انتخابات آزاد در ساوجبلاغ به سبک پهلوی!

در دوره اول و دوم مجلس شورای ملی، اهالی ساوجبلاغ نماینده ای در مجلس نداشتند؛ ولی در دوره سوم، که از  14آذر 1293 (17 محرم 1333 قمری) افتتاح و در 21 آبان  1294 (6 محرم 1334ق) خاتمه یافت، یکی از انقلابیون مشروطه خواه به نام میرزا قاسم خان تبریزی (صور اسرافیل) به نمایندگی از طرف اهالی ساوجبلاغ، شهریار و کردان به مجلس راه یافت^. در دوره چهارم که از اول تیر 1300 افتتاح و در 30 خرداد 1302 خاتمه یافت، سید محمدصادق طباطبایی -روحانی مشروطه خواه- به نمایندگی از اهالی ساوجبلاغ، کردان و شهریار به مجلس راه یافت. در دوره های پنجم تا چهاردهم مجلس شورای ملی، یعنی از 22 بهمن 1302 که دوره پنجم مجلس از این زمان افتتاح گردید تا پایان دوره چهاردهم که در تاریخ 21 اسفند 1324 خاتمه یافت؛ فردی به نام میرزا یدالله دهستانی معروف به نظامی، نمایندگی اهالی ساوجبلاغ، کردان و شهریار، را برعهده داشته است^. آنچه از متون تاریخی برمی آید در بیست و یک سالی که وی نماینده نواحی یاد شده بوده، کوچک ترین تغییر و تحولی در بهبود زندگی مردم رخ نداده است.

چون نوبت به دوره پانزدهم مجلس شورای ملی رسید، دو نفر خود را نامزد نمایندگی ساوجبلاغ، کردان و شهریار، نمودند که این دو عبارت بوده اند از بهاءالدین کهبد و میرزا محمدصادق طباطبایی که فرد اخیر از روحانیون مشروطه خواه و از پایه گذاران روزنامه معتبر «مجلس» بوده است^. کهبد برای پیروزی در دوره پانزدهم مجلس شورای ملی اقدام به اعطای کمک های مالی به حزب دمکرات و برخی از رجال متنفذ نمود که پاداش آن راهیابی وی به مجلس شورای ملی بوده است^. ولی در جلسه هشتم این دوره که در تاریخ 29/5/1326 برگزار گردید، اعتبارنامه کهبد رد شد و در انتخابات بعدی همین دوره به مجلس راه یافت و در جلسه پنجاه و یکم که در تاریخ 13/12/1326 منعقد گردید، اعتبارنامه اش به تصویب رسید^. دلیل رد اعتبارنامه کهبد در جلسه هشتم دوره پانزدهم مجلس شورای ملی، اعتراضات گسترده ای بود که به تقلبات انتخاباتی وی صورت گرفته بود. کهبد علاوه بر دوره پانزدهم که نمایندگی اهالی ساوجبلاغ، کردان و شهریار را برعهده داشت؛ در دوره شانزدهم مجلس شورای ملی که در تاریخ 20 بهمن 1328 افتتاح و در 29 بهمن 1330 خاتمه یافت و نیز در دوره هفدهم مجلس شورای ملی که در تاریخ 7 اردیبهشت1331 افتتاح و در 28 آبان 1332 به فرمان محمد رضا شاه انحلال یافت، از طرف اهالی شهریار، ساوجبلاغ و کردان نمایندگی مجلس را برعهده داشت^.

سید محمدصادق طباطبایی از روحانیون مشروطه خواه و از پایه گذاران روزنامه معتبر «مجلس» که در دوره چهارم مجلس شورای ملی نیز نمایندگی اهالی ساوجبلاغ، کردان و شهریار را برعهده داشته و در دوره پانزدهم از رقبای انتخاباتی کهبد بوده، در اعتراض به تقلبات انتخاباتی کهبد که در فوق العاده روزنامه «ناخدا» در تاریخ 26/7/1326 انتشار یافته، چنین نگاشته است: «بیانیه: با اینکه شدائد زندگی و فقر مادی و معنوی و فساد احوال اجتماعی متدرجاً به آن پایه رسیده است که قاطبه مردم را از خرد و کلان تحت تأثیر قرار داده و افتضاح آن به حدی است که بدون تردید در تاریخ گذشته این کشور سابقه نداشته و در حقیقت، مصائبی را که افراد ایرانی از کران تا کران دچارند اکنون احتیاج به توضیح ندارد. چون در این موقع جماعتی از آزادی خواهان که دوستان نزدیک اینجانب اند خواستند گوشه ای از این اوضاع عجیب یعنی شمه ای از جریان انتخابات اخیر ساوجبلاغ و شهریار را به استحضار عامّه برسانم تا قاطبه مردم ایران به نمونه بارز دیگری از آزادی انتخابات که بزرگ ترین حق ملی می باشد متوجه شده بدانند که با وجود مجلس و توجه خاص بسیاری از آقایان نمایندگان و صدور اعلامیه های مکرر، چگونه افراد ژاندارم و مأموران وزارت کشور که وظیفه دار حفظ حقوق مردم هستند، بر ناموس ملی و حق طبیعی یعنی آرای مردم تجاوز نموده، روز و شب به تهدید کشاورزان و تعویض صندوق های انتخابات آنان مشغول، و عشق و علاقه به پول تا چه حد آنها را به رعایت اصول بی اعتنا ساخته است.

