تاثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی

(مطالعه موردی: روستای برغان، شهرستان ساوجبلاغ)

محمود جمعه پور، شکوفه احمدی، «تاثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی؛ مطالعه موردی: روستای برغان، شهرستان ساوجبلاغ»، پژوهش های روستایی، دوره دوم، ش 5، بهار 1390، ص 33.

چکیده: رویکرد معیشت پایدار یکی از رویکردهای تحلیلی جدید در زمینه توسعه روستایی است که در سال های اخیر به منظور توسعه روستایی و کاهش فقر مورد توجه قرار گرفته است. به تازگی در الگوی جدیدی به نام چارچوب معیشت پایدار برای گردشگری تلاش شده است با شناخت روابط و شکاف های موجود میان رویکرد پایدار و بافت گردشگری و مباحث اساسی مربوط به هر یک، همگی در یک الگو ادغام شوند. در تحقیق پیش رو با کمک چارچوب تحلیلی معیشت پایدار گردشگری و ترکیبی از روش های تحلیل کمی و کیفی و با استفاده از مطالعه موردی، نقش و تاثیرات گردشگری به عنوان استراتژی معیشت پایدار در توسعه روستای برغان از توابع شهرستان ساوجبلاغ مورد بررسی قرار می گیرد. سوال اصلی تحقیق این است که گردشگری در چارچوب معیشت پایدار چه تاثیری بر ابعاد مختلف معیشت و توسعه روستا داشته است؟ و آیا وضعیت موجود گردشگری تاثیرات پایداری بر توسعه روستا در قالب مولفه و شاخص های معیشت پایدار داشته است؟ در پاسخ به این سوال 26 شاخص معرف اثرگذاری پایدار گردشگری در قالب سه گروه مولفه های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی بر اساس نظر کارشناسان شناسایی و درجه اثرگذاری آنها اندازه گیری شده است. برای گردآوری داده ها از دو روش اسنادی و پیمایشی، شامل مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده است. برای این منظور 15 مورد مصاحبه با کارشناسان و مطلعین روستا انجام شده و 64 مورد پرسشنامه در سطح نمونه خانوارهای ساکن روستا تکمیل شده است. داده های پرسشنامه با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی تحلیل و داده های کیفی به دست آمده با استفاده از روش تحلیل محتوا و چارچوب عناصر اصلی رویکرد معیشت پایدار گردشگری بررسی شده اند. نتایج نشان می دهند که گردشگری در روستای برغان، اگرچه باعث به وجود آمدن اشتغال و در نتیجه درآمد مرتبط با گردشگری و نیز کمک به رشد برخی از فعالیت های روستایی مانند باغداری و خدمات شده است، اما این تاثیر بسیار محدود است و تنها برخی از خانوارها را دربر می گیرد. همچنین به علت نبود نهاد محلی و متولی مختص گردشگری، منافع عمومی حاصل از گردشگری برای کل جامعه محلی محقق نشده است. درمجموع، گردشگری بر جنبه های دیگری چون مسایل اجتماعی، زیست محیطی و نهادی تاثیرات مثبت چندانی نداشته و در مواردی تاثیرات منفی اجتماعی و زیست محیطی به همراه داشته است.

واژگان کلیدی: معیشت پایدار، گردشگری روستایی، توسعه روستایی، روستای برغان.

مطبوعات شیعی ایران و ایرانیان 

 بخش اوّل 

روزنامه اطلاعات، ش 26144 (ضمیمه فرهنگی، ش 218)، 9 اردیبهشت 1394، ص 6

 بخش دوّم

روزنامه اطلاعات، ش 26149 (ضمیمه فرهنگی، ش 219)، 16 اردیبهشت 1394، ص 6

سندی رسمی درباره گستره جغرافیایی ساوجبلاغ

اشاره: سند رسمی زیر، متن ماده واحده ای درباره اجازه واگذاری قراء خالصه اطراف کرج به کارخانه قند کرج است. قانونگذار در سال 1311 خورشیدی به صراحت روستاهای حسین ‌آباد، عدل ‌آباد و میان ‌جاده، کمال ‌آباد، حاجی ‌آباد، حصارک، حیدرآباد، صوفی آباد و قزل‌ حصار را جزو منطقه ساوجبلاغ دانسته است. تامّل در این سند را به استاندار محترم و دیگر مسئولان استان البرز توصیه می کنم.

