوزه های مطالعاتی مختلفی را همچون تاریخ، باستان شناسی، جغرافیا، زمین شناسی، زبان شناسی، ادبیات، مردم شناسی، جامعه شناسی، هنر و... را دربرمی‌گیرد و با روش تحقیق ترکیبی باید به آن پرداخت.»

عسکری در ادامه با اشاره به پیشینه شناسی منابع مربوط به البرز گفت: «منابع مکتوب البرزشناسی یا مستقل اند یا مرتبط. مستقل، آن دسته از منابع هستند که تمام کتاب اختصاص به محدوده جغرافیایی البرز دارد. مثل «تاریخ و جغرافیای طالقان»، «کرج نامه» و «مجموعه کتاب های البرزنامه». در منابع مرتبط نیز موضوع کتاب موضوع دیگری است اما مطالبی و یا اشاراتی نیز به موضوع البرز شده است.. مثل «سرزمین قزوین» و «سیمای فرهنگ و تاریخ قزوین». کتابداران باید به این موضوعات و منابع اشراف داشته باشند.»  وی همچنین به تقسیم بندی دیگری نیز در بررسی منابع البرزپژوهی اشاره و بیان داشت: «منابع مربوط به پیش از تاسیس و پس از تاسیس استان البرز، باید در مطالعات مورد دقت نظر قرار گیرند. قدیمی ترین منبع مستقل مکتوب درباره استان البرز، رساله ای به نام «جغرافیای طالقان» نوشته محمدحسن خان صنیع الدوله وزیر انطباعات دوره قاجار است که در روزنامه ایران عهد ناصری چاپ شده است. البته پیش از آن هم کتاب هایی داریم که اشاراتی به البرز داشته اند ولی این اولین متن مستقل است. پس از تاسیس استان البرز نیز شادروان جلال آل احمد به عنوان پیشگام در تدوین مونوگرافی یا همان تک نگاری، در قالب کتابی با عنوان «اورازان» گام جدی و مهمی در این حوزه برداشته و بعد از ایشان نیز نویسندگانی نیز در این عرصه وارد شدند و کتاب های خوبی در این مدت منتشر شده است. در شهر کرج مونوگرافی ها بیشتر حول روستاها بوده است و البته در اشتهارد، ساوجبلاغ، نظرآباد و به ویژه در طالقان هم مونوگرافی‌های خوبی داریم. طالقان از این باب که پیشینه غنی تری در فرهنگ کتاب و کتابت دارد و بزرگان و مشاهیر بسیاری را به خود دیده، در زمینه تک نگاری، روستاهایش پیشرو هستند.» این البرزپژوه در ادامه به برخی مطالب چاپ شده با موضوع البرز در مجلات ادواری و پایان‌نامه‌های دانشگاهی نیز اشاره کرد و گفت: «در مورد روستاهای هیو، نجم آباد، نظرآباد، لشکرآباد، محمودآباد، سفچ خانی، قاسم آباد بزرگ، چهاردانگه، فشندک، ملک آباد، شهرک طالقان، سعیدآباد، روشنابدر، مهدی آباد، دنبلید و عباس آباد پایان‌نامه‌های دانشجویی خوبی در دهه چهل و پنجاه شمسی در دانشگاه تهران و دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی فعلی) کار شده که البته هنوز هم به همت آقای دکتر حسین محمدی (مدیرگروه تاریخ دانشگاه خوارزمی) پایان نامه هایی با موضوع تاریخ البرز در دست انجام است.»

نویسنده البرزی به تبیین جاذبه های انسانی البرز نیز پرداخت و خاطرنشان کرد: «بازدید از منطقه زندگی بزرگان و مشاهیر و آشنایی با شرایط زندگی و یا مکان هایی که در کتاب ها و اسناد توصیفشان آمده، یکی دیگر از مواردی است که بسیاری از علاقه مندان و گردشگران پیگیر آن هستند و موجب ایجاد تورهای گردشگری دیدار از آثار و مکان های مربوط به مشاهیر از جمله آرامستان های استان البرز همانند امامزاده طاهر و بهشت سکینه شده است. در البرز در زمینه جاذبه های انسانی یا همان مشاهیر و مفاخر، محدودیت منابع داریم اگرچه چند کار در این مورد انجام شده است همچون: «آشنایی با مشاهیر طالقان»، «ستارگان درخشان البرز» و کتابی با عنوان «علمای مجاهد استان» که توسط بنده نگاشته شده است و کتابی دیگری نیز با عنوان «روستازادگان دانشمند» با معرفی 80 نفر از مشاهیر ملی و فراملی روستای نجم‌آباد که در دست چاپ دارم ولی به هر صورت، نگارش دانشنامه مشاهیر استان البرز به صورت گروهی ضروری به نظر می رسد.»