انتخابات ساوجبلاغ و شهریار چند روز قبل شروع و در اولین قدم، بخشداران انجمن های اصلی و فرعی را بر خلاف قانون، بی سر و صدا از اشخاصی که مطلقاً مورد اعتماد عامّه نبودند تشکیل داده، بعد از چند روز علنی ساخته، انتخاب کنندگان را در مقابل امر واقع گذارده اند. اهالی ساوجبلاغ و شهریار هم برای اعتراض و حق گذاری، به مجلس شورای ملی پناهنده شدند ولی بدون اعتنا به توصیه مجلس و بالاخره همان افراد ناصالح، البته به دستور ژاندارم و بخشدار مشغول کار شدند ولی مردم با ایمان و مصمم ساوجبلاغ و شهریار با جدیت کافی آرای خود را به صندوق ها ریخته و از هرگونه کوشش فروگذار نکردند تا اینجانب را به نمایندگی خود انتخاب نمایند. ولی از اولین روز انجمن های نظارت به امر بخشداران و با سرنیزه ژاندارم اجازه ندادند همه مردم بر وفق تمایل خود آزادانه رأی دهند. همچنین عامّه را از نظارت در صندوق ها عملاً منع و اسناد کتبی هم در این باره به دست داده اند. بخشدار و رئیس ژاندارمری شهریار علناً در حوزه های مختلف مشغول تبلیغات به نفع اشخاص شده و پس از سه روز که دیدند هیچ یک از فعالیت های نامشروع آنها در مردم اثر نکرد، بعضی شبانه شروع به تعویض صندوق ها کردند؛ چنانکه صندوق رباط کریم را از ساعت پنج بعد از ظهر روز جمعه 24 مهرماه جاری [1326] که باید در آن ساعت مطابق قانون کلّیه صندوق ها بسته شود، باز نگه داشته و تا ساعت هشت یعنی در ظرف سه ساعت، آنچه می خواستند به آن صندوق کردند و معترضین منجمله آقای میرکمالی را هم که از محترمین محل است توقیف کرده اند.

یک صندوق هم برخلاف معمول دوره های سابق به ملارد که ملک شخصی یکی از نامزدها می باشد انتقال دادند. همچنین صندوق جوقین را نیمه شب یک شنبه 26 مهرماه جاری [1326] با سرنیزه ژاندارم و تهدید مردم باز نموده به کلّی عوض کردند و افرادی که در این حادثه مضروب شده اند شکایت کتبی خود را به بازرسان وزارت کشور تسلیم کردند. صندوق برغان را که در عرض سه روز بیش از هشتصد رأی نداشت، طی یک ساعت از روی دفتر کوپن قند و شکر به نفع خود و برخلاف رضای مردم عوض نمودند. صندوق مردآباد را در نیمه شب شنبه 25 مهرماه به میل خود تعویض کردند و صندوق رامجین [از روستاهای منطقه ساوجبلاغ] را هم که مردم آن با علاقه و ایمان مخصوص رأی داده اند شب یکشنبه 26 [مهر 1326] به کلّی تغییر دادند. این بود نمونه ای از انتخابات آزاد که در ساوجبلاغ و شهریار یعنی چند فرسخی شهر تهران، در مقابل توجه اکثر نمایندگان مجلس شورای ملی انجام گردید. البته بعید نیست که به دست چند تن افراد ناصالح که عضویت انجمن ها را به طوری که معلوم است قبول کرده و تن به این پستی یعنی تجاوز به حقوق مردم داده اند؛ رضایت نامه هایی نیز تهیه و از هیاهو مضایقه ننمایند. ولی قاطبه مردم ساوجبلاغ و شهریار که اینجانب روح ایمان و عواطف برادرانه آنها را صمیمانه تقدیر می نمایم بر حقایق امر واقف و شاهدند و همچنین بازرسان وزارت کشور و مخبرین جراید مهم مرکز از این جریانات به خوبی مطلع می باشند و می بینند که مفهوم آزادی و اثر نظارت مجلس چیست! با اینکه این بیانیه در موقعی انتشار می یابد که هنوز یک روز به اخذ آرا باقی می باشد و استخراج آن شروع نشده ولی مقدماتی که فراهم شده نتیجه را به خوبی روشن می سازد. در خاتمه نجات ملت و کشور ایران را از بدبختی ها و گرفتاری های فساد آمیز و فتنه انگیز از قادر متعال مسئلت و امبدوارم مردم چنانکه باید و شاید به حفظ حق خود متوجه گشته به سعادتی که حق طبیعی آنان است نائل شوند. چون آشنایان اینجانب، خواه نزدیک یا دور همه می دانند که در تمام عمر سیاسی خود تظاهر و خودنمایی را نپسندیده، از آن خودداری داشته از مبالغه هم در هرحال پرهیز کرده، در اثر فهم و تجربه شخصی و نصایح بزرگان، دقت و صحت در قول و عمل را قوی ترین وسیله جلب اعتماد و مؤثرترین طریقه ابراز شخصیت دیده و دانسته و از آن دستور دینی و عقلی و تجربی استفاده وافر کرده ام و چنانچه در ظرف چند ساله اخیر هیچ گونه نمایش و تظاهری از قبیل بیانیه و اعلامیه و نطق های عمومی و مانند آنها از طرف من دیده نشده است. این است که امیدوارم به خواست خدای متعال، اظهارات فوق، مورد توجه و دقت عمومی واقع گردد. سید محمد صادق طباطبایی».

منبع: معین الدین محرابی و اعظم السادات قاسمی، تاریخ و فرهنگ شفاهی ملارد قدیم، ص 269.