قانون اجازه واگذاری قراء خالصه اطراف کرج به عنوان اجاره به مؤسسه قندسازی کرج

مصوّب 5 مهر ماه 1311 شمسی

ماده واحده - به وزارت مالیه اجازه داده می‌شود که قراء حسین ‌آباد و توابع و عدل ‌آباد و میان ‌جاده - کمال ‌آباد - حاجی ‌آباد - حصارک - حیدرآباد صوفی آباد و قزل‌ حصار واقع در ساوجبلاغ و قریه مردآباد شهریار را برای مدت پانزده سال که ابتدای آن از نسق 1310 محسوب خواهد شد به اجاره به ‌مؤسسه قندسازی کرج واگذار نماید. میزان مال‌ الاجاره سالیانه قراء مزبور معادل با حداکثر پیشنهادی خواهد بود که در مدت مزایده سال 1310 واصل شده ‌است با این قید که مال ‌الاجاره‌ جنس پیشنهادی هر قریه از قرار نرخ متوسط متعاقب رفع خرمن سال 1310 تسعیر و مبلغ آن به میزان مال‌ الاجاره نقدی همان قریه افزوده شود. این قانون که مشتمل بر یک ماده ‌است در جلسه پنجم مهر ماه یک هزار و سیصد و یازده شمسی به تصویب مجلس شورای ملّی رسید. رییس مجلس شورای ملّی - دادگر

رونمایی از کتاب «نقد دل» و پاسداشت مقام علمی دکتر یوسف فضایی

با حضور دکتر یوسف فضایی، حسین عسکری و یکی از اساتید ادیان و عرفان

زمان: شنبه 19 اردیبهشت 1394، ساعت 16

مکان: غرفه دانشگاه آزاد اسلامی در محلّ بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌ المللی کتاب تهران

برگزارکننده: معاونت فرهنگی - اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی

درباره کتاب...

هشتگرد در هفتاد سال پیش

در عکس بالا «شرکت تعاونی روستایی هشتگرد» را می بینید که در اسفند 1321 تاسیس شده است. استاد علی اکبر دهخدا در لغتنامه اش درباره هشتگرد نوشته است: «دهی است از بخش شهرستان کرج که دارای 809 تن سکنه، آب آن از رود کُردان و محصول عمده اش غلّه، صیفی، انگور و لبنیات است. امامزاده ای دارد که بنای آن قدیمی است.» براساس گفته های بزرگسالان، هسته نخستین شهر هشتگرد در محلّ «چال تپه» که در جنوب غربی شهر قرار دارد شکل گرفته بود که در اثر سانحه (احتمالاً سیلاب) این سکونتگاه به محلّ دهکده هشتگرد واقع در محله کُردآباد سپس هسته مرکزی شهر به سمت جاده قدیم تهران - قزوین و مسجد جامع فعلی کشیده شده است. تصویر چال تپه را هم از نمای جنوبی ببینید. آثار به دست آمده از این تپه باستانی، متعلق به دوره های سلجوقی، تیموری و صفوی است.

یاد باد آن روزگاران یاد باد

به مناسبت روز معلّم یادی می کنیم از معلّمان نجیب و کوشای شهر نظرآباد از توابع استان البرز که با تلاش خود، نسلی شجاع، دانا و باادب تربیت کردند. به طوری که بسیاری از شهدای دفاع مقدّس شهرستان نظرآباد، دانش آموز این معلّمان بوده اند. در عکس فوق که نخستین بار در صفحه 383 کتاب «دشتی به وسعت تاریخ» نوشته بنده به چاپ رسیده، تعدادی از این معلّمان خوش نام حضور دارند. از سمت راست جنابان آقایان: 1. رحمانی، 2. اصل فلاح، 3 و 4. شناخته نشدند، 5. عباسی (پدر شهید عباسی)، 6. جدیدی، 7. رحمانی، 8. ذوالفقاری، 9. برنا، 10. محمّدی، 11. فرید.  