عسکری ادامه داد: «یک بخش از آثار البرزپژوهی در حوزه گردشگری و باستان شناسی است. قدیمی ترین آثار باستان شناسی مربوط به هزاره هفتم پیش از میلاد مسیح است که از محوطه باستانی تپه ازبکی شهرستان نظرآباد به دست آمده است. همچنین با بررسی های جدید در غارهای پارینه سنگی روستای سُرهه از توابع شهرستان ساوجبلاغ، سکونتگاه های بشری با قدمت 40 تا 50 هزار ساله به دست آمده است. در حوزه میراث فرهنگی نیز باید بیشتر کار شود، ما دو نوع میراث داریم یکی میراث فرهنگی ملموس (شامل پل ها و کاروانسراها و امکان تاریخی) و دیگری میراث فرهنگی ناملموس (شامل آداب، رسوم، سنت ها، هنر و..) که در این زمینه میراث فرهنگی ناملموس با وجود پیشینه غنی به ویژه در خوشنویسی و تعزیه به جز چند منبع محدود، کتاب‌های قابل توجهی نداریم. در حوزه باستان شناسی نیز منابع مکتوب خوبی تاکنون چاپ شده است که بیشتر شامل گزارش های باستان شناسی است که البته بخش از آنها به صورت pdf هستند و در کتابخانه و مرکز اسناد اداره کل میراث فرهنگی استان نگهداری می شوند و بهتر است به مجموعه منابع کتابخانه ای اضافه شوند.»

نویسنده البرزی در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع آسیب‌شناسی منابع مکتوب البرزپژوهی پرداخت و بیان داشت: «ما مجموعه کامل دولتی که همه منابع مربوط به البرز را یکجا گردآوری کرده باشد نداریم. ولی برخی مجموعه های شخصی منابع بسیار خوب و قابل قبولی را گردآوری کرده اند که از آن جمله می‌توان به مجموعه‌های ارزشمند آقایان حسن شاه محمدی، جعفر کوهزاده، بهروز محمدبیگی، مرحوم سیدمحمدتقی میرابوالقاسمی و سیدمحمدحسین میرابوالقاسمی و سید جواد میرسلیمی (آل طاهر) و دکتر مهراب رجبی اشاره کرد.»

 وی در پایان سخنان خود به آسیب‌شناسی منابع مکتوب در حوزه البرزپژوهی پرداخت و اظهار داشت: «با بررسی منابع موجود در موضوع البرزپژوهی ضمن تقدیر از زحمات و تلاش‌های بسیار نویسندگان و پژوهشگران این عرصه، کاستی‌ها و ضعف‌هایی در نگارش برخی از این منابع دیده می شود که نباید از نظر دور داشت، برخی از این آثار با روش علمی نگاشته نشده و فقط گردآوری است و حتی در برخی از منابع، ذکر منبع به درستی انجام نشده است. در نگارش یک منبع مکتوب باید منابع دست اول و دوم را شناخت و روش صحیح استفاده از این منابع را بلد بود. در برخی از کتاب‌ها بعضاً دیده شده حق مالکیت فکری رعایت نشده است و همه اینها نشان می‌دهد دانشگاه و محققان دلسوز بایستی به حوزه البرزپژوهی ورود پیدا کنند و یا با نظارت علمی خود، منابعی پربار و شایسته فرهنگ و هنر و ظرفیت بومی و تاریخی این استان ارائه دهند.» گفتنی است پس از سخنرانی دکتر حسین عسکری، این کارگاه مجازی با پرسش و پاسخ کتابداران درباره موضوعات مطرح شده پایان یافت.

نشر نخست این گزارش در: دوهفته نامه میثاق جوان البرز، سال سوم، شماره 12، 26 آبان 1399، صفحه 4

گزارش فوق در وب سایت اداره کل کتابخانه های عمومی استان البرز

خسرو آواز ایران رفت اما درختانی که در هشتگرد کاشت حالا قد کشیده‌اند 

جمعه 18 مهر 1399 - 12:44 / دسته‌بندی: البرز / کد خبر: 99071813273 / خبرنگار: 50022

یک البرزپژوه پیشنهاد داد: باغ زیبا و خاطره انگیز استاد شجریان در استان البرز با گفت و گو و جلب نظر فرزند برومندش همایون، به عنوان یک «باغ موزه فرهنگی» به نام استاد ثبت و نگهداری شود. بی تردید این باغ بخشی مهم از حافظه فرهنگی و هنری معاصر ایران عزیز است علاوه بر آن از نظر تنوع گل‌ها و درختان هم قابل توجه است. گل‌ها و درختانی که با دست مهرآمیز خسرو آواز ایران از خاک مستعد البرز سر برآورده‌اند. دکتر حسین عسکری نویسنده و البرزپژوه در خصوص ارتباط استاد شجریان با البرز و شهرستان ساوجبلاغ در یادداشتی برای ایسنا نوشت:

