تأثیرگذاری استاد میرخانی در خوشنویسی، کمتر از عمادالکتاب نبود

اکبر ساعتچی گفت: تأثیرگذاری استاد سیدحسین میرخانی در خوشنویسی کمتر از عماد نبود، او بسیاری از اتصالات خط نستعلیق را تغییر داد و حروف بسیاری را زیباتر از گذشتگان نوشت. چهاردهمین نشست پژوهشی نگارخانه برگ به بزرگداشت «سیدحسین میرخانی» هنرمند خوشنویس و کاتب قرآن کریم اختصاص داشت که با حضور جمعی از هنرمندان خوشنویس و شاگردان وی برگزار شد. در آغاز برنامه فیلم مستندی از سیدحسین میرخانی به نمایش درآمد که در این فیلم هفت دقیقه‌ای سیدحسین میرخانی به چگونگی نوشتن قرآن کریم به خط نستعلیق اشاره داشت.

در ادامه «هادی حاج‌آقاجانی» یکی از شاگردان سیدحسین میرخانی در جایگاه قرار گرفت و با یادی از تمامی استادان خوشنویس ایران گفت: بزرگترین افتخار من در زندگی شاگردی سیدحسین میرخانی است که کاتب سه جلد قرآن کریم بوده است و از بنیانگذاران اصلی انجمن خوشنویسان بوده است. وی با اشاره به شاگردان  سیدحسین میرخانی گفت: در طول تاریخ خوشنویسی ایران، ‌هیچ استادی به اندازه سیدحسین میرخانی شاگردان خوب تربیت نکرده است و او در این زمینه رکورددار است که دست یافتن به این رکورد نیز قطعاً به روش‌های تدریس و رفتار خاص او با شاگردان برمی‌گردد. حاج‌آقاجانی به سابقه آشنایی خود با استاد میرخانی اشاره داشت وافزود: من در سال‌های 1347 و 48 در مشهد افتخار شاگردی استاد میرخانی را داشتم، آن زمان تازه شعبه‌ای از انجمن خوشنویسان در مشهد دایر شده بود و استاد میرخانی هر ماه برای کلاس‌های تکمیلی به مشهد می‌آمد که من هم از این کلاس‌ها استفاده می‌کردم و بعدها برای ادامه تحصیل به تهران آمدم و آن‌جا بیشتر از محضر ایشان بهره بردم.

