بیداری دشت کهن 

تاریخ انقلاب اسلامی در ساوجبلاغ و نظرآباد 

- زهرا قاسمی

ساوجبلاغ یکی از شهرستان‌های استان البرز است. این شهرستان از سال‌های نزدیک به پیروزی انقلاب اسلامی تا سال 1368 یکی از بخش‌های شهرستان کرج بود. کتاب «بیداری دشت کهن» به پیشینه مبارزات انقلابی در این منطقه پرداخته است. حسین عسکری در تدوین کتاب از منابع مکتوب و شفاهی در کنار هم استفاده کرده است. اسناد به دست آمده از ساواک با استفاده از داده‌های شفاهی تکمیل شده‌اند. در این کتاب مبارزه علیه حکومت پهلوی در سه محور اسلامی، ملی و اشتراکی بررسی شده است. فصل اول با عنوان «مبارزات اسلامی پیش از دوره پهلوی» به سابقه مبارزات سیاسی در دوران قاجار در منطقه ساوجبلاغ می‌پردازد. این فصل با حجم 60 صفحه بیشتر به فعالیت‌های روحانیون برجسته منطقه ساوجبلاغ پرداخته و اسناد و تصاویر مرتبط با این موضوع در انتهای فصل قرار گرفته‌اند. در فصل دوم با عنوان «وضعیت اقتصادی و اجتماعی ساوجبلاغ در دوره پهلوی» نویسنده تلاش کرده است تصویری مستند از وضعیت اقتصادی و اجتماعی منطقه در دوره پهلوی ارائه کند. عنوان‌هایی مانند انتخابات در ساوجبلاغ، نمایندگان ساوجبلاغ در مجلس، وضعیت میراث فرهنگی ساوجبلاغ، کارخانه نساجی نظرآباد در این فصل دیده می‌شوند. حجم این فصل 93 صفحه است و حدود یک سوم آن به اسناد مرتبط اختصاص یافته است. فصل سوم با حجم 168 صفحه و با عنوان مبارزات اسلامی در دوره پهلوی، مفصل‌ترین فصل کتاب است. در ابتدای این فصل نویسنده بیان کرده که فعالیت‌های انقلابی و مبارزات افراد در منطقه ساوجبلاغ و ساوجبلاغی‌های خارج از این منطقه را شرح داده است. از جمله این افراد، سیدمصطفی حسینی برغانی است که با برنامه‌های نادرست رضاشاه مخالفت کرده است. از دیگر افرادی که در این فصل به آن‌ها پرداخته شده، مبارزین انقلابی‌ای هستند که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در منطقه ساوجبلاغ فعالیت داشته‌اند. از جمله این افراد، حجت‌الاسلام حاج شیخ عباس صبایی است که طی سال‌های 1374 – 1361 امام‌جمعه ساوجبلاغ بوده است. گروه دیگر، مبارزینی هستند که در سال‌های مبارزه برای پیروزی انقلاب اسلامی در منطقه ساوجبلاغ بوده‌اند. از جمله این افراد آیت‌الله رضا استادی مقدم تهرانی است که پس از قیام 15 خرداد 1342 به روستای برغان از توابع شهرستان ساوجبلاغ رفته و در آن‌جا به روشنگری و مبارزه علیه حکومت پهلوی می‌پردازد. حدود یک سوم این فصل به اسناد و تصویر مرتبط اختصاص یافته است. فصل چهارم با عنوان مبارزات ملی در دوران پهلوی، در 45 صفحه به فعالیت‌های جریان ملی مخالف حکومت پهلوی با محوریت روستای احمدآباد پرداخته است. روستای احمدآباد از توابع منطقه ساوجبلاغ است که محل تبعید دکتر محمد مصدق بود. زندگی دکتر مصدق و افرادی مانند آیت‌الله سیدمحمود طالقانی، آیت‌الله سیدرضا زنجانی، جلال آل‌احمد، غلام‌رضا تختی، بیژن جزنی، ناصر نجمی که به احمدآباد رفت‌وآمد داشته و یا بعد از فوت دکتر مصدق به آن‌جا رفته‌اند، در این فصل ذکر شده است. تشکیل کمیته کارگری جبهه ملی ایران در هشتگرد و شکل‌گیری ایده تشکیل نهضت آزادی در ساوجبلاغ مطالب دیگر آن هستند. 16 صفحه از این فصل به اسناد اختصاص یافته است. فصل پنجم کتاب با عنوان مبارزات اشتراکی در دوره پهلوی، در 8 صفحه به فعالیت جریان چپ از جمله حزب توده، حزب اراده ملی، حزب دهقان در ساوجبلاغ می‌پردازد. پژوهش جامعی برای این کتاب صورت گرفته و نویسنده از منابع زیادی برای تکمیل مطالب استفاده کرده است که کتاب‌نامه آنها در انتهای کتاب گنجانده شده است. کتاب «بیداری دشت کهن: تاریخ انقلاب اسلامی در ساوجبلاغ و نظرآباد» به سفارش دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری حوزه هنری استان البرز تولید و توسط انتشارات سوره مهر در قطع وزیری و با حجم 424 صفحه در سال 1397 منتشر شده است.

یادداشت فوق در وب سایت دفتر ادبیات انقلاب اسلامی