نویسنده و پژوهشگر البرزی در گفت و گو با روزنامه سپهر ایرانیان 

پاسداشت زبان فارسی، پاسداشت وحدت و هویت ملی ایران و ایرانیان است

دکتر حسین عسکری نویسنده و پژوهشگر با گرامی داشت نام و خدمات ماندگار و ارزشمند حکیم ابوالقاسم فردوسی که در تقویم کشور عزیزمان ایران «روز پاسداشت زبان فارسی» نامیده شده، گفت: زبان فارسی یکی از ارکان مهم و قوام‌بخش هویت ملی ایرانیان است که حاصل چند هزاره تکاپو و زیست جمعی همه ایرانیان است. زبانی که با زحمت و رنج فراوان به زبان ملی ایران و ایرانیان تبدیل شده است. وی افزود: زبان ملّی به این معنا که مانند چتری فراگیر بالای سر تنوع قومی، فرهنگی و زبانی ایرانیان که در حوزه سرزمینی ایران زندگی می‌کنند، قرار می‌گیرد و آنها را به یک زیست جمعی و حسّ مشترک و وحدت و هویت ملّی می‌رساند. عسکری اظهار داشت: اگر ایرانیان با این همه تنوع زبانی و فرهنگی، هر کدام به گویش خود سخن بگویند، بی تردید به این حس مشترک، مفاهمه و اشتراک نظر نمی رسند. اما اگر به زبان فارسی سخن بگویند، به یک حس مشترک فرهنگی و هویتی می‌رسند. از این جهت زبان فارسی، موجب تقویت ملیّت و وحدت ملّی شده است. این نویسنده خاطرنشان کرد: به همین دلیل زبان فارسی، زبان قوم و قبیله خاصی نیست و زبان همه‌ ایرانیان است، زبانی که ایرانیان با لحاظ تنوع فرهنگی، قومی و زبانی و توجه ویژه به ملیت، در ایجاد و نشر آن نقش همدلانه و هوشمندانه ای داشته‌اند.

وی اضافه کرد: از سویی دیگر، زبان فارسی در فرآیند چند هزار ساله‌ پیدایش خود، بسیار غنی شده و دارای ادبیات عرفانی و حکمی اثرگذاری است. امروزه ما حتی منابع علمی را می‌توانیم به فارسی بنویسیم و منتشر کنیم و آموزش دهیم. زبان فارسی به جهت گستره‌ واژگانی و ساختار ادبی فاخر، توانسته زبان علم هم باشد. عسکری تأکید کرد: با توجه به موارد گفته شده، زبان فارسی مهم است، چرا که پیوند مستحکم و مستقیم با هویت ملی ایرانیان دارد و وظیفه‌ ما این است که دلسوزانه و با دقت تمام از آن پاسداری کنیم. وی تقارن روز پاسداشت زبان فارسی با روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی را اتفاق مبارکی دانست و گفت: حکیم فردوسی تلاش کرد و رنج بسیار کشید تا بتواند زبان فارسی را حفظ کند، چنانچه می‌گوید:

بسی رنج بردم در این سال سی

عجم زنده کردم بدین پارسی

یا

 از آن پس نمیرم که من زنده‌ام

که تخم سخن من پراکنده‌ام

عسکری با اشاره به ضرورت حفظ زبان فارسی، گفت: باید مراقبت کنیم، واژه‌های بیگانه که نسبتی با فرهنگ ایرانی ندارند، وقتی از زبان‌های دیگر وارد فارسی می‌شوند، چهارچوب این زبان را از بین نبرند، باید مراقب بود، گویشی که جوانان در سخن گفتن و چکیده و ساده نوشتن دارند، در فضای مجازی و حقیقی، باعث فراموش شدن ارکان ادبی و واژگان غنی زبان فارسی نشود و اگر مراقبت نکنیم، در فرآیند زمانی، ناگهان می‌بینیم که اساس این زبان دچار مخاطره جدّی شده است. وی در ادامه اظهار داشت: استان البرز دارای تنوع زبانی، قومی و فرهنگی است، به طور مثال در سال‌های اخیر، گزارشی از شبکه البرز پخش شد که در مدرسه‌ای در شهر اشتهارد از 31استان، دانش‌آموز وجود داشت و این نشان‌دهنده‌ تنوع فرهنگی بالا در استان البرز است. دکتر عسکری یادآور شد: البرز از نظر تنوع فرهنگی، شبیه استان تهران است. شاید بتوان در استان‌هایی غیر از تهران و البرز، حرف از ترویج یک گویش محلّی فراگیر زد. این در حالی است که استان البرز هم سه زبان بومی عمده دارد، یکی گویش ناحیه کوهستانی معروف به کرجی و طالقانی است، دیگری ترکی ساوجبلاغی و تاتی اشتهاردی که در ناحیه دشت استان البرز رایج است. بر اساس آمارهای موجود، گویشوران زبان‌های محلّی استان البرز نسبت به مهاجران، بسیار اندک هستند. ما در استان تهران گویش‌های محلّی مانند سولقانی، دماوندی و فیروزکوهی و... داریم اما هیچگاه رسانه ملّی، برنامه‌های خود را بر اساس این گویش‌های محلّی تنظیم نمی کند. برای البرز هم مانند تهران، پیشنهاد می‌کنم زبان اصلی برنامه‌های شبکه استانی رادیو و تلویزیون، فارسی باشد. البته زیر سایه یک زبان ملّی قوی و فراگیر که مانند چتر عمل می‌کند، می‌توان به زبان‌های محلّی نیز پرداخت و برنامه‌هایی را برای آنها در نظر گرفت اما سرمایه‌گذاری اصلی به ویژه در جایی که تنوع زبانی و فرهنگی وجود دارد باید بر زبان فارسی صورت گیرد تا بتوانیم در استان متنوع البرز، وحدت ملّی و توجه به ملیّت و میهن دوستی را شاهد باشیم.

این نویسنده در ادامه گفت: از دیگر سو، گویش‌های محلّی نیز می‌توانند به غنی شدن زبان فارسی کمک کنند. بر همین مبنا، بسیاری از واژه‌هایی که در زبان‌های محلّی وجود دارد را می‌توان وارد زبان فارسی کرد تا مورد استفاده قرار گیرد. وی در پایان خاطر نشان کرد: پاسداری از زبان فارسی، پاسداری از هویت ملّی ایران و ایرانیان است و از این جهت، زبان فارسی بسیار مهم است، زبان ملّی ما ایرانیان اگر قوی و غنی باشد، زیر سایه آن می‌توان فرهنگ و زبان‌های محلّی را نیز داشت. اگر زبان ملّی ما که فارسی است، آسیب ببیند، بی‌تردید زبان‌ها و گویش‌های محلّی نیز دچار آسیب جدّی خواهند شد.

- منبع: روزنامه سراسری سپهر ایرانیان، شماره 2096، شنبه 27 اردیبهشت 1404، صفحه 5.