اقلیم شناسی رمان روستای برغان

بانو مهین دانشور - متولد 1316 خورشیدی - داستان نویس، مترجم و پژوهشگر ساوجبلاغی است. تاکنون از ایشان یک مجموعه داستان، دو رمان و هشت ترجمه منتشر شده است. این نویسنده روستانویس در رمان «خانواده میکاییل و اعقاب» تصویری داستانی از روستای کهن برغان - از توابع بخش چندار شهرستان ساوجبلاغ - ارایه می دهد. دوست گرامی ام آقای زکریا مهرور - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی و نویسنده کتاب برغان اقلیمی دیگر - در نوشته زیر، اقلیم شناسی آن رمان را بررسی کرده است. مقاله پیش گفته در مجله «ادبیات داستانی» شماره 84 منتشر شده است. «وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی» خواندن آن رمان و این مقاله را به جوانان ساوجبلاغی توصیه می کند.

* * * * *

از دوره مشروطه، توجه به زندگی دهقانان و وضعیت روستاها صورتی جدّی‌ گرفت اما بهترین نوشته‌ها و داستان ها در این‌باره از ده چهل آغاز شد. در این دهه «غلام‌حسین ساعدی» و «جلال‌آل احمد» پیشرو ادبیات روستایی بودند؛ رمان ها، به‌ویژه تک‌نگاری های این دو نویسنده درباره روستاهای آذربایجان، جنوب کشور و طالقان ارزش و اهمیتی بسیار دارند. در دهه‌های بعد «امین فقیری»، «محمود دولت‌آبادی» و  …این نوع داستان را استقلال و گسترشی درخور بخشیدند و اقلیم های فارس، خراسان و کردستان را توصیف کردند .

رمان «خانواد میکاییل و اعقاب» (1372) از خانم «مهین دانشور» یکی از رمان های اقلیمی ده هفتاد است که از دیدگاه بوم‌شناختی و تشریح و توصیف فرهنگ و رسوم روستایی قابل توجه است. دانشور این رمان توصیفی و اقلیمی را در پنجاه بخش تنظیم و در آن، زندگی دهقانان، مسایل کشاورزی سنتی، سرگذشت خانواده‌های اصیل و روند زوال آنها، اضمحلال تدریجی تولید محصولات باغی و دل‌مشغولی ها و وسواس های زنان روستایی را با گذر از خاطرات سال های دور به‌ روشنی توصیف و تحلیل نموده است.

رمان خانم دانشور از این نظر که تنها رمان در خصوص یکی از روستاهای واقع در کوهپایه‌های میانی البرز غربی است، ارج و اعتباری بسیار دارد. روستاهای این ناحیه کوهستانی در حاشیه چندین رود و رودک از جمله رود کرج، رودخان برغان (barghan) و شاهرود طالقان پراکنده‌اند و مردم آنها به زبانی نزدیک به زبان مازندرانی با تفاوت های لهجه‌ای در هر روستا سخن می‌گویند. برغان که در میان این منطقه واقع شده مکان وقوع حوادث رمان خانواد میکاییل و اعقاب است. در رمان خانم دانشور چهره برغان در توصیف مکانها و محله‌های کوچک‌تر روستا، همچون درّ عابد، صومعه، میان ا‏َسل، چِمِک، پرنان، پیشان، سیاه کلاته، پیله‌وا و.... ترسیم شده است...

جهت مطالعه متن کامل مقاله فوق رجوع کنید به:

http://tajassomi.iricap.com/magentry.asp?id=1414