سنگ نوشته قاجاری طالقان

در جنوب غربی گردنه عسلک در نزدیکی روستای گراب از توابع شهرستان طالقان در استان البرز و در ارتفاع 3179 متری از سطح دریا، سنگ بزرگی به اندازه تقریبی اتاق 5/2 × 3 × 3متر وجود دارد که نیمی از آن در عمق خاک و نیمی دیگر نمایان است. در بدنه شمالی سنگ یاد شده، کتیبه ای به ابعاد 100سانتیمتر طول و 85 سانتیمتر عرض وجود دارد که مطالبی به زبان فارسی در چهار سطر به صورت برجسته در آن حک شده است. از این سنگ نوشته برمی آید که به هنگام حکومت ناصرالدین شاه قاجار فردی به نام امیر ایوب میردفتر دستور ایجاد نهری را صادر کرده که در سال 1285ق اجرا شده است. برخی بزرگسالان روستای گراب می گویند که این پروژه درصدد انتقال آب دو چشمه جوشیده از کوه یخچال به سمت کرج بود که با مخالفت و درگیری خونین اهالی طالقانی ناتمام مانده است. سنگ نوشته گردنه عسلک در 12 بهمن 1381 به شماره 7047 در فهرست آثار ملّی ایران به ثبت رسیده است.

-  بخشی از مقاله «نگاهی به کتیبه های تاریخی استان البرز»، نوشته حسین عسکری، هفته نامه تریبون شهر، شماره 7، چهارشنبه 28 فروردین 1398، صفحه 3.

- عکس از رشید فلاح دار

21 خرداد 1401

______________________________

هیچ وقت آقا نگفت کی بود...

وِلیان روستایی در بخش چِندار شهرستان ساوجبلاغ استان البرز است. این روستا در 35کیلومتری شهر کرج و در دامنه جنوبی رشته کوه های البرز واقع شده است. کوره راهی از ولیان به روستای گلیرد طالقان زادگاه آیت الله سیّد محمود علایی طالقانی (درگذشت 1358ش) وجود دارد که در سال های مبارزه علیه حکومت پهلوی، مورد استفاده او و همفکرانش بود. راه گلیرد به ولیان از اراضی روستای خودکاوند طالقان می گذشت و با عبور از درّه شصت مردان، به ولیان می رسید و به کمتر از یک روز طی می شد اما رهگذران برای رسیدن به جاده اصلی یا تهران می بایست در قهوه خانه علی بیک تا حرکت مینی بوس که روزی یک بار مسافران را جابجا می کرد، منتظر می ماندند. آیت الله طالقانی برخی دیدارهای خود را در این روستا انجام می داد. در یکی از اسناد ساواک به تاریخ اوّل شهریور 1352به این نوع دیدارهای مردمی در روستای ولیان اشاره شده است: «حدود بیست روز است در طالقان به سر می برد و طبق اطلاع، هر روز عده ای برای دیدن وی به طالقان (قریه ولیان) می روند و گفته می شود هر روز حداقل بیست نفر ناهار و شام مهمان دارد و بنا به اظهار خودش در آن محل آزادی بیشتری دارد.» مواقعی که آیت الله طالقانی در زادگاهش به سر می بُرد، چهره های مذهبی و سیاسی مخالف حکومت پهلوی به دیدارش می رفتند. دکتر علی شریعتی (درگذشت 1356ش) روشنفکر مذهبی و مبارز سیاسی از آن جمله بود که از طریق روستای ولیان به دیدار آیت الله طالقانی رفت و یک شب میهمان خانه او در روستای گلیرد بود. سیّد محمّد از اقوام آیت الله طالقانی می گوید: «نیمه های شب زمستانی بود برف بیداد می کرد. درِ خانه را دق الباب کردند. با خود گفتم: خدایا این وقت شب کیست؟ باز برای دستگیری آقا آمده اند؟ ترسان و لرزان در را باز کردم. پنج نفر بودند. با کت و شلوار و قد و قامت. پرسیدند: آقا هست؟ نیمه جان شدم. گفتم: نه. الحاح و اصرار کردند که به آقا بگویید: دکتر از خارج آمده. رسیدم خدمت آقا؛ از خواب بلند شد و گفت: دکتر در اینجا؟ این موقع شب؟ تا صبح نشستند، هی کاغذها و اعلامیه ها را خواندند و نوشتند، اذان صبح بود که آقا مرا صدا زد: آسید محمد، این آقایان را راهنمایی کن از کوه رد شوند. با چه مشقّتی رفتیم. از ترس ساواک ماشین را آن طرف کوه گذاشته بودند. تا برگشتیم، آفتاب زده بود. آقا پرسید: رفتند؟ کسی شما را ندید. گفتم به سلامت رفتند. هیچ وقت آقا نگفت کی بود. دکتر شریعتی بود!»

- منبع: حسین عسکری، بیداری دشت کهن، تهران: انتشارات سوره مهر، 1397، ص 243.