«شادروان استاد محمدرضا شجریان از برجسته ترین چهره های موسیقی ایرانی است که در روز پنج شنبه17 مهر 1399 مصادف با اربعین حسینی درگذشت. به خاطر دارم در روزهایی از سال 1377 که شهرستان ساوجبلاغ به برکت بهار، رنگی تازه به خود گرفته بود؛ استاد شجریان در سفر به یکی از روستاهای جنوب این شهرستان به نام حاجی آباد (حاجی شاه) تصمیم گرفت که همنشینی با گلها و درختان را در این دشت سبز و تاریخی تجربه کند. باغی باصفا در ساوجبلاغ خرید و تا همین اواخر که حالش خوب بود، بیشتر اوقاتش را در این باغ می گذراند. حاجی آباد مشهور به حاجی شاه از روستاهای دهستان سعیدآباد از توابع بخش مرکزی ساوجبلاغ در استان البرز است. دو تپه باستانی کوچک و بزرگ آن میزبان بقایای معماری و سفالینه های متعلق به قرون پایانی پیش از ظهور اسلام و پس از آن تا سده های 9 و 10 هجری قمری است.

استاد شجریان میزبان گروهی از چهره های فرهنگی و هنری ایران در این باغ بود. برخی در خاطراتشان به این باغ اشاره کرده اند. از آن جمله رحیم عدنانی (خواننده آلبوم دل رسوا به آهنگسازی مجید درخشانی) است که در سال 1397 در این باره گفته: «با توجه به اینکه استاد رضوی سروستانی در بستر بیماری بودند از طرف ایشان معرفی شدم تا در محضر استاد شجریان آموخته‌هایم را تکمیل کنم. در آن دوران که اواخر سال 79 بود، استاد شجریان کمتر فعالیت موسیقایی داشتند و به دلیل مشغله سال‌های قبل بیشتر استراحت می‌کردند. حتی شخص همایون شجریان نیز مدتی با استاد آموزش نمی‌دیدند تا ایشان به امور شخصی‌شان برسند. علیرغم این شرایط و با وجودی که افراد زیادی از سراسر کشور برای شاگردی نزد استاد معرفی می‌شدند و ایشان نمی‌پذیرفتند، با اصرار بنده محبت کردند و جلسات ماهیانه برایم ترتیب دادند که خوشبختانه به جلسات 15 روزه افزایش یافت. همنشینی با استاد در محل استراحت‌شان (باغی در هشتگرد کرج) و رفت و آمد با همدیگر از آنجا تا میدان آزادی، خودروی استاد را هم برای من به کلاس درس تبدیل کرده بود. استاد شجریان معتقد بودند یک هنرجوی آواز قبل از اینکه بخواهد وارد ردیف آوازی شود باید حتما تکنیک‌ها و اصول صداسازی را یاد بگیرد. رفت و آمد من به باغ استاد حدود یک سال طول کشید...»

استاد شجریان پس از گذشت یکسال از سکونت در دشت ساوجبلاغ، در 8 مهر  1378به طور غیر منتظره، پیشنهاد سید علی حسینی فرماندار وقت برای برگزاری کنسرت موسیقی به نفع دانش آموزان مستمند ساوجبلاغی را پذیرفت. به خاطر دارم علی منصورزارع مسئول روابط عمومی فرمانداری با گروهی از فعالان فرهنگی پیگیر و زمینه ساز این اتفاق مهم فرهنگی بودند. منصورزارع که مدیر اجرایی کنسرت را عهده دار بود در این باره می گوید: «استاد شجریان دانش آموزانی را دیده بود در روستای حاجی آباد و اطراف باغش که با دمپایی پاره و کیف هایی مثل گونی به مدرسه می رفتند! خودش پیشنهاد داد درآمد کنسرتم برای دانش آموزان بی بضاعت باشد...» در این کنسرت که پنج شب متوالی در شهر هشتگرد و با استقبال کم نظیر علاقه مندان برگزار شد؛ استاد برای نخستین بار با فرزندش «همایون» خواند. البته در سال 1379 این کنسرت در کاستی به نام «آهنگ ‌وفا» منتشر شد. استاد شجریان در شب آخر، در گفت و گویی کوتاه با یک خبرنگار محلی گفت: «برگزاری این کنسرت از خاطرات به یاد ماندنی من است.»

بخش اول این کنسرت در دستگاه ماهور و بخش دوم در دستگاه افشاری اجرا شد. قطعات «ز دست محبوب»، «شب وصل»، «ز من نگارم» و «دلشدگان» از جمله تصنیف هایی بود که استاد گاه به تنهایی و گاه با هم آوازی همایون اجرا کرد. در بخش دیگری از این کنسرت نیز همایون به تنهایی برخی تصنیف های قدیمی را خواند. در این کنسرت سعید فرج پور (کمانچه)، محمد فیروزی (بربط)، بهزاد فروهری (نی)، همایون شجریان (ضرب و آواز)، بهروز همتی (تار) و پژمان طاهری با نواختن سنتور، استاد را همراهی کردند. قیمت بلیت به جهت در نظر گرفتن توانایی مالی افراد، 1500 تومانبود. با اینکه قرار بود در شب های 8، 9 و 10مهر اجرا شود به دلیل استقبال غیر قابل تصور و بی نظیر تا 12 مهر 1378 تمدید شد.

