به کجا چنین شتابان؟

محرم امسال، در یکی از هیئت های مذهبی شهر نظرآباد واقع در استان البرز، گروهی جوان احساساتی و بی اطلاع از فرهنگ اصیل عاشورا، بساط خرافی عروسی قاسم را پهن کردند. دو مرد جوان را به عنوان عروس و داماد بزک کردند و بر سر سفره عقد نشاندند و قند بر سر آنان ساییدند. مداح آن هیئت (بخوانید خواننده)، ترانه «بادا بادا مبارک بادا» را با سبک و سیاقی سوزناک خواند. در نهایت عروس و داماد را در بین جمعیت چرخاندند و کِل کشیدند و برای هیئت خود پول جمع کردند. بی تردید وقوع چنین سوگواری های انحرافی و نمایشی، زنگ خطری است برای آیین های اصیل سوگواری حسینی. البته نکاتی در این راستا، قابل تامّل است:

1. جناب قاسم از فرزندان امام حسن مجتبی علیه السلام است که در واقعه جانسوز عاشورا به شهادت رسید اما عروسی ایشان با یکی از دختران امام حسین علیه السلام، از تحریفات عاشورا است. می گویند ملا حسین واعظ کاشفی (درگذشت 910ق) نویسنده کتاب روضه الشهدا، آن را از روزگار صفویه باب کرده است. در واقع اصطلاح روضه‌ خوانی که امروزه به ذکر و بازگویی مصیبت‌ های روا رفته بر امام حسین علیه السلام و یارانش در واقعه کربلا اطلاق می ‌شود، از عنوان کتاب روضه الشهدا گرفته شده ‌است.البته مذهب کاشفی، همواره مورد سؤال و اختلاف بوده ‌است، حتی در عصر خودش. برخی او را شیعه و بعضی دیگر سنّی و گروهی او را  سالک طریقت صوفی نقشبندیه می دانند. از ظاهر امر چنین بر می ‌آید که کاشفی اهل سنّت و پیرو مذهب حنفی بوده‌ است. همچنین تبلیغات وسیع صفویان برای شیعه پنداشتن کاشفی، با هدف تثبیت روضه الشهدا به عنوان تنها مرجع مرثیه ‌خوانی و اجرای تعزیه انجام می‌ گرفت. این روایت، منتقدان جدّی نیز دارد که معتقدند رفتار مسالمت ‌جویانه کاشفی را می ‌توان بر کتمان و مدارا و تقیه حمل کرد که از اصول رفتاری شیعه در طول تاریخ محسوب می ‌شود. 

2. علمایی همانند علامه محمّدباقر مجلسی (درگذشت 1110ق)، علامه میرزا حسین نوری مشهور به محدّث نوری (درگذشت 1281ش)، آیت الله شیخ عباس قمی معروف به محدّث قمی (درگذشت 1319ش) و استاد شهید مرتضی مطهری (شهادت 1358ش) اصالت تاریخی این واقعه را رد کرده اند. استاد مطهری در این باره نوشته است: «...در همان گرماگرم روز عاشورا که می ‌دانید مجال نماز خواندن هم نبود، امام نماز خوف خواند و با عجله هم خواند، حتّی دو نفر از اصحاب آمدند و خودشان را سپر قرار دادند که امام بتواند این دو رکعت نماز خوف را بخواند... ولی گفته ‌اند در همان وقت امام فرمود: حجله عروسی راه بیندازید، من می‌ خواهم عروسی قاسم با یکی از دخترهایم را اینجا، لااقل شبیه آن هم که شده ببینم! یکی از چیزهایی که از تعزیه خوان ‌های ما هرگز جدا نمی‌ شد عروسی قاسم نو کدخدا؛ یعنی نوداماد بود. در صورتی که این در هیچ کتابی از کتاب ‌های تاریخی معتبر وجود ندارد» (حماسه حسینی، ج اول، ص 27).

3. به نظر می رسد کم کاری، سکوت و عدم نظارت هوشمندانه متولیان مذهبی، مسجد گریزی، عالم گریزی و مداح محوری در هیئت های مذهبی و ترویج صرفاً وجه احساسی و شور در محافل مذهبی و... زمینه ساز رویدادهایی از این دست است.

4. چقدر جای علمایی بصیر، مصلح و شجاع همانند استاد مطهری خالی است که به هنگام وقوع چنین عزاداری های نامشروعی، بانگ برآورند و با خرافه ها بستیزند. ای کاش خون شهید مظلوم کربلا همه ما را به خود آورد...