گفتگو با پروفسور ابوالقاسم غفاری
«گروه نجوم شفق» (تهران) تصمیم گرفت تا در مصاحبه‌ای ویژه با پروفسور غفاری، به سراغ سال‌های فعالیت ایشان در ناسا در زمان انجام پروژه عظیم آپولو برود. بخشی از این مصاحبه را می‌توانید در این‌جا مشاهده کنید. در این گفتگو پروفسور غفاری علیرغم کهولت سن، با شوق و علاقه خاصی به سوالات «گروه نجوم شفق» پاسخ گفت و همچنین با تشویق فعالیت های این گروه گفت: «سالها پیش در تهران، ما نیز قصد انجام کاری مشابه (تاسیس انجمن نجوم) را داشتیم اما محقق نشد و فعالیت های شما بسیار عالی است و برایتان آرزوی موقیت دارم.»
- آقای دکتر از راه‌یابی به سازمان فضایی آمریکا برای ما توضیح دهید؟
- بله، یک کنگره بین‌المللی است که هر ساله در یکی از شهرهای اروپا یا آمریکا تشکیل می‌شود، من در همه این کنگره‌ها شرکت کردم. اولین کنگره‌ای که من در آن شرکت کردم در سال 1950 در دانشگاه هاروارد و آخرین آن هم در سال 1972 در ونکوور کانادا بود و کنگره‌های دیگری هم بود که هر 4 سال یکبار برگزار می‌شد و آشنایی من با این موضوعات، از این کنگره‌ها آغاز شد. زمانی که در سال 1956 به آمریکا رفتم، به اداره استاندارد آنجا منتقل شدم و در آنجا با شخصی به نام دکتر هوگ درایدن (معاون پیشین ناسا؛ امروزه یکی از پایگاه‌های ناسا به احترام وی، درایدن نامیده شده است) آشنا شدم. زمانی که ناسا تشکیل می‌شد، از عده زیادی جهت همکاری دعوت کردند که درایدن نیز مرا به ناسا دعوت کرد.
-آقای دکتر از سال‌های فعالیت خود در ناسا برای ما بگویید.
- ناسا، 8 شعبه داشت که شعبه مربوط به موشک‌های فضایی، در ایالت آلاباما قرار داشت و ریاست آن را دکتر ورنر فون براون (پدر موشک‌های فضایی آمریکا) عهده‌دار بود. در این بخش قریب به 40 آلمانی با تابعیت آمریکایی فعالیت می‌کردند. من در یکی از سخنرانی‌های فون براون در واشنگتن با او آشنا شدم. او پس از کار در آلاباما، معاونت ناسا را به عهده گرفت و پس از آن نیز به نیویورک نقل مکان کرد و مدیر یک کمپانی ساخت هواپیماهای اف ـ 14 شد. در این مدت همچنین سفری به تهران داشت که در آن با شاه ایران ملاقات کرد و رایزنی‌هایی را درباره فروش این نوع هواپیماها به ایران انجام داد. البته این کار به آسانی صورت نگرفت زیرا آمریکا بیم آن داشت که این هواپیماها از طریق ایران به شوروی منتقل شود.
در هر صورت، 2 سال اولیه فعالیت‌های من در ناسا، در زمینه مشاوره بود و بعد از آن به پروژه آپولو انتقال یافتم. پس از آن نیز به پروژه ژوپیتر ملحق شدم. در پایان هم از ناسا بدلیل مشکلات رفت و آمد به ایران، تقاضای بازنشستگی کردم. پیش از آپولو، موشک های ردستون و تیتان، منحصرا توسط ارتش آمریکا ساخته می‌شد اما پس از شروع پروژه آپولو، موشک های ساترن که مختص سفر به ماه بودند ساخته شد.
وظیفه ما در آپولو، تعیین مسیر فضاپیما در جریان سفر به ماه بود تا فضاپیما بتواند در کوتاه‌ترین زمان، حداکثر فعالیت را انجام دهد و یا اگر اشتباهاتی در مسیر رخ می‌داد، آنها را اصلاح می‌کردیم. ما از ابتدای پروژه و از مأموریت آپولو - 1، در ناسا استخدام شدیم. پرتاب های اولیه (تا آپولو - 11) همگی آزمایشی بودند تا بالاخره آپولو - 11 موفق شد بر سطح ماه فرود بیاید. خطر جانی هم فقط در ماموریت آپولو - 1 رخ داد. البته در ماموریت آپولو - 13 نیز مشکلاتی برای فضانوردان بوجود آمد که با هدایت بسیار عالی فرمانده ماموریت، با سلامت به زمین بازگشتند.