 اسماعیل آل احمد البرزپژوه و فعال فرهنگی درباره کنسرت هشتگرد نوشته است: «در کمال ناباوری شنیدم که استاد شجریان در باشگاه شهید جوینی هشتگرد به مدت سه شب برنامه اجرا خواهند کرد. از پنج شنبه هشت مهر 1378 تا شنبه دهم مهر. عزیزی وعده کرده بود تا دست اندرکاران تنها نشریه محلی آن دوران - تصویر ساوجبلاغ - را با بلیت رایگان، میهمان این برنامه کند اما دیدم دارد زمان می گذرد و خبری نیست. به چند جا مراجعه کردم. فایده ای نداشت. به لوازم التحریری آقای سالمی در خیابان اصلی هشتگرد رفتم و بلیتی را به هزار و پانصد تومان خریدم. برای روز سوم - شنبه دهم مهر - توانستم خودم را به برنامه استاد برسانم. ورزشگاه پر از زن و مرد بود و نفس کسی درنمی آمد. استاد و گروه همراهشان به اجرا پرداختند. همایون هم برای بار نخست در این برنامه خواند. برخی آوازها و تصنیف ها تکراری و برخی هم تازه بود و در پایان هم استاد به اصرار مردم، مرغ سحر را خواند. بخش های تازه این اجرا را شرکت دل آواز در کاست «آهنگ وفا » در سال 1379 منتشر کرد. از آن برنامه چنان استقبال شد که دو روز دیگر هم تمدید شد یعنی یک شنبه و دوشنبه. درآمد آن اجرا هم به دانش آموزان بی بضاعت ساوجبلاغ تقدیم شد. آقای جعفر گلباز هم وقتی خواست برای تبلیغات انتخاباتی اش برای نمایندگی مجلس شورای اسلامی، کتابچه فعالیت های خود را چاپ کند «آهنگ وفا» را عنوان آن قرار داد...»

 ویدئوی فوق، بخشی از اجرای خصوصی استاد شجریان در سال 1388 در باغش در روستای حاجی آباد ساوجبلاغ است و تصویر اول، استاد شجریان را در همین باغ به هنگام رسیدگی به درختانش نشان می دهد. این عکس را فرزندش همایون شجریان در 18 اردیبهشت 1396 ثبت و همراه این یادداشت کوتاه منتشر کرده بود: «چندى پیش قولى از من گرفته بودند که همین روزها به باغ هشتگرد برویم و با آن پشتکار مخصوص به خودشان مصرانه پیگیرى مى کردند، تا سرانجام با صلاح دید پزشکان امروز در بهارین روز آفتابى هجدهم اردیبهشت ماه نود و شش پس از یک سال و چند ماه دورى از باغ دست پروردِشان این دیدار میسر شد.» تصویر دوم هم پوستر کنسرت ساوجبلاغ است و تصویر سوم بازتاب خبر برگزاری این کنسرت در روزنامه آفتاب امروز (شماره 39، سه شنبه 13 مهر 1378، صفحه 4).

در پایان پیشنهاد می کنم باغ زیبا و خاطره انگیز استاد شجریان در استان البرز با گفت و گو و جلب نظر فرزند برومندش همایون، به عنوان یک «باغ موزه فرهنگی» به نام استاد ثبت و نگهداری شود. بی تردید این باغ بخشی مهم از حافظه فرهنگی و هنری معاصر ایران عزیز است علاوه بر آن از نظر تنوع گل ها و درختان هم قابل توجه است. گلها و درختانی که با دست مهرآمیز خسرو آواز ایران از خاک مستعد البرز سر برآورده اند.»

منابع: روزنامه آفتاب امروز، ش 39، سه شنبه 13 مهر 1378، ص 4؛ ابوالقاسم حاتمی، آثار تاریخی ساوجبلاغ و نظرآباد، ص 200؛ ذکرالله زنجانی، شناسنامه تاریخی ساوجبلاغ، ص 51؛ حسین عسکری، کتابشناسی ساوجبلاغ، ص 24؛ گفت و گوی رحیم عدنانی با خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، 2/7/1397؛ گفت و گوی نگارنده با علی منصورزارع، 18/7/1399؛ دو خاطره اسماعیل آل احمد با خسروِ آواز ایران، منتشر شده در وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی، 9/12/1398.  

