تعیین ترکیب مناسبی از عناصر ژئوشیمیایی برای بررسی اهمیت نسبی واحدهای سنگ شناسی حوزه آبخیز خور و سفیدارک در تولید رسوب
سادات فیض نیا، سهیلا یونس زاده جلیلی، حسن احمدی، «تعیین ترکیب مناسبی از عناصر ژئوشیمیایی برای بررسی اهمیت نسبی واحدهای سنگ شناسی حوزه آبخیز خور و سفیدارک در تولید رسوب»، فصلنامه مرتع و آبخیزداری، سال 66، ش 4، زمستان 1392، صص 633 - 646.
چکیده: به دلیل وجود مشکلات زیاد در کاربرد روش های سنتی، روش انگشت نگاری یا منشایابی، که بر استفاده از خصوصیات فیزیکی، ژئوشیمیایی، و آلی رسوب و منابع رسوب متکی است، به عنوان روشی جایگزین و مناسب برای تعیین منابع اصلی رسوب و اهمیت نسبی آن ها، مورد توجّه محققان قرار گرفته است. در این تحقیق، با استفاده از این روش، نخست ترکیبی از ویژگی های متمایزکننده، که منابع رسوب را دقیق و واضح جدا کنند، انتخاب شد. این ترکیب در زیرحوضه های مختلف حوضه خور و سفیدارک واقع در شهرستان ساوجبلاغ استان البرز تعیین شد و سهم هر واحد سنگی در تولید بار معلّق محاسبه گردید. با تهیه نقشه سنگ شناسی، واحدهای سنگ شناسی حوضه به عنوان منابع رسوب در نظر گرفته شد و رسوبات پشت سازه های آبخیزداری به عنوان مناطق رسوب گذاری. غلظت 9 عنصر ژئوشیمیایی برای مواد با قطر کمتر از 5/62 میکرون اندازه گیری شد. سپس، بعد از اطمینان از نبود داده های پرت و بررسی آزمون های تجزیه واریانس یک طرفه و کولموگروف - اسمیرنوف، از روش تحلیل تشخیص برای انتخاب ترکیب مناسب نهایی استفاده شد. از میان عناصر انتخابی، عنصر Ca مهم ترین عنصر در جداسازی واحد های سنگ شناسی بود. در نهایت، اهمیت نسبی هر واحد سنگ شناسی نسبت به تولید رسوب معلق محاسبه شد که نشان داد سازند های شمشک و زاگون بیشترین سهم را در تولید بار معلق منطقه دارند.
کلیدواژگان: تحلیل تشخیص، خور و سفیدارک، عناصر شیمیایی، منابع رسوب، منشایابی، واحدهای سنگ شناسی.
