من یک آمیش هستم. با من از مدرنیته حرف نزن!

یادداشت محمد پناه زاده در وب سایت ادیان نیوز درباره آمیش های مسیحی و مسلمان

18 اردیبهشت 1403

هیئت تحریریه ادیان نیوز قصد دارد در این گزارش شما را با فرقه مذهبی آمیش آشنا سازد. چراکه «آمیش» یک فرقه مسیحی آناباپتیست و دارای آداب و اخلاقیات بسیار خاص و عجیبی است. آمیش از محصولات جهان مدرن نظیر تلفن و سایر تکنولوژی بیزار است چرا که مخل جدایی آنها از دنیا محسوب می شود. به گزارش سرویس اجتماعی ردنا (ادیان نیوز)، در فرقه مذهبی آمیش، مردها معمولاً شلوار تیره‌رنگ می‌پوشند و یک جلیقه یا کت تیره بر تن دارند. همچنین بند شلوار، کلاه‌های لبه‌دار حصیری یا نمدی سیاه از دیگر ویژگی‌های پوشش مردان است. مجردها ریش و سبیل خود را می‌تراشند و مردان متأهل ریش خود را بلند می‌کنند اما سبیل‌شان را می‌تراشند. گذاشتن سبیل به دلیل ارتباط با نظامی‌گری (به طور سنتی) و فراهم کردن فرصت خودپسندی غیرمجاز است. چراکه در فرهنگ آمیش، ارزش زیبایی در سادگی دانسته می‌شود. لباس ها هرگز نباید وسیله‌ای برای جلب توجه باشند. چاپ هیج طرحی بر روی لباس مجاز نیست. به همین منوال زنان نیز لباس‌هایی ساده و بلند به رنگ یکدست بر تن می‌کنند. تنهایی، عزلت گزینی و انزواطلبی جغرافیایی و اجتماعی آمیش‌ها، تعیین جمعیت آنها را دچار مشکل می‌سازد و آمار دقیقی از جمعیت فرقه مذهبی آمیش در دست نیست. این فرقه مسیحی حدود سه قرن پیش بنیان نهاده شده و جمعیت آن‎ها در سال 2000 میلادی تقریبا 200 هزار نفر ذکر شده است. بزرگ‌ترین مراکز اجتماع آمیش در هولمزکانتی در ایالت اوهایو، لنکسترکانتی در ایالت پنسیلوانیا و لگرنج در ایالت ایندیانا وجود دارند. با میانگین 7 فرزند در خانواده، جمعیت آمیش به سرعت در حال رشد است. پایه‌گذار مکتب یا فرقه آمیش، شخصی به نام «ژاکوب آمان»(1720-1644) بوده است که نام این فرقه هم از نام وی به عاریت گرفته شده است.

ازدواج خارج از کیش آمیش مجاز نیست. زوج‌هایی که قصد ازدواج دارند، در اواخر اکتبر قصد ازدواج خود را اعلام می‌کنند و ازدواج در یکی از خانه‌هایشان در طول نوامبر یا اوایل دسامبر (در یک پنج شنبه) انجام می‌گیرد. آمیش ها برای عبادت و نیایش به کلیسا نمی روند. از همین روی هیچگاه کلیسا و محل تجمعی برای خودشان احداث نمی کنند. و به جای آن در خانه‌های اعضا برای انجام امور مذهبی گرد هم می‌آیند. این به عنوان سمبلی از توصیه به صرفه‌جویی در آیین آنهاست و تأکید بر اینکه کلیسای واقعی خود مردم هستند نه ساختمان‌ها. یک هفته در میان، یکشنبه‌ها مراسم مذهبی دارند و در یکشنبه‌های بین دو هفته به دیدار یکدیگر می‌روند و در خانه‌های هم به انجیل خوانی و سرودهای مذهبی می‌پردازند. ازدواج خارج از کیش آمیش مجاز نیست. زوج‌هایی که قصد ازدواج دارند، در اواخر اکتبر قصد ازدواج خود را اعلام می‌کنند و ازدواج در یکی از خانه‌هایشان در طول نوامبر یا اوایل دسامبر (در یک پنجشنبه) انجام می‌گیرد. مراسم خاک‌سپاری بسیار ساده و بدون مدح و ستایش باید انجام گیرد. تابوت باید خیلی ساده باشد و بدون تزئین و حتی از گل هم استفاده نمی‌شود. زنان آمیش معمولاً در لباس عروسی‌شان دفن می‌شوند. به استثناء تعداد خیلی کمی، نسل قدیمی‌تر آمیش‌ها مجاز به داشتن و استفاده از اتومبیل یا حتی تراکتور کشاورزی نیستند. اگرچه در مواقع ضروری از ماشین استفاده می‌کنند. کرایه کردن تاکسی و اتوبوس (با راننده) مجاز است اما نه در یکشنبه‌ها. در یکشنبه‌ها هر نوی تبادل پولی ممنوع است. این اخلاق فرقه مذهبی آمیش ما را یاد هربرت مارکوزه انداخت. مارکوزه در بیان نظریه انسان تک ساحتی، صحبت از استعمار انسان توسط تکنولوژی به میان می آورد و معتقد است تکنولوژی، فناوری و فرآورده های مدرن، انسان را در بند اسارت نگه می دارد. ظاهراً فرقه مذهبی آمیش نیز با همین نظرگاه موافق بوده و رساله عملیه خویش برای زندگی را سامان دهی کرده است. استفاده از برق در زندگی جدید به یک مشکل پیچیده برای آمیش‌ها تبدیل شده. با وجودی که طبق باورهایشان استفاده از انرژی برق مجاز نیست، اما استفاده محدود پذیرفته شده. مثلاً اگر برق داخل خانه به خطوط نیروی برق بیرون متصل نباشد، استفاده محدود از آن اشکالی ندارد. مثل استفاده از باتری‌های 12 ولتی قابل شارژ که بین آمیش‌ها بسیار متداول است. استفاده از موتور برق فقط برای شارژ باطری‌ها یا جوش‌کاری و همین‌طور هم‌زن شیر مجاز شناخته شده است! از استفاده از وسایل برقی مثل رادیو، تلویزیون، کامپیوتر و.. منع شده‌اند.