یادداشت فوق در وب سایت خبرگزاری دانشچویان ایران ایسنا

پوستر کنسرت استاد شجریان در هشتگرد، مهر 1378

روزنامه آفتاب امروز، شماره 39، سه شنبه 13 مهر 1378، صفحه 4

___________________________________

بازتاب یادداشت فوق در خبرگزاری فارس 

به مناسبت یکصد و هجدهمین سالگشت درگذشت آیت الله حاج شیخ هادی نجم آبادی عالم البرزی صدر مشروطیت، به طور زنده با صفحه اینستاگرام گروه گردشگری ایران بیا درباره نقش های دانشی و فرهنگی مشاهیر خاندان نجم آبادی سخن خواهم گفت. 

پنج شنبه 10 مهر 1399، ساعت 17

- صفحه گروه گردشگری ایران بیا @iranbiafa

- صفحه نظرآباد را باید دید @mustseenazarabad

این روزها مقاله استاد اسماعیل یعقوبی (طالقان پژوه و مدرس کوشا و فرهیخته حوزه علمیه هشتگرد) در بازخوانی روایات طالقان بحث برانگیز شده است. روایاتی که در پیوند با واقعه ظهور امام موعود و منطقه ای به نام طالقان است (جهت مطالعه یکجای این احادیث و آشنایی با مکان های جغرافیایی طالقان نام، رجوع کنید به: فصل دوم کتاب روستای ایستا). هنوز و همچنان در میان پژوهندگان موعودشناسی، بر سر سند (= صدور این احادیث از سوی حضرات معصومین علیهم السلام) و دلالت (= تعیین مصداق واقعی منطقه جغرافیایی طالقان) اختلاف نظر جدی وجود دارد. ضرورت دارد که این مجموعه احادیث همانند احادیث به کار رفته در علم اصول فقه و ابواب فقه از سوی گروهی از کارشناسان مسلط به علم حدیث، رجال و جغرافیای تاریخی از جهت سند و دلالت واکاوی شده و صحیح و سقیم آن بازشناسی شود. استاد یعقوبی بخشی از این احادیث را برساخته حلاج و حلاجیان می‌داند که در سده سوم و چهارم هجری قمری در بستر جغرافیایی «طالقان خراسان» وارد منابع مکتوب شده است.

 بنده به جهت ناآشنایی با حدیث پژوهی، صلاحیت ابراز نظر در این باره را ندارم اما می‌خواهم به کتابچه ای اشاره کنم که از دهه هفتاد خورشیدی ذهنم را مشغول کرده است. در آن سال ها، همایشی با عنوان «فراخوان بزرگ طالقان: دیروز، امروز، فردا» برگزار شد. سخنران همایش حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمدحسین رفیعی (درگذشت 1389ش) امام جمعه وقت طالقان بود. متن سخنرانی را در همان سال ها، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ساوجبلاغ و طالقان به ریاست آقای شیخ عبدالله رزاقی چاپ کرد. در صفحه 2آن آمده است: «طالقان مهد یاران ولایت و امامت است. از امام صادق علیه السلام روایت شده که قوی ترین فرد بعد از امام زمان (عج) فردی است به نام حسین که با دوازده نفر از طالقان به کوفه می آید و به حضرت صاحب الزمان (عج) ملحق می گردد. گویند که [حسین] منصور حلاج که در سال 309ق به دار آویخته شد مردم را به ظهور امام زمان (عج) از طالقان بشارت [می]داد.»

ابوعبدالله حسین بن منصور معروف به حلاج عارف و صوفی مشهور قرن سوم هجری قمری است. او را در ردیف مدعیان بابیت و مهدویت به شمار می آورند که در شهرهای خراسان بزرگ از جمله طالقان به ترویج ادعای خود مشغول بود. ابن بابویه، شیخ مفید، ابن نوبخت، سید مرتضی و علامه محمدباقر مجلسی از جمله عالمان مذمت کننده حلاج هستند. پرسش اساسی آن است که چرا امام جمعه وقت طالقان که در مقام علم و روشنگری بوده این سخن ناروای حلاج را پذیرفته و آن را در ردیف فضایل «طالقان البرز» بیان کرده است؟ ادعایی که در تعارض آشکار با قول پذیرفته شده و مشهور ظهور موعود از مکه مکرمه است. شگفت اینکه در آن سال ها، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی ساوجبلاغ و طالقان در شمارگان بالا این سخن ناروا را نشر داده و عجیب تر اینکه چرا هیچ پژوهشگر و عالمی در آن سال‌ها، این کتابچه را مورد نقد و بررسی قرار نداده است؟ به نظر می رسد با گذشت حدود سی سال از انتشار آن کتابچه، مطالعه مقاله استاد یعقوبی می تواند ریشه های مذهبی و تاریخی ادعای ناروای حلاج و حلاجیان در "ظهور امام زمان از طالقان" را برای ما روشن و معنادار کند.

- منابع: محمدحسین رفیعی، سخنرانی در فراخوان بزرگ طالقان: دیروز، امروز، فردا، ص 2؛ عبدالحسین زرین کوب، جست وجو در تصوف ایران، ص 137؛ دایره المعارف تشیع، ج 6، ص 482؛ محمدباقر مجلسی. بحارالانوار، ج 13، ص 701.

