سفر نوروزی به ساوجبلاغ؛ سرزمین چشمه های سرد

شهرستان ساوجبلاغ با وسعتی حدود یک هزار و 22 کیلومتر متر مربع از شمال به ارتفاعات البرز و شهرستان طالقان، از غرب به استان قزوین و شهرستان نظرآباد و از شرق و جنوب به شهرستان کرج محدود می شود. ساوجبلاغ دارای سه بخش چهارباغ، چندار و بخش مرکزی است و پنج شهر شامل شهرهای جدید و قدیم هشتگرد، کوهسار، چهارباغ و گلسار دارد. ساوجبلاغ یک واژه ترکی به معنای «چشمه سرد» است و این نام به خوبی نشان دهنده طبیعت شگفت، سرسبز و پر از رودخانه­ها و چشمه­های این منطقه است .

وضعیت جغرافیایی این شهرستان به سه منطقه کوهستانی، کوهپایه­ای و دشت تقسیم شده که کوه­ها در بخش شمالی قرار دارند، بخش کوهپایه­ای این شهرستان بین کوهستان و دشتی زیبا حایل شده که چشم هر گردشگری را به خود جذب می کند، دشت­های این منطقه نیز دارای باغ­های زیبایی است که فضایی آرام و دل­انگیز را برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم می­کند.  علاوه بر طبیعت زیبا و شگفت­انگیز، وجود تپه­های متعدد در بخش­های مختلف این شهرستان نشان دهنده این است که ساوجبلاغ دارای پراکندگی های استقراری در تپه­های مختلف از هزاره پنجم پیش از میلاد تا دوران اسلامی است. حفاری­های باستان­شناسی صورت گرفته در تپه­ها و محوطه­های باستانی ساوجبلاغ همچون تپه موشه­لان، تپه گرجیان ایغربلاغ و خوروین بیانگر سابقه استقرار و سکونت انسان از هزاره­های پنجم و چهارم پیش از میلاد تا هزاره­های اول پیش از میلاد در این شهرستان است.

نکته قابل ملاحظه این که در دوره میانی اسلامی به ویژه در حکومت سلاطین صفوی با توجه به نزدیکی ساوجبلاغ به شهر قزوین که پایتخت اول صفویان بوده، توجه خاصی به این منطقه شده است. ساخت حسینیه و پل شاه عباسی در روستای برغان تاییدکننده این موضوع است. ساوجبلاغ در کنار طبیعت چشم نوازش دارای 126 اثر تاریخی است که از این میان می توان به تپه و کاروانسرای ینگی­امام، برج آرامگاهی کردان، حسینیه برغان، امامزاده عبدالقهار (ع) ورده، امامزاده یحیی (ع) دوزعنبر، پل تاریخی برغان و امامزاده موسی (ع) آجین­دوجین به عنوان شاخص­ترین آثار تاریخی این شهرستان اشاره کرد. از جمله مکان­های باستانی این شهرستان برج آرامگاهی در روستای کردان است. گردشگرانی که به دیدن بناهای تاریخی علاقه­مندند محال است به ساوجبلاغ سفر کنند و از این بنای متعلق به قرن هفتم هجری که در دهم کیلومتری هشتگرد در روستای کردان واقع شده، بازدید نکنند. این اثر تاریخی دارای پلاتی مدور همراه با شیار در قسمت بیرونی و پلاتی هشت ضلعی در داخل بوده، مدفن امامزاده حسین از نوادگان امام زین­العابدین (ع) است.این برج آرامگاهی در تاریخ بیست و پنجم اردیبهشت سال 1380 به شماره 3828 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

محوطه باستانی و کاروانسرای ینگی­امام از دیگر آثار تاریخی شاخص ساوجبلاغ است که در بخش مرکزی این شهرستان و در روستای ینگی­امام و در کنار مجموعه­ای شامل کاروانسرا و بنای آرامگاهی قرارگرفته است. براساس کاوش­های باستانی­شناسی که طی دو فصل و در سال­های اخیر انجام شده آثاری از دوره میانی اسلامی در سطوح آن کشف شده است. کاروانسرای ینگی­امام که در ابتدای جاده هشتگرد و 100 قدمی جاده کرج - قزوین در روستایی به همین نام قرار گرفته و قدمت به دوره صفویه باز می­گردد و در گذشته در مسیر ری و قزوین برای استراحت مسافران ساخته شده است . تپه باستانی ینگی­امام در نزدیکی این کاروانسرا قرار دارد. این بنا دارای چهار ایوان و 24حجره است که فضای شترخان در سراسر بنا تعبیه شده است .

برخی از روستاهای ساوجبلاغ با بافت سنتی خود مانند سنج و سیبان دره نیز از مناطق دیدنی و گردشگری این شهرستان محسوب می شود. روستای سنج به دلیل بافت معماری خانه های آن که دیوارهای گلی و سقف های چوبی با در و پنجره­های ارسی شکل دارد و نیز به واسطه داشتن آثار تاریخی و طبیعی، قرار گرفتن در دل کوهستان در کنار باغات و رودخانه­ها مناظر بدیع و چشم نوازی را برای گردشگران و دوستداران طبیعت ایجاد کرده است. این شهرستان اکنون دارای شش روستای هدف گردشگری و پنج منطقه نمونه گردشگری است و همین امر ساوجبلاغ را در آینده به یکی از مراکز زیبای گردشگری استان البرز تبدیل خواهد کرد (به نقل از خبرگزاری ایرنا).