دکتر افسانه نجم آبادی؛ تاریخ پژوه زنان روزگار قاجار

دکتر افسانه نجم آبادی از نوادگان «شیخ هادی نجم آبادی» در سال 1325 خورشیدی در تهران متولد شد. تحصیلات ابتدایی تا متوسط خود را در تهران گذراند. وی رشته فیزیک را در دانشگاه تهران برگزید. دو سال آخر دوره تحصیلی خود در همین رشته تا مقطع فوق لیسانس در دانشگاه هاوارد سپری و دوره دکتری خود را در رشته جامعه شناسی دانشگاه منچستر انگلیس سپری کرد و از پایان‏نامه خود با عنوان «اصلاحات ارضی و تحولات اجتماعی در ایران» با راهنمایی پروفسور «تئودور شنین» دفاع نمود. وی در طول زندگی زندگی خود، فعالیت‏های اجتماعی و علمی را با هم در آمیخت و از هر کدام برای دیگری بهره جست. از دغدغه اصلی وی نقش زنان ایرانی در تحولات تاریخ معاصر به ویژه در دوره قاجار و انقلاب مشروطه است. نجم آبادی پس از 9 سال تدریس در رشته مطالعات زنان در دانشگاه «بارنارد»، از سال 1380 تا کنون به عنوان استاد تاریخ در دانشگاه هاروارد مشغول به تدریس است و علاوه بر دروس تاریخ، مطالعات زنان و تاریخ جنسیت را نیز درس می‏دهد. وی همچنین رییس کمیته برنامه مطالعات زنان و جنسیت این دانشگاه است.

دکتر نجم آبادی در یکی از آثار خود به زبان انگلیسی با عنوان «دختران قوچان: جنسیت و خاطره ملی در تاریخ ایران»، سعی کرده به کمبودهای بسیاری از آثار تاریخ معاصر ایران در مورد عوامل ناشناخته و پنهان یا حلقه گمشده بپردازد. نجم آبادی در این کتاب بر مبنای شواهد و مدارک تاریخی، فروش دختران قوچان را به عنوان یکی از عوامل اصلی موتور حرکت اولیه یا حلقه گمشده انقلاب مشروطه معرفی کرده است. دیگر تألیفات وی عبارت‏اند از: معایب الرجال، (سوئد 1992م)؛ زنان شرقی: اسنادی درباره دومین کنگره زنان شرق نشر شیرازه 1384ش و... از وی مقالاتی با عنوان: «زنان در برابر چالش‏های زنان و مدرنیته ایرانی» در مجله زنان به چاپ رسیده است. همچنین ایشان به نقد بیش از هفت کتاب از جمله «حجاب‏ها و گفتارها» از فرزانه میلانی، «دختران ایران» از ستاره فرمانفرمایان، «ایران بین دو انقلاب» از آبراهامیان پرداخته است. وی مدیر پروژه «دنیای زنان در عصر قاجار» می‏باشد. حامیان این پروژه عبارتند از: دانشگاه هاروارد، بنیاد سراسری علوم انسانی (موقوفه ملی علوم انسانی) بنیاد آیلکس، بنیاد خانوادگی فلورا.