دیروز تسطیح تپه قمی آباد ری و اینک تعرض و تجاوز به تپه و محوطه باستانی شرف الدین تنکمان

یادداشت استاد دکتر حکمت اله ملاصالحی پس از مشاهده فیلم موتور و ماشین سواری در محوطه باستانی شرف الدین شهر تنکمان استان البرز

نزدیکی تپه ای که اینک جولانگاه جماعتی بی ریشه و بی شرم و بی میهن شده است؛ کاروانسرای بزرگ و نیمه ویران و رها شده روزگار صفوی در شهرک ینگی امام شهرستان ساوجبلاغ قرار دارد. محوطه باستانی شرف الدین شهر تنکمان [1] حلقه ای است از سلسله محوطه های به هم متصل و مرتبط و پیوسته که در روزگار خود تپه و محوطه باستانی نبوده اند. بدیهی است که هر کدامشان پیش از آن که نهشت و لایه و تپه و محوطه باستانی بشوند و به شکل محوطه و تپه باستانی درآیند؛ منظرگاه و زیست بوم و محیط های زیست و زندگی مردمان روزگاران پیش از ما بوده اند. محوطه باستانی شرف الدین در گذشته مورد بررسی و مطالعه باستان شناس هوشمند و شریف میهن ما آقای ابوالقاسم حاتمی قرار گرفته و حاصل کار و نتیجه بررسی ها و مطالعاتشان نیز مهم و قابل استناد و درخور تقدیر است و گواه بر رشته های اتصال به هم مرتبط محوطه باستانی شرف الدین با محوطه های دیگر است.

مجموعه ها و بافت های به هم مرتبط و متصلی که برگ برگ طومار تاریخ و فرهنگ ملت ما، لایه به لایه در آن ها رقم خورده است. این محوطه ها از جمله محوطه باستانی شرف الدین و دیگر مآثر تاریخی استان، بارها و بارها مورد تعرض و تجاوز قرار گرفته اند. دوست گرانقدر و مورخ هوشمند و دانای استان و میهن ما آقای دکتر حسین عسکری از دهه ها پیش، طی یادداشت های روشنگرانه شان به وضع فاجعه بار و تعرض و تجاوز و تخریب و تاراج محوطه های باستانی و مآثر تاریخی استان البرز با قلم توانایشان هشدار داده بودند. این قلم نیز ذیل هشدار هوشمندانه و دلسوزانه و مورخانه ایشان به رشته تحریر درآمده است. محوطه باستانی شرف الدین شهر تنکمان که نزدیک کاروانسرای روزگار صفوی ینگی امام قرار دارد چندین هزاره، کهن تر از کاروانسرای رها شده است. هر اثر و بنای تاریخی در هر مقیاسی و متعلق به هر دوره ای، یک بافت است. بافت و بستر متصل به زنجیره ای از رخدادهای تاریخی و فرهنگی و فکری و مدنی و معنوی و اقتصادی و معیشتی و مانند این ها همه. تخریب هر محوطه باستانی، هر بنای تاریخی، تخریب یک جهان تاریخ و نابودی رخدادهای تاریخی و فرهنگی و مدنی و معنوی است که برای همیشه امکان و احتمال بازخوانی و بازسازی شان به طرز جبران ناپذبر از کف ما رفته است.

آن چه در فیلم می بینیم، تنها دهن کجی به تاریخ و فرهنگ و میراث یک ملت نیست. هشدار به وضع فاجعه بار و خطرناک و غم انگیز میراث یک ملت است. میراث ملتی که به دلیل بی خبری و بی کفایتی و تاریخ ناشناسی و میراث ناشناسی صدرنشینان برآمده از ته نشینان و فرودستان جامعه بعد انقلاب میهن ما در معرض نابودیست. این مجموعه عظیم اگر در کشور دیگری بود گمان نمی برم این چنین نیمه ویران و رها شده جولانگاه جماعتی بی شرم و متجاوز و بی میهن می شد. این جماعت بی ریشه و بی حیا وبی خبر کارگزاران نادان عوامل پشت صحنه ای هستند که ریشه های ملت ما، وحدت و انسجام مدنی و معنوی ما همدلی و همبستگی ملی ما را نشانه گرفته اند. آن چه در فیلم می بینید گواه بر راستی سخن ما است. تصویری که صورت بیرونی فاجعه ای است که لایه های نهان تر و سویه های پنهان تر و مخفی ترشان بس فاجعه بارتر و بس و بسیار نگران کننده تر است! فاجعه بارتر و خطرخیزتر و خطرناک تر و نگران کننده تر به این دلیل و به علت ها و دلیل های ریز و درشت بسیار دیگر از آن حیث و جهت که ردیابی و رصدشان دشوار است. ردیابی و رصد متجاوزان و افزون خواهان و دشمنانی که مکارانه و حیله ورانه و موذیانه و مرموز، ریشه های ملت ما انسجام و اقتدار ملی ما را نشانه گرفته اند و سوار بر شانه کارگزاران جزم و جهل و جور و جمود، به دست خود ما میراث مُلک و ملت ما را تخریب می کنند تا راه برای متجاوزان و افزون خواهانی که ریشه در سرزمینی هایی را که تسخیر و اشغال کرده اند ندارند و در سرزمین دیگران برای خود ریشه سازی کنند!

