اشاره: نوشته زیر چکیده ترکی کتاب «دشتی به وسعت تاریخ» تالیف حسین عسکری است که قرار بود در بخش پایانی آن کتاب به چاپ برسد اما سلیقه ناشر مانع از انتشار آن شد. ضمن درج این برگردان از
مترجم کوشای آن آقای ابراهیم رضازاده (دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات عرب) صمیمانه سپاسگزاریم.
من بوردا قدیم بشر تمدنلری‌نین بیری‌سینین نماینده‌سی عنوانیله علاقه واریمدیرکی دونیانین ان‌قدیم خام کرپیچ‌لری‌نین بیرینی که ایراندا ]نظرآباد بولگه‌سینده ازبکی‌نین باستانی محوطه‌سی[ کشف اولونوبدیر، کوفی عنان جنابلارینا تقدیم ائده‌م.
«نظرآباد»، تهران اوستانینین ان غربی بولگه‌سی دیرکی اونون مساحتی 576 کیلومتر مربع‌دیر. بو‌بولگه 1381 نجی ایلده ایرانین ایسلام جمهوریت‌ینین دولتی‌نین مصوبه‌سی ایله ساوجبلاغ بولگه‌سینده‌ن آیریلارکن نظرآباد شهری‌نین مرکزیت ایله تأسیس اولدو. بو اسکی تاریخه مالک اولان تازا قورولموش بولگه‌نین بیر‌پارا تانینمیش خصوصیتلری بئله دیر:
- ایکی بؤلوکه، 4 قصبه‌یه و 94 کنده مالک‌دیر‌کی بو تعداد‌دان 61 پاراسی مسکونی و 33 پاراسی‌دا سکنه‌دن خالی‌دیر.
- بو بؤلگه‌نین بیر ایللیک یاغیشینین مقداری 04/238 میلی متردیر.
- بو بولگه‌ده بیر ایللیکده دمانین معدلی 2/14 سانتی گراددیر.
- اونون سو منابع‌لری یئر‌آلتی و یئراوستی سولاریندان تأمین اولونور.
- بیر ایلین یاغیشینین میزانی و اونون البرزون سلسله داغلارینان قونشولوقی مختلف اوتلار و گوو- گووره‌نتیلرینین ایجاد اولماقینا باعث اولوبدیر.
- 1381 نجی ایلین سایینین اساسینه گوره اونون جمعیتی 124532 نفر دیرکی 27332 خانوار قالبینده‌دیر.
- آموزش و پرورش مجموعه سینی 30664 نفر حدودوندا اؤیرنجی و 1658 نفر پرسنل، 186 مدرسه تشکیل وئریرلر.
- بو‌بؤلگه‌نین عالی آموزش مرکزلرینی بیر واحید آزاد ایسلامی دانشگاهی و سیمان صنعتی‌نین علمی- کاربردی آموزش مرکزیسی تشکیل وئریرلر.
- تهران- قزوین اتوبانی و تهران- تبریز دمیریولو بو‌بولگه‌نین شمالیندا قرار تاپیپلار.
- آزادی آدیندا تحقیقاتی، صنعتی و آموزشی فرودگاهی شهرستانین غربینده یئرله‌شیبدیرکی خلبانلیق اؤیرتمه سینده‌ن علاوه کیچیک طیّاره‌لر اورادا طراحلیق و دوزه‌لی‌نیر.
- نظرآباد چؤلی اکینچیلیک ایچون ان مناسب بیر مکاندیر و اونون عمده محصول لاری بوغدا و آرپا، بیر‌پارا صیفی جات و باغدان عمله گلن محصول‌لاری میوه‌دیر. 1383 نجی ایلده نظرآبادبولگه‌سی 53 مین تُن بوغدا تولید‌یلن تهران اوستانیندا ایکینجی مقامی قازاندی و هم‌چنین توت فرنگینین ان‌بؤیوک مرکزی نظرآباد بولگه سینده قرار تاپیپدیر.
- نظرآباد بولگه‌سینده 135 ائولی عشایر حیات کئچیردیرلر. بو کؤچن گروهلار 30726 باش مال- داوار و 220 نفر دولریلن ات، یوون و سود تولید ائدرکن بولگه‌نین دامپرورلیق صنعتی نین رونقینده قابل توجه سهمه مالک‌دیرلر. تهران اوستانینین غربینده ان‌مدرن دامپرورلیق واحیدی بو بولگه‌ده یئرله‌شیبدیر.
- بورادا بؤیوک صنعتی واحید‌لردن سیمان و نساجی کارخانالارینی آد آپارا بیللیک و ایکی صنعت شهرکی بو‌بؤلگه‌ده قرار تاپیپلار. ایندیه قده‌ر 75 واحید سپهر شهرکینده بهره‌بردارلیقا یئتیشیبدیر و نظرآباد شهرکیده بهره‌بردارلیقا آماده‌له‌شیر.