- آیا شما در جریان ماموریت آپولو - 13 نیز حضور داشتید؟
- خیر، من آن زمان به پروژه ژوپیتر منتقل شده بود. پروژه ژوپیتر مربوط به ارسال نخستین روبات دست‌ساز بشر به سمت سیاره مشتری بود که پایونیر -10 نام داشت.
-همکاران شما در آپولو چه کسانی بودند؟
زمانی که در ناسا بودم، ریاست بخش ما را یک اتریشی به عهده داشت که پیش از آن در ساخت موشک های وی - 1و وی - 2 (اولین نسل موشک های جنگی و فضایی جهان) فعالیت داشت که در جنگ جهانی دوم به اسارت آمریکا گرفته شده بود. موشک های وی - 2 همان موشک هایی بود که در اواسط جنگ جهانی، آلمان بر ضد انگلیس به کار می برد. از فعالان این موشک، تنها این شخص با من همکار بود. معاون این بخش، یک آلمانی بود و نفر سوم هم بنده بودم. ما 3 نفر در رآس این قسمت از پروژه آپولو بودیم.
-گویا ناسا قصد دارد تا بار دیگر انسان هایی را به ماه و مریخ اعزام کند نظر شما درباره امکان عملی شدن این پروژه چیست؟
- بله. امروزه اکثر پروژه های تحقیقاتی فضایی، باسرنشین نیست و البته کشورهای دیگر هم مانند هند و ژاپن و چین نیز در این زمینه فعالیت می کنند و ماموریت هایی را به ماه می فرستند و تحقیقاتی را در قسمت های شمالی ماه انجام می دهند. شما می دانید که پیش از آنکه انسان به ماه برود صحبت از این بود که سطح ماه چگونه است. در ناسا نیز یک استاد فیزیک سخنرانی را انجام داد که در آن به این موضوع اشاره کرد که سطح ماه شبیه گرد و خاک است و در صورت فرود شیئی روی آن، آن جسم در گرد و خاک ماه فرو می رود. همگی ما تعجب کردیم که پس چرا ما اینهمه زحمت می کشیم! خلاصه صحبت از این موضوع زیاد بود و سرانجام هم روی ماه فرود آمدند. البته ناسا برنامه های بسیاری دارد. اما اشکال آن، کمبود بودجه است. تا پیش از این هم پیش بینی می شد تا انتهای سال 2010، ماموریت های سرنشین دار به مریخ برود اما من گمان نمی کنم. البته ماموریت های بدون سرنشین زیادی در حال انجام است که من زیاد وارد نیستم. - آقای دکتر، رابطه شما با نجوم و اخترشناسی چگونه آغاز شد؟
- ما زمانی که در پاریس برای دیپلم ریاضی درس می خواندیم، مجبور بودیم فیزیک نیز بخوانیم. در ژوئن 1932 زمانی که لیسانس ریاضی را گرفتم فیزیک را شروع کردم، بعد از فیزیک هم نجوم را شروع کردم. پس از آن هم در رصدخانه پاریس مشغول به کار شدم. البته کار من محاسباتی بود و رصدی نبود. من پس از آن به تهران و بعد از آن نیز به لندن رفتم. پس از آن هر نسخه از تزی را که در پاریس وشته بودم به مناطق مختلف فرستادم. یکی از آنها را برای اینشتین در پرینستون رستادم که او هم در جواب، یک نامه کوتاهی به زبان انگلیسی فرستاد. البته زبان او فرانسه بود اما به تازگی انگلیسی را فراگرفته بود. او نوشته بود: «بسیار جذاب است.»
در سال 1952 زمانی که برای نجوم از هاروارد به پرینستون آمدم، در اولین جلسه من با اینشتین، او به من گفت که مقاله شما بسیار جذاب است و بیشتر درباره یاضیات است و 3 فصل اول را داخل ریاضیات شدید.
-تلخ ترین و شیرین ترین خاطره زندگی علمی شما چیست؟
- زمانی که آپولو - 11 روی ماه فرود آمد همه ما بسیار خوشحال بودیم و این شیرین ترین خاطره من بود. و تلخ ترین نیز مربوط به آپولوی اول بود که زمانی که فضانوردان وارد کپسول فضایی شدند، ناگهان این محموله آتش گرفت و ما شاهد ماجرا بودیم که اغلب از بین رفتند.
منابع: http://www.gtalk.ir و http://news.hrcglobal.net
