بررسی نقش صنعت بر توسعه کالبدی - فضایی شهر نظرآباد
محمد رضا ربانی، بررسی نقش صنعت بر توسعه کالبدی - فضایی شهر نظرآباد، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، استاد راهنما: دکتر قدیر فیروزنیا، استاد مشاور: دکتر اسماعیل علیاکبری، دانشگاه پیام ن
ـور دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد مرکـــز تهـــران، 1389.
چکیده: شهر به عنوان یک پدیده مکانی - فضایی تحت تأثیر مجموعهای از عوامل و نیروهای طبیعی و انسانی است که در ابعاد مختلف جمعیتی، فیزیکی و اجتماعی پیوسته در بستر زمان تغییر مییابد. یکی از عوامل تأثیرگذار که حیات اجتماعی و اقتصادی شهرها را تحت تأثیر قرار میدهد صنعت است. در ایران نیز صنعت به عنوان موتور محرکه رشد اقتصادی محسوب شده و رونق آن تحولات گستردهای را در ابعاد مختلف به ویژه گسترش شهرها بر جای گذاشته است. به نظر میرسد با وجود نقشی که صنعت در گسترش شهرنشینی داشته در مطالعات انجام شده بدان توجه شایستهای مبذول نشده است.
این تحقیق بر آن است که تأثیر صنعت را بر توسعه شهرنشینی شهر نظرآباد به عنوان منطقه مورد مطالعه بررسی نموده و پاسخ مناسبی برای این سوال ارایه نماید که فعالیت های صنعتی در این شهر چه تأثیری بر تحولات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و در نهایت بر سیمای کالبدی - فضایی گذاشته است؟ روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی میباشد که نقش اقتصادی (ساختار اشتغال) به عنوان کارکرد اصلی شهر و متغییر مستقل و تحولات اجتماعی و کالبدی - فضایی آن به عنوان متغییر وابسته در نظر گرفته شده است. دادههای مورد نیاز تحقیق با استفاده از آمارهای رسمی کشور و گزارشهای موجود در سازمانهای ذیربط تهیه شده و در تجزیه و تحلیل اطلاعات، ابتدا با استفاده از نقشهها، و عکسهای هوایی و ماهوارهای تصویری روشنی از وضع موجود منطقه مورد مطالعه ارایه شده است. برای تحلیل داده ها از نرمافزار Excel ،GIS استفاده شده و برای تعیین نقش صنعت از تکنیک تحلیل اشتغال و تکنیک تحلیل پایه اقتصادی شهر، مدل طولی - عرضی ایزارد، تغییرات ضریب مکانی، دیاگرام سهگوش و ضریب همبستگی بهره گرفته شده است.
نتایج نشان داد که صنعت باعث توسعه کالبدی - فضایی شهر نظرآباد شده است به طوری که این شهر در سال 1335 از یک روستای کوچک با جمعیت 799 نفر و با مساحتی در حدود 6 هکتار، به شهری با جمعیت 97722 نفر، و با وسعت 3574 هکتار در سال 1385 رسیده و در تخریب اراضی کشاورزی و باغهای اطراف شهر و تبدیل آنها به کاربریهای مسکونی و صنعتی و ایجاد محلههای جدید، الحاق روستاهای اطراف شهر به بدنه اصلی شهر، افزایش قیمت زمین و مسکن و بورسبازی آنها نقش مهمی داشته است.
واژگان کلیدی: توسعه فضایی، توسعه - کالبدی، رشد شهر، صنعت، شهرک صنعتی، نظرآباد.