 حسین عسکری -  6 مهر 1399

بازخوانی و رمزگشایی استاد اسماعیل یعقوبی از روایات طالقان

- به نقل از کانال البرزپژوهی https://t.me/alborzology

استاد اسماعیل یعقوبی (پژوهشگر، مدرس حوزه علمیه و نویسنده کتاب مشاهیر طالقان) در دوم مهر 1399 مقاله ای تحقیقی درباره مجموعه روایات طالقان را به کانال تلگرامی البرزپژوهی ارسال کرده اند. این مقاله محققانه می تواند پنجره های تازه ای در زمینه البرزپژوهی به ویژه طالقان شناسی به روی پژوهشگران و علاقه مندان بگشاید. از ایشان صمیمانه سپاسگزارم. متن کامل مقاله را در ادامه این مطلب بخوانید اما فرازهایی از این مقاله: 

- منظور از طالقان در روایات آرمانی و آخرالزمانی قریب به یقین و حتا قطعاً «طالقان خراسان» است که امروز در استان تخار افغانستان قرار دارد.

- این روایات برساخته های باطنیان و اسماعیلیان و پیروان حلاج است که در حوادث روزگار شکست خورده و افسرده به ساختن این گونه روایات و پدید آوردن آرمانی دوباره برای حرکت و خیزشی دیگر دست زده اند.

- خراسان سرزمینی کهن و دیرینه در میان افسانه های ایرانی است. خیزش اغلب شعوبیه (کسانی که درصدد بازگرداندن ایران به دوره پیش از تسلط عرب بودند) درین سرزمین رخ داده است...

- به نقل از کانال البرزپژوهی https://t.me/alborzology

متن کامل این مقاله در وبلاگ روستای ایستای طالقان

دانلود وبدئوی فوق 

طبق وعده قبلی، هر ماه برگی از تاریخ استان البرز را ورق می زنم. در برگ دوم، روایتی کوتاه از زندگی و زمانه آیت الله حاج شیخ هادی نجم آبادی (فقیه نواندیش روزگار قاجار و مربی مشروطه خواهی ایرانیان) ارائه کرده ام. امسال یکصد و هجدهمین سالگشت درگذشت این عالم نامدار البرزی است. به همین مناسبت پیشنهاد می‌ کنم:

1. آیین یادبودی برای این عالم شناخته شده و اثرگذار البرزی در دوم مهر هر سال در استان البرز برگزار شود.

2. به همت شورای اسلامی روستای نجم آباد و حمایت شورای فرهنگ عمومی شهرستان نظرآباد، در تقویم استان البرز، دوم مهر «روز فرهنگی نجم‌آباد» نامیده شود.

3. به همت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز عنوان «مهد روستازادگان دانشمند» به نام روستای نجم‌آباد از توابع شهرستان نظرآباد در فهرست آثار ناملموس فرهنگی ایران ثبت شود.

4. در مرکز استان یا شهر نظرآباد، خیابان و میدانی به نام این عالم البرزی نامگذاری شود.

5. ساخت سریال شیخ هادی نجم آبادی در دستور کار شبکه البرز قرار گیرد.

شکر خدا که طی چند ماه آینده، کتاب «روستازادگان دانشمند» که درصدد معرفی 80 تن از مشاهیر برخاسته از روستای نجم آباد است، با حمایت گروهی از خیرین و پیگیری های آقای اکبر شماخی رئیس شورای اسلامی روستای نجم آباد چاپ خواهد شد. خوشحالم که با این کتاب به این قطعه تاریخی از البرز عزیز، ادای دین کرده ام. چون به استاد دکتر سیف الدین نجم آبادی (ایران شناسی و زبان شناس نامی) قول نگارش این کتاب را داده بودم. متاسفانه استاد نجم آبادی در سال 1395ش درگذشت اما خوشبختانه مقدمه اش زینت بخش این کتاب است؛ این یعنی تولد نوشته پس از مرگ مولف. روانش شاد.

 حسین عسکری - دوم مهر 1399

- به نقل از کانال البرزپژوهی https://t.me/alborzology

از پاییز 1398 شورای اسلامی شهر هشتگرد مجموعه فعالیت هایی را در راستای تبیین هویت تاریخی و فرهنگی این شهر آغاز کرده است. اقداماتی همچون تبدیل ینگی امام به مجموعه بزرگ فرهنگی و گردشگری، انتخاب روز و هفته فرهنگی هشتگرد، تالیف و چاپ کتاب تاریخ هشتگرد، برگزاری آیین های بزرگداشت و نکوداشت برای چهره های علمی و فرهنگی و ...

به این بهانه با آقای حسین جوادان (فعال فرهنگی و رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر هشتگرد) ذیل دو عنوان، گفت و گو خواهم کرد:

- بخش اول) تشریح چیستی، چرایی و چگونگی مجموعه فعالیت های شورا و شهرداری در راستای هویت بخشی شهر هشتگرد؛

- بخش دوم) پیش درآمدی بر تاریخ هشتگرد.

