دیزان؛ نجف کوچک طالقان

دیزان روستایی از توابع شهرستان ساوجبلاغ در استان تهران می باشد. این روستا در دامان رشته کوه البرز مرکزی در بخش طالقان این شهرستان واقع گردیده است. روستای دیزان به دلیل مراتع سرسبز و زیبای خود که  به ویژه در فصل بهار و اردیبهشت ماه جلوه گر است، نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. ریشه اسمی روستای دیزان دقیقا مشخص نیست ولی به اعتقاد برخی دلیل این نامگذاری وجود قلعه و دژهای متعدد در این روستا مخصوصا در دوره اسماعیلیه است که احتمالا نام دیزان از کلمه «دژان» گرفته شده است. نام های قبلی دیزان «دیزه» و «دیزج» بوده که به مرور زمان به دیزان تغییر نام یافته است.

آیت الله شیخ مرتضی دیزانی طالقانی مدرس برجسته حوزه علمیه نجف اشرف، میرزا علی آقا احمدی دیزانی ادیب و نویسنده توانای دوره قاجاریه، مرحوم علی راجی شاعر و مدیحه سرای اهل بیت (ع)، مرحوم میرزا زین العابدین آقااحمدی ادیب و نویسنده برخی از مشاهیر این روستا به شمار می روند. طبق گفته های مردم ده، اولین کسانی که در این ناحیه ساکن شدند، دو برادر به نام های احمد و محمود بودند و شیخ حسن معروف به «جد بزرگوار» بودند که برای مخفی شدن از شر سلاطین آن زمان به این ناحیه پناه آوردند. شیخ حسن که به گفته برخی اهالی سید بود، در اصل از نوادگان امام زین العابدین (ع) است.

همسایگان دیزان عبارتند از: روستاهای «مهران» در جنوب، «ناریان» در شرق و «خیکان» و «پراچان» در غرب. برخی از کوه های دیزان: تخته چال، گزرچال، پسدادیم، منجهریم، مزگه تک، کرگ سو، رمضان دره و خاکین. فاصله روستا تا شهرک (مرکز منطقه طالقان): 23 کیلومتر/ تعداد خانوار در تابستان: 115 خانوار/ تعداد خانوار در زمستان: 30خانوار.

روستای دیزان جزء پنج روستای پرجمعیت طالقان محسوب می شود. این روستا به علت قرارگیری در میان دو دره و بهره گیری از آب، از وضعیت بسیار خوبی برخوردار است و دارای مزارع و باغات بسیار آباد و رونق اقتصادی و عمرانی ویژه ای می باشد. برخی مزارع دیزان: بنگ بن، قلح بیت، درادیم، سنگلات، جیردشت، کوه بن، جیرین جو، سرجو، ماهرگورسر، مشک ویا، علی خان زمین.

قدمت تاریخی: اواخر قاجار حدود 100 سال پیش. در مرکز روستای دیزان، بافت تاریخی خانه های قدیمی در آستانه انهدام بوده و اکثر منازل قدیمی از جمله خانه های اعیانی اواخر حکومت قاجار نیمه ویرانه و در شرف نابودی می باشد. روستای دیزان با توجه به جمعیت کم تعداد 23 شهید تقدیم وطن کرده که دراین میان شهید نبی الله مقصودی فرمانده سپاه شهرستان ساوجبلاغ و شهید لطف الله آقااحمدی از فرماندهان ارشد لشکر10 سیدالشهدا (ع) و شهید محرمعلی بابامحمودی فرمانده گردان ضد زره لشکر 27 از سرداران سرافراز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران هستند.

منبع: پایگاه خبری روستانیوز، با اندکی اصلاح