- بو صنعتی بولگه ده‌ن مستقیم و غیر مستقیم صورتینده یئملی، صنعتی و الده توخونموش فرش محصول‌لاری اورتا آسیا‌دا اولان مملکت‌لرین بعضی‌سینه و خلیج فارسین حاش
یه سینده اولان بلادلارا، اوروپا‌نین شرقینه و کانادایا صادر اولونور.
- داش دوزو وسولفات دوسود ایکی معدندیرلر کی بو بولگه‌ده وجودلاری واردیر.
- بورانین اکثریتی مسلمان و اون‌ایکی ایماملی شیعه‌دی‌لر. بو اکثریتین کنارینده «اهل حق» فیرقه سی وهائبله «ائرمنی لر» کیچیک گروهلاردا مسالمت صورتینده یاشاییلار.
- نظرآباد بولگه‌سینده ساکن اولانلارین اکثریتی تورک دیلینده تانیشیرلار و اونا گلن مهاجرلرین چوخلوسی زنجان و آذربایجان اوستانلاریندان‌دیر.
- ایکی واحید فرهنگ ائوی ( مدنیت اوجاقی)، اوچ واحید عمومی کتابخانا، بیر واحید انتشارات دفتری وهائبله مطبوعات و تلویزیون نماینده‌لی‌گینین دفتری بو بولگه‌ده فرهنگ مرکزلرینی تشکیل وئریرلر.
- ایندیه قده‌ر 50 اثر فرهنگ و تاریخ ساحه سینده بو‌بؤلگه ده تانینیبدیرکی اونلاردان یئتی‌سی ایرانین میللی اثرلری‌نین فهرستینده ثبت اولونوبدور. نظرآبادین ان‌قدیمکی اثری مسیحین میلادیندان یئتی‌مین ایل قانشارا متعلق‌دیر.
- ازبکی محوطه‌سی دوقوزمین ایل قدمتیله بو‌بؤلگه‌ده یئرله‌شیبدیرکی 10 تپیه شامل اولور. بو‌محوطه‌ده‌ن باستان شناسلار توسط ایله بشر الینده دوزه‌لن ان‌کهنه خیشتلار کشف اولونوبدیر‌کی اونلارین بیر نمونه‌سینی سیّدمحمد خاتمی جنابلاری (وقتین جمهور رئیسی) میللتلر آراسیندا تمدنلر دانیشیقی‌نین مراسمینده کوفی عنان جنابلارینا اتحاف ائدی. هم چنین بو‌محوطه‌ده‌ن مادلارین سلسله‌سینه مربوط اولان قالا (2700 ایل قانشار) و عیلام تمدونونون ایلک لوحه‌سی کشف اولوندو کی باستان شناسلار بو پالچیقلی لوحه‌یه استناد ائده‌رکن عقیده وارلاری‌کی خوزستان اوستانیندا اولان شوش منطقه‌سی‌نین باستانی اهالیسی ایله تجارت سویه‌سینده ارتباط‌لاری واریمیشدیر.
- ایرانین میللی نهضتی‌نین باش‌وزیری دکتر محمّد مصدقین قبری وائوی احمد آباد کندینده‌دیرکی حاضیر حالدا ایرانین میللی اثر لرینده‌ن دیر.
- شیخ هادی نجم‌آبادی ( ناصرالدین شاه قاجار حکومتینین دوره‌سینده آیدین فیکیرلی روحانی)، آیت الله جعفر نظرآبادی (قاجاریه دوره‌سینده قزوینین علمیه مدرسه‌سی‌نین اوستادلاریندان)، دکتر محمود نجم‌آبادی (ایران و ایسلام طبنی‌نین احیا ائدنی اخیر قرنیده)، مصطفی نجمی (نقاش و اوستاد کمال الملکین شاگردلرینده‌ن)، آغابیگم نجم‌آبادی (مشروطیت انقلابی‌نین آیدین فیکیرلی قادینلاریندان) و آیت الله قارپوزآبادی (قاجاریه دوره‌سی‌نین بؤیوک عالیمی کی اون‌دوقوز مکتوبلی اثر ایسلام علومی‌نین زمینه‌سینده تألیف ائدیبدیر) نظرآباد بولگه‌سی‌نین مشهور اولان شخصیت لرینده‌ن حساب اولونورلار.
- 1383 نجی ایلین آخرینه قده‌ر 21 نفر نظرآبادین ورزشکارلاری میللتلر آراسیندا قورولان یاریش لاردا قهرمانلیق مقام‌لارینی کسب ائدیبلرکی اونلارین چوخلو ورزش‌لری رزمی زمینه سینده‌دیر.