از نقاط روشن تاریخ این آیین این است که تابه‌حال هیچ سندی از دوره‌های که برده‌داری در آمریکا مجاز بود، به دست نیامده است که نشان دهد یک آمیش صاحب برده بوده باشد. توجیهشان برای ممنوعیت رادیو و تلویزیون این است که این وسایل حرف‌ها و تصاویر ناخواسته را به داخل منازل می‌آورند. ممنوعیت استفاده از برق حتی برای روشنایی هم اینگونه توجیه می‌شود که با وجود برق و روشنایی در کل خانه، اعضای خانواده به جای جمع شدن در یک اتاق و بودن در کنار هم، از هم دور می‌شوند. به طور معمول داشتن تلفن داخل خانه مجاز نیست اما در سال‌های اخیر بعضی خانواده‌ها تلفنی در بیرون از خانه جایی مثل انباری یا طویله قرار داده‌اند اما فقط برای کارهای ضروری و مکالمه‌های کوتاه. آمیش‌ها توجیهشان برای ممنوعیت رادیو و تلویزیون این است که این وسایل حرف‌ها و تصاویر ناخواسته را به داخل منازل می‌آورند. به همین دلیل داشتن تلفن برای آنان مجاز نیست! با وجودی که به دولت‌هایشان (آمریکا یا کانادا) مالیات می‌پردازند (چون به رعایت قانون توصیه شده‌اند) اما کمک‌های مالی دولتی مثل بیمه بازنشستگی و بیکاری را قبول نمی‌کنند و به جای آن در بین خودشان صندوق‌های کمک متقابل بین اعضا در شرایط اضطراری دارند. سیستم آموزشی خود را دارند. فرزندانشان را در مدارس مخصوص آمیش که مدارسی تک‌اتاقه است آموزش می‌دهند. اما تحصیل بعد از پایه هشتم در این فرقه توصیه نشده است. از نقاط روشن تاریخ این آیین این است که تابه‌حال هیچ سندی از دوره‌های که برده‌داری در آمریکا مجاز بود، به دست نیامده است که نشان دهد یک آمیش صاحب برده بوده (اگرچه بعضی آمیش‌ها مستخدم خانگی داشته‌اند.) و در آخر اینکه آمارها نشان می‌دهند که از مجموع کل 200 هزار آمیش، 99 درصد در آمریکا و یک درصد در انتاریو کانادا زندگی می‌کنند.