پنج شنبه 27 شهریور 1399، ساعت 22 در صفحه اینستاگرام  @hosein_askari53

به مناسبت چهل و یکمین سالگشت رحلت آیت الله سید محمود طالقانی (عالم مجاهد و نواندیش البرزی)، آقای اسماعیل آل احمد (نویسنده و پژوهشگر) در گفت وگویی زنده با عنوان «ساواک، بازیچه یک سوژه»، گزارشی جذاب و مستند از شخصیت ستیهنده آیت الله طالقانی در اسناد سازمان اطلاعات و امنیت حکومت پهلوی (ساواک) ارائه خواهد کرد. این گفت و گو را از دست ندهید. در ضمن طراحی پوستر، سلیقه پسرم آقا محمد صدرا است.

حسین عسکری

چهارشنبه 19 شهریور 1399، ساعت 22 در صفحه اینستاگرام: @hosein_askari53

در ادامه سلسله گفت وگوهای زنده البرزپژوهانه، چهارشنبه 12 شهریور 1399 ساعت 22 میزبان آقای دکتر محمد رضا حدادیان هستم. ایشان باستان شناس و پژوهشگر دوره پسادکتری در دانشگاه تهران است که به تازگی دبیری پژوهش و طرح های اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان البرز را هم عهده دار شده است. «بررسی تحولات جوامع پیش از تاریخ دشت البرز (مطالعه موردی محوطه ازبکی)» عنوان این گفت و گو است. از برادرم علی عسگری هم سپاسگزارم که اجازه داد این گفت وگوی زنده در صفحه پرمخاطب «نظرآباد را باید دید» انجام شود. 

حسین عسکری - 10 شهریور 1399

- صفحه میزبان این گفت وگوی زنده #mustseenazarabad

نگاه ژورنالیستی یک خبرگزاری به یک سوژه بحث برانگیز

اسماعیل آل احمد

(البرزپژوه و مدرس حوزه علمیه)

جناب دکتر عسکری! سلام علیکم. بر من فرض است نکاتی پیرامون مصاحبه حجت الاسلام و المسلمین حسینی امام جمعه محترم شهرستان طالقان تقدیم کنم. در روز قدس دو سه سال پیش، وقتی برای خوش و بش با ایشان به نزدشان رفتم یکی از هم ولایتی های عزیزم با شور و هیجان به ایشان اعتراض کرد که این ترک آبادی ها مثل اسراییل دارند عمل می کنند. اول کمی زمین می گیرند بعد کل طالقان را تصاحب خواهند کرد. آقای حسینی خیلی جدی به ایشان گفتند که اولاً حواست باشد که اینان مسلمانند نه صهیونیست. ثانیاً من از رئیس ثبت اسناد و املاک طالقان پرسیده ام و ایشان گفتند که اینها سند دارند که این جاها را خریده اند و هیچ کار خلافی مرتکب نشده اند. ما باید جلوی کسانی را بگیریم که بی حساب و کتاب دارند همه املاک طالقان را به تباهی می کشند. سخنان حاج آقای حسینی مثل آبی روی آتش، آن بنده خدا را آرام کرد. دیگر این که حاج آقای حسینی مردی در نهایت مهربانی و سعه صدرند و من یقین دارم که آن روحیه مدارا و رواداری که باید در یک مسوول مسلمان باشد در ایشان هست و از این بابت نباید نگران بود. مصاحبه فوق را هم باید نگاه ژورنالیستی یک خبرگزاری به یک سوژه بحث برانگیز دانست نه بیشتر. بر اساس آن نباید تمام شخصیت این سید مهربان را تحلیل کرد.

با احترام - 1399/6/6

_______________________________

تحلیل دکتر ابراهیم جعفری درباره مصاحبه امام جمعه طالقان درباره روستای ایستای طالقان 

اشاره: به درخواست بنده، آقای داوود اسدی (فعال فرهنگی و روزنامه نگار) متن مصاحبه آقای سید فضل الله حسینی (امام جمعه محترم طالقان) و مجموعه یادداشت های انتقادی گروهی از فعالان فرهنگی و اجتماعی استان البرز در واکنش به این مصاحبه را خدمت آقای دکتر ابراهیم جعفری (استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی) فرستادند تا نظر تخصصی ایشان را جویا شویم. چون با توجه به یادداشت آقای اسماعیل آل احمد (البرزپژوه و مدرس حوزه علمیه)، شائبه انعکاس جهت دار و ناقص نظرات امام جمعه محترم از سوی خبرگزاری رسمی حوزه علمیه مطرح شده است. از استاد جعفری و دیگر دوستان‌ مشارکت کننده در این گفت وگوی فرهنگی، صمیمانه سپاسگزاریم و فعلاً این بحث را در اینجا خاتمه می دهیم.