حاج‌آقاجانی در ادامه گفت: آدرس خیابان سعدی، کوچه یاسمین، ساختمان میخک، خاطرات بسیاری را برای شاگردان سیدحسین میرخانی زنده می‌کند، میرخانی در این ساختمان دفتر کاری داشت که صبح‌ها حضور می‌یافت و من هم در روزهای فراغت از تحصیل،‌ خدمت استاد می‌رفتم و همه رفتارهای استاد در تعلیم خوشنویسی به شاگردان برای من درسی بود، او همیشه صبح‌ها یک صفحه کتابت از روی سفرنامه ناصرالدین شاه به خراسان را که به خط استاد کلهر بود مشق می‌کرد.این هنرمند خوشنویس در ادامه به شیوه آموزشی استاد میرخانی اشاره کرد و گفت: در آموزش خوشنویسی چند شیوه وجود دارد یکی آموزش از جزء به کل و نوشتن از حروف نویسی به سطرنویسی است، دیگری از کل به جزء است که نوشتن از سطرنویسی شروع می‌شود و شیوه سومی هم هست که تلفیقی از این دو شیوه است و استاد میرخانی از روش سطرنویسی استفاده می‌کرد و معتقد بود که شاگرد حتی اگر یک کلمه را در یک سطر درست بنویسد یعنی آن سطر مأموریت خود را انجام داده است، شیوه سطرنویسی برای پیشگیری از خسته شدن شاگرد کاربرد بیشتری دارد.
حاج‌آقاجانی درباره رفتارهای استاد میرخانی در تعامل با شاگردانش هم توضیح داد: استاد همیشه ابتدا از خوشنویسی شاگردانش تعریف می‌کرد و ادعا می‌کرد که حتی از من هم بهتر نوشته‌ای اما بعد به اشکالات کارشان می‌پرداخت و آن را تصحیح می‌کرد و این شیوه رفتار استاد با شاگرد به نظرم بهترین شیوه است که باید همیشه تشویق مقدم بر ایراد و اشکال وتنبیه باشد.وی افزود: استاد میرخانی همیشه سعی می‌کرد آموخته‌های خودش را به روز کند و آن چه را که آموخته بود به شاگردانش هم منتقل می‌کرد. همه شاگردان استاد میرخانی به این نکته اذعان دارند که بهترین خط‌های استاد در سرمشق‌های او برای شاگردانش دیده می‌شود و این نشان دهنده دقت استاد در سرمشق دادن به شاگردانش است.اکبر ساعتچی هنرمند خوشنویس و یکی دیگر از شاگردان استاد میرخانی سخنران بعدی این مراسم بود.ساعتچی ابتدا از بهمن طوسی هنرمند خوشنویسی که به تازگی درگذشته است یاد کرد و در ادامه شیوه تعلیم و تعلم استاد میرخانی را بی‌نظیر عنوان کرد و گفت:‌ میرخانی مثل آفتاب بر همه شاگردانش می‌تابید در حالی که بسیاری از استادان خوشنویس در قدیم به راحتی چیزی را به شاگردانشان نمی‌آموختند حتی قلم را هم دور از چشم شاگرد می‌تراشیدند.وی ادامه داد: استاد میرخانی معتقد بود که تنها خوب نوشتن کافی نیست و باید انسان خوبی هم بود. خط دو وجه دارد یکی صورت زیبا و دیگر معنا که اگر خط از معنا تهی بود، صورت زیبا هم نخواهد داشت.
ساعتچی، خوشنویسی را استوار بر فرهنگ چند هزارساله ایران دانست و گفت: در کلاس‌های استاد میرخانی همه شاگردان از ابتدا تا انتهای کلاس حضور داشتند و بعد از کلاس هم جمعی او را تا منزل مشایعت می‌کردند او استاد ارشد خوشنویسی ایران بود و تا سال‌ها حرف اول را در زمینه خوشنویسی می‌زد.وی در بخش دیگری از سخنانش از اراده محکم و قاطعیت استاد میرخانی هم صحبت کرد وگفت: استاد میرخانی در جایی که احساس می‌کرد به هنر خوشنویسی لطمه‌ای وارد می‌شود از مواضع خود کوتاه نمی‌آمد و به مصلحت‌اندیشی‌های برخی تن در نمی‌داد و هیچ گاه پاکی و راستی او با فشارهای زمانه زایل نشد چرا که معتقد بود رهرو راستین هنر خوشنویسی باید از دروغ و حسد بپرهیزد.ساعتچی گفت:‌ سیدحسین میرخانی خوشنویسی را از پدرش آموخت و با یک واسطه آن چه را که باید از عماد به شاگردانش منتقل می‌کرد و به همین دلیل تأثیرگذاری او در خوشنویسی کمتر از عماد نبوده است.وی تصریح کرد: میرخانی بسیاری از اتصالات خط نستعلیق را تغییر داد و بسیاری از حروف نستعلیق را زیباتر از گذشتگان نوشت. خط او سهل و ممتنع بود یعنی در نگاه اول بسیار ساده به نظر می‌رسید و هر هنرجویی احساس می‌کرد به راحتی می‌تواند آن را بنویسد اما وقتی شروع می‌کرد نمی‌توانست.
ساعتچی با تأکید بر این که استاد میرخانی امروز در هنر خوشنویسی ایران جاویدان است گفت: ما در هنرهای نقاشی و موسیقی و هر هنر دیگری هنر مبتذل و هنرمند مبتذل داریم اما در هنر خوشنویسی هنر مبتذل نداریم گر چه هنرمند خوشنویس مبتذل ممکن است داشته باشیم.وی افزود: هنر خوشنویسی با کلام ناب سرو کار دارد و به همین دلیل به آن هنر قدسی می‌گویند چرا که وقتی کلام زیبا با خط زیبا همراه شود، تأثیرگذاری آن بیشتر خواهد بود.ادامه این مراسم به بازدید از نمایشگاه آثار،‌ عکس‌ها و اسناد سیدحسین میرخانی اختصاص یافت که این مجموعه آثار از آرشیو اکبر ساعتچی گردآوری شده است.در این نمایشگاه از پیش‌طرح جلد قرآن مجید به خط استاد میرخانی، که می‌توان از آن به‌عنوان نفیس‌ترین قرآن نستعلیق‌ نشر شده در ایران یاد کرده و بناست به زودی به بازار نشر ارایه‌ شود، رونمایی شد. (به نقل از نشریه تندیس، شماره 182، ص 3).