مدیرکل میراث فرهنگی استان البرز به مسئولیت خطیر و حساسی که بر شانه گرفته‌ است، عمل کند و یا آنکه از جایگاه رفیعی که بر آن تکیه زده، کناره بگیرد تا شهروندان البرزی و تنکمانی خود ابتکار عمل را در دست گیرند و نگذارند میراث شهرشان جولانگاه جماعتی بی ریشه و بی حیا و میراث ناشناس بشود.

14 فروردین 1404

[1] محوطه باستانی شرف الدین در نزدیکی شهر تنکمان استان البرز، میزبان سفال های خاکستری متعلق به هزاره اول پیش از میلاد مسیح است. با نظر کارشناسان میراث فرهنگی، این تپه 16متری به شماره 16970 در 8 بهمن 1385 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ویرانی میراث اشکانی و ساسانی در کهن دشت البرز

_____________________________________________

من خود به چشم خویشتن، دیدم که جانم می رود

یادداشت دکتر مهراب رجبی پس از مشاهده فیلم موتور و ماشین سواری در محوطه باستانی شرف الدین شهر تنکمان استان البرز

حقیقتا فاجعه بار و ویرانگر است. این مجموعه یک بافت است. ایران خود یک بافت است. هر کشور دیگری که با تمدن سر و کاری دارد، یک بافت می باشد. بافت یعنی مجموعه ای منظم. دقیق و به هم پیوسته. متشکل از؛ تار و پود... تار و پود یعنی هزاران گره لطیف و گیره شریف، که در درازای تاریخ توسط مشاطه گران هنرمند، بافته و آنگاه شانه شده است.

اگر یک ذره را بر گیری از جای

فرو ریزد همه عالم، سر و پای.

بافت. یعنی استمرار، یعنی اتصال، یعنی پیوستگی... تجاوز به بافت، یعنی تاراندن. یعنی قطع کردن، یعنی بریدن تارها و پودها... هیچ دشمن تجاوز گری. همه این جتایت ها را یکجا. انجام نمی دهد. اندکی دورتر از این مکان، در زنجان همچون جان، متجاوزی همچون مِغول، با اندکی تامل در بافت خوش بافت ایران. سلطانیه را بنا کرد...!؟ بافت که پاره شود، بندها که بگسلد، بافت درون کشور - آنچه با نام بافت فرهنگی، تاریخی و اجتماعی معروف است - آری بافت فرهنگی و ریشه تمدنی و انسجام اجتماعی از بین می رود. این تجاوز بی شرمانه، خود بیانگر آن گسیختگی و پاشیدگی می باشد!؟ دژ مادها / تپه ازبکی، محوطه شرف الدین و کاروانسرای منحصر به فرد - مادر کاروانسراها- کاروانسرای صفوی ینگی امام، همه یک بافت هستند... والله که آن جوان جویای نام پر انرژی که با موتور اینگونه جولان می دهد. هرگز مقصر نیست. او شادی می خواهد او استادیوم می خواهد، او انواع پیست ها، می خواهد و برتر از اینها که ماده هستند، او معلم و راهنما می خواهد که یکپارچه معنی باشد...

یک دهان خواهم به پهنای فلک

تا بگویم، شرح آن رشک ملک.

ما مثلا بزرگترها، پیشتر - قبل از سیزده به در روز گذشته - نمادها و اسطوره ها، تاریخ، تمدن. فرهنگ، هویت، حمیت. حمایت و انسجام فرهنگی و اجتماعی او را - فرزندانمان را - گرفته ایم. شاهنامه و مثنوی را از او گرفته ایم. حرکت بعثت گونه زرتشت و سرازیر شدن او از دامنه های سبلان را به او ننمانده ایم، هویتش را خدشه دار کرده ایم، لاجرم او. بافت و بافته خود را فراموش کرده و از دست داده، بنا بر این بر هر چه هست می تازد، می شورد و ویران می کند...!؟

ای وای ی ی ی ی!

با لب دمساز خود، گر جفتمی

همچو نی، من گفتنی ها، گفتمی.

با اشک و اندوه

14 فروردین 1404