حسین عسکری - 7 شهریور 1399

آن را "سودار" و "جهت دار" کرده اند

سلام بر جناب آقای اسدی عزیز، گزارش امام جمعه محترم طالقان را در مورد اهالی روستای "ایستا" و نظرهای مطرح شده که بیشتر با انتقاد همراه بود، با دقت مطالعه نمودم. اگرچه بنده در متن آن جامعه حضور ندارم؛ اما در رابطه با این گزارش از منظر علوم ارتباطات اجتماعی، موارد زیر به ذهنم خطور یافت که یادآور می شوم.

1- امام جمعه محترم طالقان نیت و قصدی برای تفرقه، تحریک و یا ایجاد شبهه نداشته و سعی در آگاه سازی و روشنگری نسبت به بینش و نحوه مواجهه اهالی روستای "ایستا" با جهان معاصر داشته اند.

2- امام جمعه محترم بر موارد مثبتی مانند ساده زیستی، سخت کوشی، نظم و ابتکار عمل اهالی روستای "ایستا" مانند جلوگیری از طغیان رودخانه شاهرود (بدون کمک دولت) و... تاکید ورزیده و نقدهای ملایمی را در مورد تفکر و عملکردشان به ویژه در مورد آیین های مذهبی آنان بیان کرده اند.

3-اما تنظیم کنندگان گزارش، آن را "سودار" و "جهت دار" کرده اند. نشانه روشن آن این که "لید گزارش" از طریق برجسته سازی موارد منفی مانند بی عنایتی اهالی روستا به نماز جماعت، ادعیه مندرج در مفاتیح، تعطیلی برخی مناسک مذهبی مانند حج، پای بندی به اقتصاد بسته و شبه سوسیالیستی و... که در مقایسه با موارد مثبت ذکر شده کم رنگ می باشد، با پیشداوری همراه گشته است. این رویکرد در تنظیم گزارش برخاسته از اعتقاد به تئوری "گلوله جادویی" یا "نظریه تزریقی" است که در فرآیند ارتباط و اطلاع رسانی، منبع خبر را فعال و مخاطب را منفعل فرض می کند.

4- فراموش نکنیم که مخاطبان رسانه ها در دنیای کنونی از توان بالای درک و تشخیص برخوردار بوده و در مواجهه با اخبار و گزارش ها می توانند حقایق را دریابند؛ به ویژه اگر از دانش و سواد رسانه ای برخوردار باشند. بنابراین صاحبنظران بر این موضوع تاکید دارند تا آنجا که ممکن است باید گزارشگران "عینی گرایی" و "بی طرفی" را مبنای تدوین گزارش قرار دهند.

5- تهیه کنندگان گزارش، مُدل آرمانی خود از حکمرانی را "جامعه تک صدایی" می دانند که فقط یک خوانش یا یک قرائت باید بر جامعه حاکم باشد؛ در حالی که "چند صدایی بودن"و "تنوع فرهنگی" مانند "تنوع زیستی" از بالاترین سرمایه های یک کشور بوده و میزان مدارا و شکیبایی در پذیرش گروه هایی که لزوماً با اکثریت افراد جامعه هم نظر نیستند، از شاخصه های "توسعه فرهنگی" به شمار می رود.

6- بدیهی است که مطابق با قواعد دموکراسی و مردم سالاری باید نگاه اکثریت جامعه در حکمرانی لحاظ شود؛ اما این موضوع منافاتی با به رسمیت شناختن حقوق اقلیت های غیر همسو با تفکر حاکم ندارد.

7-اینجانب اعتقاد دارم تضارب افکار و اندیشه ها که مصداق عینی آن در گزارش امام جمعه محترم طالقان و منتقدان آن ظهور و بروز یافته، پدیده ای مبارک است و می توان از این طریق دموکراسی را تمرین کرد. البته جا دارد که در این راستا " گفت و گو" و آداب آن (به رسمیت شناختن طرف مقابل، قبول منطق و استدلال از سوی دوطرف مذاکره، پرهیز از نگاه آمرانه و...) که از الزامات جامعه مدنی می باشد، فراگیر شود. متاسفانه در کشور ما "گفت و گو" از اعضای خانواده گرفته تا گروه های سیاسی و اجتماعی و حتی روشنفکران به دلایل مختلف نهادینه نشده است؛ از این رو بنده چنین مبادلات فکری را به فال نیک گرفته و اطمینان دارم مردم هوشمند و با درایت آن سامان با تاسی به منش بزرگوارانه و کریمانه پیشگام بزرگ مردم ایران در رواداری و مناعت طبع زنده یاد آیت الله طالقانی با هرگونه سوء استفاده و ایجاد تفرقه مقابله خواهند نمود.

 7 شهریور 1399

 متن کامل مصاحبه امام جمعه طالقان

نگاه انتقادی به مصاحبه امام جمعه طالقان درباره روستای ایستا - 1

- به نقل از کانال البرزپژوهی https://t.me/alborzology