مهدی را بسیار بزرگ ‌تر از آنچه می ‌شناختم بازیافتم

شهید مهدی (بهروز) فلاحت پور (1343 - 1371ش) تصویربردار ساوجبلاغی مجموعه روایت فتح است. او از سال 1366 وارد گروه تلویزیونی جهاد سازندگی شد. تصویربرداری چند قسمت از مجموعه روایت فتح، دسته ایمان و... از کارهای مهّم او است. وی که عضو گروه تصویربرداران روایت فتح بود، در پی ماموریتی که از طرف شبکه دوّم صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به لبنان داشت در 29 اردیبهشت 1371 به هنگام تصویر برداری، در جریان تهاجم هواپیمای جنگنده اسراییلی به آن منطقه به شهادت رسید.  شهید فلاحت پور در سال 1371 برنده دیپلم افتخار و جایزه بهترین فیلم برداری برای مجموعه فیلم روایت فتح شده بود. ادامه مطلب...

ارزیابی اثرات زیست محیطی تجمعی شهرک های صنعتی شهرستان نظرآباد 

آزاده دبیری، سیّدمسعود منوری، سیّدمحمود شریعت، پروین فرشچی، «ارزیابی اثرات زیست محیطی تجمعی شهرک های صنعتی شهرستان نظرآباد»، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، فصلنامه دارای رتبه علمی - پژوهشی (علوم پایه)، دوره 15، ش 2،  تابستان 1392،   صص 91 - 104.

چکیده: ارزیابی اثرات تجمعی به بررسی آن دسته از اثرات پروژه می پردازد که در ارزیابی اثرات زیست محیطی به طور مستقیم نادیده گرفته می شود.در این روش اثراتی که در نتیجه اضافه شدن یک فعالیت در ترکیب و تقابل با اثرات دیگر فعالیت ها و پروژه های منطقه در گذشته، حال و پروژه های توسعه جدید و قابل پیش بینی در آینده به وجود می آید، مورد بررسی قرار می گیرد.شهرک صنعتی نظرآباد با مساحت 194 هکتار، در موقعیت جغرافیایی 50° 35’ طول شرقی و 35° 58’ عرض شمالی شهرستان نظرآباد واقع شده است. در مجاورت این شهرک، شهرک صنعتی سپهر قرار گرفته است که برخی از واحدهای صنعتی آن در حال بهره برداری هستند. به منظور انجام ارزیابی اثرات زیست محیطی تجمعی در این مقاله از روش ماتریس منوری 2001 استفاده گردید و 2 گزینه عدم اجرا و اجرا در نظر گرفته شد. پیش بینی و ارزیابی اثرات حاصل از احداث و بهره برداری شهرک های صنعتی بر محیط زیست اطراف آن ها تا حد مرزهای شهرستان نظرآباد صورت گرفت. در گزینه عدم اجرا اثرات زیست محیطی حاصل از فعالیت پروژه های توسعه با فرض اجرا نشدن پروژه شهرک صنعتی نظرآباد و در گزینه اجرا، اثرات زیست محیطی تجمعی حاصل از فعالیت شهرک های صنعتی سپهر و نظرآباد مورد بررسی قرار گرفت. معدل جمع جبری اثرات فازهای ساختمانی و بهره برداری در گزینه عدم اجرا -1.78 و در گزینه اجرا + 2.04 به دست آمد و گزینه اجرای پروژه به عنوان گزینه نهایی انتخاب گردید. اما اجرای پروژه مشروط به رعایت جدی تمهیدات پیشنهادی برای کاهش اثرات تجمعی و پیامدهای ناگوار زیست محیطی حاصل از فعالیت شهرک های صنعتی در منطقه و اجرای برنامه های مدیریت، پایش و آموزش زیست محیطی است.

واژه های کلیدی: ارزیابی اثرات زیست محیطی تجمعی، شهرک صنعتی، نظرآباد، روش منوری.

