نکاتی درباره کتاب روستای ایستا

 حسین کیا

 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی 

پیش از هر چیز باید به دوست عزیز جناب عسگری که پژوهش با منش او عجین گشته خسته نباشید گفت. خسته نباشید از این جهت که او در این وانفسا کماکان در پژوهیدن مداومت دارد و گویا بار سنگین انجمن پژوهش شهرستان را نیز به تنهایی بر دوش دارد. و باید از او که با تحمل مشقت های فراوان، همت بلندش را بی هیچ منتی صرف تحقیق و تفحص درباره شهرستان و مردمش کرده است سپاسگزار بود و باید به خاطر انتشار کتاب روستای ایستا، سومین کتاب محققانه و فاضلانه عسگری با موضوعیت شهرستان ساوجبلاغ، به او و اهالی شهرستان (به غیر از مسئولین اداره ارشاد) تبریک گفت. 

آنچه در ذیل می خوانید نه معرفی و نه نقد کتاب ارزشمند روستای ایستا است چرا که دوستان دیگر در معرفی کتاب به خوبی از عهده برآمده اند و نقد کتاب نیز مطلقا" در صلاحیتم نیست. اینها نکاتی است که پس از یکبار مطالعه ی کتاب برای خود نوشتم و تمایل داشتم که با مولف در میان بگذارم . باشد که ارزش خواندن داشته باشد.

- به نظر می رسد بهتر بود که در مقدمه از گروه ها و جریان های مشابه اهل توقف ذکری به میان می آمد.

- در مقدمه پی نوشت ها در زیر صفحه اما در بخش های دیگر کتاب در انتهای هر بخش آمده است. بهتر است از روشی یکسان استفاده شود.

- در مواردی معنای بعضی لغات داخل کروشه ذکر شده است که اگر به خاطر رعایت نقل قول نباشد، برای خوانندگان فرهیخته ی کتاب ضرورتی ندارد.

- از صفحه 21 تا 23 کتاب عمده ی مطلب نقل قول از مقاله ای است که در آن آشکارا به جانبداری از میرزا صادق و توجیه آرا و عقایدش پرداخته شده و به بزرگانی چون «کسروی» و «تقی زاده» تاخته شده است که به نظرم در کتابی که از روشی توصیفی و البته علمی بهره می برد درج این گونه مطالب جانبدارانه این شائبه را ایجاد می کند که مولف شرط بی طرفی را رعایت نکرده است و با اختصاص دادن بخش قابل توجهی از کتاب کم حجمش به حمایت از آراء میرزا صادق دیدگاه خود را نیز تلویحا" بیان کرده است.

- در صفحه 27 کتاب آمده است که برخی منابع برآنند که به هنگام خاکسپاری میرزا صادق قبر آماده ای آشکار شد اما از هیچ منبعی نام برده نشده است.

- مولف در صفحه 28 میرزا صادق را یکی از چهره های شناخته شده ی جنبش مشروطه خواهی نامیده است اما تصویری که خود از او ارائه می دهد کاملا خلاف این مطلب است.

- در بخش دوم کتاب در چند مورد از طالقان با عنوان «طالقان قزوین» یاد شده است که از مولف ساوجبلاغی کتاب که صاحب وبلاگ «ساوجبلاغ پژوهی» نیز هست این توقع نمی رود.

- در بخش سوم آمده است که در نظر اهل توقف دوره آخرالزمان از مشروطه شروع شده و الان آخر آخرالزمان است هچنین ذکر شده که آنها در سال 1366 با طرح شبهه در دانش فقهی پیشوای خود به تنکابن مهاجرت می کنند اما سه سال بعد به دلیل دشواری های محیطی تنکابن را به مقصد طالقان ترک می کنند و دلیل این انتخاب را ارتباط طالقان با حوادث آخرالزمان ذکر می کنند. به نظرم مولف در این قسمت مشخص نکرده که آیا اهل توقف خود به این نتیجه رسیده اند که اکنون دوره آخرالزمان است یا این رای و عقیده ی پیشوای ایشان میرزا صادق بوده است؟ حداقل در این کتاب چنین نظری از میرزا صادق نقل نشده است و اگر چنین باشد که اهل توقف خود این مساله را مطرح کرده اند آیا مولف نباید برای مخاطبین روشن می نمود که آنها بر چه اساس و مبنایی چنین نظریه ای داده اند؟

- به نظر در باب محل زندگی آنها نیز سوالاتی قابل طرح است، از جمله اینکه چرا آنها در سال 1366 به تنکابن رفتند و از ابتدا به طالقان نیامدند و اگر دشواری های محیطی پیش نمی آمد آیا تنکابن را ترک می کردند؟ آیا نمی توان تاکید بسیار اهل توقف بر منزلت دینی طالقان را نوعی زمینه سازی از جانب ایشان قلمداد کرد تا اهالی متدین طالقان راحت تر این میهمانان ناخوانده را بپذیرند؟

- آیا آداب و رسوم خاص آنها در زندگی که اغلبشان جنبه فقهی نیز دارند تماما" از جانب میرزا صادق صادر شده است یا خود اهل توقف نیز در تدوین این احکام نقش داشته اند که اگر بر فرض اینگونه باشد آیا صلاحیت و شرایط این عمل را داشته اند؟ به نظرم پرداختن به سوالاتی از این دست چهره ی این قوم منزوی و مستور را آشکارتر می سازد.

- در صفحه 67 آمده که به گفته اهل توقف جمعی از مقلدان میرزا صادق به همین شیوه در تبریز زندگی می کنند که مطلبی است قابل تامل و توقع می رفت مولف از احوال آنان اطلاعی به دست می داد. با آرزوی بهروزی برای شما.