با آمیش های ایران آشنا شوید

اهل توقف در شهر طالقان (غرب استان تهران) نیز تحت تأثیر همین آموزه‌ها تلاش دارند تا از شیو‎‎های سنتی برای گذران امور زندگی بهره ببرند. اهالی این روستا از پیروان میرزا صادق مجتهد تبریزی، فقیه مشهور دوره مشروطیت هستند که با الهام از آرای تجددستیز او چنین زندگی عجیبی را در زمانه تسلط مدرنیته سامان داده‎اند. آنان جمعی از شیعیان اثنی عشری هستند که بر تقلید از یک فقیه سنتی پافشاری می‌کنند و شاید به همین دلیل عنوان «اهل توقف» نام مناسبی بر آنان باشد. اهالی این منطقه از هرگونه مظاهر فناوری و تمدن جدید دوری می‌کنند. جالب است بدانید: اهالی این روستا شناسنامه ندارند و جزو آمار جمعیت ایران به شمار نمی‌روند و از امکانات رفاهی جدید مانند آب‌لوله‌کشی شده، گاز، برق، تلفن، مطبوعات، رادیو و تلویزیون، بهداشت و درمان، آموزش‌وپرورش و یارانه و… استفاده نمی‌کنند. کودکان آن روستا برای علم‎آموزی به مدارس طالقان نمی‌روند بلکه به سبک سنتی و مکتب‌خانه‌ای با فراگیری دروسی همانند واجبات و محرمات فقهی، خوشنویسی و اصول عقاید، باسواد می‌شوند.

پیوند این گزارش

_________________________

شباهت های تجددگریزان مسلمان و مسیحی

دکتر مهراب رجبی

نویسنده و البرزپژوه

برادر ارجمندم جناب آقای دکتر حسین عسکری. سلام، در ارتباط با کتاب مستطاب که پیرامون اهل توقف طالقان در دست ویراست جدید دارید، قبلاً مطالبی تقدیم داشته، اما فراموش کردم مساله ای را که احتمالاً مد نظرتان خواهد بود، یادآور گردم؛ در این کتاب ارزشمند، یقیناً از آمیش ها (منونیت های) آمریکا، و مقایسه آنان با ایستائیان، و وجوهی از تشابهات و اشتراکات انسانی، اخلاقی و ستودنی موجود بین این دو فرقه، به لحاظ؛ اعتقادات، آداب، اجتناب از تجمل، اجتناب شدید از دریافت حقوق دولتی و عدم دریافت هرگونه اعانه حکومتی، عدم استفاده از دستاوردهای فنی و تکنولوژیک، امرار معاش از طریق کشاورزی و دامداری و خصوصاً پرورش اسب، اجتناب از کینه ورزی و تاکید بر امر بخشش و بخشایش، عدم ضرورت برخورداری از عبادتگاه (کنشت و کعبه و بتخانه و دیر) انزوا گرایی و ترجیح بر فاصله گرفتن از پیروان سایر مکاتب... نیز یاد خواهد شد. در طول اقامتم در نیویورک در مهر ماه سال 1391 دیدار کوتاهی با رهبر منونیتهای شاخه تگزاس داشته و شرح مختصری از این دیدار را در کتاب مسافر نیویورک آوردم. این شخص که اصلاً مکزیکی و اسپانیولی زبان بود، به حضرت مریم مقدس علاقه ای وصف ناشدنی داشت و می گفت مشارالیها به زودی از آسمان به زمین مراجعت فرموده و؛

دولت عشق آمد و من دولت پاینده شدم.

تصویری - با کیفیت پایین - از ایشان تقدیم می گردد.

فدایت - مهراب

22 آبان 1399

_________________________

ارتباط معنوی مردم عجیب طالقان با آن سوی مرزها / شباهت ایستایی‌ها با آمیش‌های مسیحی

باشگاه خبرنگاران جوان البرز

24 آبان 1399

رئیس بنیاد البرزشناسی شباهت‌های عجیب و جالب بین مردم روستای ایستا و آمیش‌های مسیحی را تشریح کرد. به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از البرز، ایستا، روستایی در طالقان است که ساکنان آن اجازه ورود هیچ زنی را به این روستا نمی دهند، مردم این روستا به هیچ عنوان از تکنولوژی استفاده نمی کنند و فاقد امکاناتی مانند تلویزیون، بخاری، روشنایی و... هستند. مهراب رجبی، رئیس بنیاد البرز شناسی در گفت و گو با خبرنگارما با اشاره به کتاب مستطاب به قلم حسین عسکری که پیرامون ایستایی‌ها است، گفت: بین آمیش ها (منونیت های) آمریکا و ایستاییان طالقان تشابهات و اشتراکاتی وجود دارد. او افزود: بین اعتقادات، آداب، اجتناب از تجمل، اجتناب شدید از دریافت حقوق دولتی و عدم دریافت هرگونه اعانه حکومتی، عدم استفاده از دستاوردهای فنی و تکنولوژیک، امرار معاش از طریق کشاورزی و دامداری و خصوصا پرورش اسب و... این دو ایستاییان و آمیش ها تشابهاتی وجود دارد. رجبی گفت: اجتناب از کینه ورزی و تاکید بر امر بخشش و بخشایش، عدم ضرورت برخورداری از عبادتگاه از دیگر وجوه تشابه این دو گروه است. او افزود: مدتی که در نیویورک بودم با رهبر آمیش ها دیدار کردم و این وجوهات را دریافتم.

پیوند این گفت و گو