گزارش دیدار شیخ محمّد الحسون از روستای ایستا 

از آغاز سال 1394 وبلاگ «روستای ایستای طالقان» را - به دلایلی که وقت بازگویی آنها نیست - به روز نمی کنم. اما پیگیری مطالب مربوط به آن، همچنان جزو دغدغه هایم است. تازه ترین ابرازنظر درباره اهل توقّف طالقان، از سوی یک روحانی عراقی مقیم قم صورت گرفته است. در 28 امرداد 1393 الشیخ محمّد الحسون (متولّد 1338ش) رییس مرکز پژوهش های اعتقادی (مرکز الابحاث العقائدیه)به همراه تعدادی از همکارانش از روستای ایستای طالقان دیدار کرده است. او نوشته خود را در چهار بخش «آنچه که درباره آنها شنیده و خوانده ایم»، «آنچه که من در روستا شاهد بودم و از بزرگ آنها شنیدم»، «زندگی نامه مرجع دینی آنها که در سال 1351ق درگذشت»، «فضیلت و فلسفه انتظار فرج و صدق آن به این افراد»سامان داده است. متن کامل یادداشت عربی شیخ محمّد الحسون را در پیوند زیر بخوانید:

زیارة قریة المنتظرین للحجة (عجل الله فرجه الشریف) فی مدینة طالقان

در ستایش صلح و سرزنش خشونت 

امروز صبح (7 اردیبهشت 1394) طبق عادت واژه «ساوجبلاغ» در 24 ساعت گذشته را در اینترنت جست و جو کردم. دو خبر کاملاً متضاد بالا آمد. اوّل متن آن دو خبر را بخوانید:

- خبر اوّل: ابوالفضل عبیدی مدیرکل پیشین میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان البرز از تشکیل موزه صلح در شهرستان ساوجبلاغ خبر داد و گفت: موزه شهدای موجود در این شهرستان به موزه صلح تغییر پیدا می‌ کند (خبرگزاری تسنیم).

- خبر دوّم: دعوای دو خانواده در شب چهارشنبه آخر سال 93 در روستای سُرخاب شهرستان ساوجبلاغ با قتل پایان گرفت. در پی نزاع و درگیری دسته جمعی منجر به قتل فردی به نام «ت.ل» ماموران به انجام تحقیقات از اشخاص شرکت کننده در منازعه و تحقیقات میدانی پرداختند که مشخص گردید درگیری بین  چهار نفر بوده است و کلیه متهمین را تحت بازجویی قرار دادند که در ‌‌نهایت یکی از متهمان به زدن چند ضربه با چوب به سر مقتول اعتراف نمود. در ادامه با پیگیری وضعیت جسمی یکی از متهمین که در بیمارستان تحت درمان بود و پس از بهبود وضعیت جسمانی ‌اش و ترخیص از بیمارستان به طور جداگانه تحت بازجویی قرار گرفت که ابتدا سعی در انکار و کتمان حقیقت داشت اما بعد از چندین مرحله بازجویی لب به اعتراف گشود. متهم در اعترافتش اذعان داشت: در شب درگیری ابتدا جرّ و بحث لفظی بین دو نفر از طرفین نزاع در جلوی درب منزلمان آغاز شد و من به جهت جدا کردن و پا درمیانی جلو رفتم که یکی از طرفین دعوا با چاقو حمله ور شد و در همین حین عمویش هم با چاقو به سمت ما یورش آورد. وی افزود: در ادامه پدرانشان هم وارد درگیری شدند که عموی یکی از طرفین، پدرم را با چاقو زد، من به سمتش رفته و چاقو را از او گرفتم که دستش زخمی شد و در همین حین یکی از آن دو به سمت من حمله ور شده و دو ضربه چاقو به سینه و گردن من زد که روی زمین افتادم و او نیز بر روی سینه ‌ام نشست و می‌ خواست مرا بکشد اما چاقویی را که از دست عمویش گرفته بودم را در شکمش فرو کرده و او را نقش بر زمین کردم و سپس چند ضربه هم از بغل به پشتش زدم. سرتیب دوّم ستاد پاسدار کامرانی صالح فرمانده انتظامی استان البرز درباره این خبر به باشگاه خبرنگاران گفت: نظریه پزشکی قانونی  علّت فوت را ضربات متعدد چاقو تعیین کرده است (باشگاه خبرنگاران جوان). ادامه مطلب...