آیت الله ملاعلی قارپوزآبادی زنجانی

نماد پیوند فرهنگی استان های البرز و زنجان

وقف کتاب از جمله موقوفات مهّم فرهنگی است که در تاریخ زنجان سابقه دیرین دارد. گزارش کتابخانه‌ های معظم در این شهر نشان از فرهنگ غنی و پربار این شهر است. آخوند ملاعلی قارپوزآبادی زنجانی (درگذشت 1290ق) از مجتهدان نامدار روزگار قاجار، در سال 1284ق (همزمان با حکومت ناصرالدین شاه) کتابخانه مسجد چهل ستون زنجان را تأسیس کرد که به نوعی نخستین کتابخانه عمومی شهر نیز به شمار می ‌آید. مرحوم ملاعلی متولّد روستای قارپوزآباد (صالحیه) از توابع شهرستان نظرآباد واقع در استان البرز است. «وقفنامچه کتب حاج رضا قلی» از جمله اسناد تاریخی این کتابخانه عمومی است که در آن واقف، قابلین انتفاع از کتاب های وقفی کتابخانه را بیان می‌کند. این وقف نامه به شماره 86209 و فهرست 9771 و شماره قفسه 973 کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود.

[سواد وقفنامچه کتب موقوفه حاج رضا قلی بر قابلین انتفاع]

سواد وقفنامچه کتب موقوفه خیرالحاج الحاج عبدالحسین وصایة از حاج رضاقلی که از ثلث وی ابتیاع نموده بر قابلین انتفاع از آنها و عمل بوقفیت نیز شده سنه 1209.

بسم الله الذی هو السمیع البصیر و الواقف علی الضمائر و السرائر و الصلوة و السلام علی سید الانبیاء و المرسلین محمد و آله الطیبین الطاهرین المعصومین عن الکبائر و الصغائر بعد الحمد و الصلوة منظور از انتظام و آرایش این مسطور شرعیه و مقصود از ارتسام و نگارش این کلمات مرضیه آنکه توفیقات وافره ربانی و تأییدات متظافره جناب اقدس سبحانی شامل حال خیرمآل عالیشان سعادت و صلاحیت عمدة الاماثل و الاقران آقا عبدالحسین حفظ الله تعالی ابن رضوان معان حاجی میرزا طاب ثراه زنجانی که وصی ثابت الوصایة برادر مبرور و مرحوم خود حاجی رضا قلی می شود. علی حسب الوصیة از ثلث مال مرحوم مرقوم. صورت تفصیل کتب موقوفه از قرار تفصیل ذیل:

شرح قاموس دو جلد - منهاج العارفین [یک] جلد - حق الیقین 3 جلد - شرح لمعه سه جلد- فصول سه جلد - حاشیه شیح محمد تقی سه جلد - رجال ابوعلی [یک] جلد - معالم الاصول دو جلد - جواهر الکلام شش جلد- احقاق الحق دو جلد - قوانین چاپ تبریز سه جلد - مطول سه جلد - ضوابط دو جلد - مستند الشیعه دو نسخه چهار جلد - صحاح الغة دو جلد - شرح تحریر قوشچی دو جلد - شوارق دو جلد - ذکری دو جلد - شرح صحیفه دو جلد - جامع الشواهد سه جلد - مناهج الاصول دو جلد - تفسیر بیضاوی دو جلد - جامع المقاصد دو نسخه چهار جلد - شرح ارشاد اردبیلی دو جلد - مسالک دو جلد، سماء العالم [یک] جلد - مقتل بحار [یک] جلد - دیوان امیر دو جلد - ترجمه نهج البلاغه دو جلد - فقه صافی [یک] جلد - کشف اللسام دو نسخه چهار جلد - انوار النعمانیه [یک] جلد - وسائل تمام سه جلد - مبسوط دو جلد، سرائر دو جلد - شرح کبیر سه جلد - شرح سید علیخان کبیر [یک] جلد - احتجاج شیخ طبرسی [یک] جلد - عیون اخبار الرضا دو جلد - مدارک [یک] جلد - تذکره علامه دو جلد - شرایع چهار جلد - قواعد شهید اول رحمه الله [یک] جلد - عواید حاجی ملا احمد دو جلد - لؤلؤ البحرین [یک] جلد - فقه الرضا دو جلد - معتبر دو جلد - غررودرر دو جلد - تصریح دو جلد - مغنی البیت دو جلد - شرح رضی دو جلد - منظومه بحرالعلوم دو جلد - نهایه ابن اسیر دو جلد - معراج السعادة [یک] جلد - حیاةالقلوب جلد اول [یک] جلد - ابواب الجنان [یک] جلد - جامع المقدمات [یک] جلد - حمله ملا بمانعلی [یک] جلد - حیوة القلوب جلد دوم [یک] جلد - عُدةالداعی سیوطی چهار جلد - مجمع البحرین چهار جلد - تفسیر صافی [یک] جلد.

کتب مفصله مسطوره در فوق را گرفته برکافه مؤمنین و مسلمین از ذکور و اناث و کبیر و صغیر از علماء و طلاب و غیره کسانی که قابلیت انتفاع از مطالعه و ملاحظه آنها داشته باشند. وقف مؤبد نموده و تولیت آنها را به جناب علامة العلماء والمجتهدین افضل الفضلاء والمحققین قبلة‌الانام و حجةالاسلام و المسلمین سرکار شریعت مدار آخوند ملا علی مجتهد سلّمه الله تعالی ان‌شاءالله مفوض نمود بعد از وفات ایشان اطال عمره ان‌شاءالله تعالی با ولد اکبر ایشان از ذکر و هکذا تناسلو وتعاقبو و علی تقدیر الانقراض خدای نخواسته با اعلم مجتهدین ایران و نجف اشرف و کربلای معلّی الی ان یرث الله الارض و در ضمن العقد شرط این که از بلده زنجان بیرون نبرند مگر به اذن متولی بهر جا که صلاح داند و احدی در زنجان و جای دیگر زیاده از شش ماه نگاه ندارند مگر به اذن جدید از سرکار متولی و ثواب بی حساب آنرا به روح پرفتوح مُوصی مزبور واگذار نمود و صیغه وقف بقرار مسطور جریان یافت و بعد از قبض و اقباض عمل به مقتضای وقف گردید و کان تحریر ذالک فی شهر جمادی الاولی من شهور المعظم سنه 1280.

- به نقل از: اسدالله عبدلی آشتیانی، «سواد وقف نامه های قاجاری زنجان»، فصلنامه وقف میراث جاویدان، ش 87، پاییز 1393، ص 129.

آیت الله ملاعلی قارپوزآبادی زنجانی و فراترنالیسم