شرف الدین محمود شاگرد ساوجبلاغی ابن ابی جمهور

علی اکبر صفری

یکی از منابع پژوهشی رجالی اجازات روایی است. از فقیه بزرگ شیعه، ابن ابی جمهور احسائی (قرن دهم) اجازه­ای برای یکی از شاگردانش شرف الدین محمود بن سید علاء الدین بن جلال الدین طالقانی در تاریخ 912 ق نوشته شده است. رونوشت این اجازه در بحارالانوار علامه مجلسی (1110 ق) جلد 105 ص 13-17 آمده است. از این اجازه سه نسخه دیگر به شرح ذیل موجود است: أ‌. مجموعه اجازات شیخ نعمت الله بن حسین عاملی، تاریخ کتابت قرن 11، موجود در کتابخانه آیت الله حکیم نجف اشرف به شماره 134 (فهرست کتابخانه حکیم ص 150 تا 153)؛ ب‌. مجموعه اجازات شیخ ابراهیم بن محمد حرفوشی (1080 ق)، تاریخ کتابت قرن 11 موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره 8975؛ این مجموعه منبع اصلی نسخه اجازات بحارالانوار بوده است؛ ت‌. مجموعه اجازات سید حسین کرکی که در آن خطوطی از شیخ بهایی و پدر بزرگوارش شیخ حسین بن عبدالصمد عاملی دیده می شود. این مجموعه در کتابخانه وزیری یزد به شماره 1708 (فهرست کتابخانه وزیری یزد ج 3 ص 1027- 1033) نگهداری می شود.

در این سه نسخه یاد شده - که همه آنها پیش از بحار الانوار کتابت شده است - مجاز «شرف الدین محمود بن بن السید الحسیب ال النسیب السید علاء الدین بن مرحوم المبرور السید جلال الدین الولیانی الطالقانی مولد و الهاشمی محتدا و کاشی المسکن...» نوشته شده است. کاتب نسخه بحارالانوار به علت آشنا نبودن و عدم دقت در این عبارت، کلمه ولیانی را از قلم انداخته است. تبار سادات روستای گلیرد طالقان و شخصیت های مشهور مرحوم آیت الله طالقانی و عموزاده اش جلال آل احمد به این دانشمند قرن نهم منتهی می شود، که برخاسته از روستای ولیان بوده و در تاریخ صدور این اجازه در کاشان اقامت داشته است. ابن ابی جمهور احسائی او را با القابی کم نظیر و پرشکوه ستوده است و به شاگردی و مقام علمی و پارسایی او را در عباراتی شناسانده است: «صاحب الریاسه والسیاده الذی تسنم من الشرف على أعلى معاقده، واستعلى من المجد على أرفع مقاعده، إنسان شخص الکلام والکمال، وإنسان عین الفضائل والإفضال، السید الأجل والکهف الأظل العالم العامل والحبر الهمام الکامل مقرر المعقول والمنقول، الخائض فی بحر الفروع والاصول الذی له الأخلاق والسیره الحسنه المرضیه فاق بالسهم المعلى والطالع البهى المجلى، السید الأکمل الأعلم التقى النقی الأورع الأعظم، الجامع لجوامع الفضائل والشیم، شرف الدین محمود ابن السید الحسیب، النسیب السید علاء الدین ابن المرحوم المبرور السید جلال الدین الولیانی الطالقانی مولدا والقاشی محتدا أن قرء علی جمله من کتب الأصحاب اصولها و فروعها، وهی نهایه المرام، والتهذیب، ومبادی الوصول، والتنقیح، و إیضاح القواعد، والقواعد، والتحریر وشرح التجرید من الکلام، و امور العامه من المواقف و شرح الطوالع للإصفهانی والجلد الأول من الطبرسی، والخلاف، و  النهایه، و  شرحی النظم و کتاب الرجال و شرح مفتاح السید، والمطول. و هذه للسنه القویمه والطریقه المستقیمه فی ضمن هذا الکتاب، و هو کتاب اللئالی العزیزیه فی الأحادیث النبویه والإمامیه من تصانیفی من أولها إلى آخرها قراءه تشهد بفضله و غزاره علمه وجوده فهمه وقوه حزمه...»

نمونه ای از این اجازات از کتابخانه های یاد شده همراه با یک شجره نامه از سادات گلیرد تهیه شده است. شجره نامه سادات گلیرد به لطف و بزرگواری جناب آقای اسماعیل آل احمد به دست آمده است.