یادی از نورالله نوروزی دیپلمات شهید ساوجبلاغی

صحنه ای از فیلم «مزار شریف» به کارگردانی عبدالحسن برزیده درباره شهدای کنسولگری ایران در مزار شریف

از فخرایران تا مزارشریف

در 17 امرداد 1377 رسانه های گروهی ایران و جهان، طی خبری غافلگیر کننده، هجوم مسلحانه گروهی از طالبان پاکستان به سرکنسولگری ایران در مزارشریف افغانستان را مخابره کردند. در این جنایت هولناک نه تن از دیپلمات ‌ها و کارمندان کنسولگری از جمله دیپلمات ساوجبلاغی به نام نورالله نوروزی (1347 - 1377ش) به شهادت رسیدند . همچنین ناصر ریگی (سرپرست)، مجید نوری نیارکی (مسئول امور مالی)، محمّدناصر ناصری (کارشناس امور فرهنگی)، کریم حیدریان (کارشناس امور کنسولی‌)، محمّدعلی قیاسی (کارشناس امور کنسولی)، رشید پاریاو فلاح (کارشناس امور کنسولی)، حیدرعلی باقری (کارمند فنی) و محمود صارمی (خبرنگار خبرگزاری ایرنا) از دیگر شهدای مظلوم آن واقعه هولناک بودند.

شهید نورالله نوروزی دیپلمات کنسولگری ایران در مزارشریف افغانستان در شانزدهم امرداد 1347ش در شهرک فخرایران از توابع شهرستان نظرآباد واقع در استان البرز زاده شد. تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در زادگاهش به پایان رساند و به هنرستان فنی شهید بهشتی کرج رفت. با پیروزی انقلاب اسلامی وارد فعالیّت های انجمن اسلامی و بسیج شد. با سنّ اندکش داوطلبانه در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شرکت کرد و در عملیات بیت المقدّس مجروح شد. پس از جنگ در رشته مدیریت دولتی و مخابرات دانشکده وزارت امور خارجه به تحصیل پرداخت. پس از فارغ التحصیلی از دانشکده، با عنوان کارشناس امور کنسولی به مزارشریف افغانستان رفت و در 17 امرداد 1377ش به همراه هشت دیپلمات دیگر به هنگام اشغال نظامی این شهر به وسیله عوامل گروه طالبان به شهادت رسید.

محسن پاک آیین سفیر وقت جمهوری اسلامی ایران در ازبکستان همسایه شمالی افغانستان و هم مرز با مزارشریف در کتاب خاطرات خود، فصلی را به چگونگی ماجرای مزار شریف و شهادت دیپلمات های ایرانی و خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) اختصاص داده است: «روز 13 امرداد 1377 با آقای ناصر ریگی سرکنسول ایران در مزار شریف صحبت کرده و گفتم ما نگران جان شما هستیم به همین دلیل روادید ورود شما به ترمذ (یک نقطه مرزی میان دو کشور افغانستان و ازبکستان )‌ را گرفته ایم و بهتر است در اولین فرصت و تا امن شدن شهر شما و بقیه همکاران از جمله آقای صارمی به ترمذ بیایند. آن روزها، با وجود پیشروی طالبان، سرکنسولگری جمهوری اسلامی در شهر مزار شریف در شمال افغانستان دایر بود و کارکنان به وظایف معمول خود ادامه می‌دادند. این وضعیت ما را حسابی نگران کرده بود چرا که برخی رسانه‌ها اعلام کرده بودند به دلیل سقوط شبرغان و احتمال کشیده شدن درگیری ‌ها به مزار شریف، وضعیت این شهر به شدّت ناامن است. آقای ریگی گفت نه ما باید اینجا بمانیم چون اگر سرکنسولگری تعطیل شود مردم می ترسند و از مقاومت دست می کشند. صحبت های آقای ریگی که نشانه ای از ایمان و ایثار داشت، حاکی از این بود که وی و همکارانش، مصمّم به حضور در کنسولگری و انجام وظایف خود هستند.

اما پانزده مرداد، در آخرین ساعت های شب، آقای نوروزی یکی از همکارانمان در کنسولگری در آخرین تماس تلفنی به من گفت که طالبان وارد مزار شریف شده و ده نفر از رانندگان کامیون ایرانی را به اسارت گرفته و کامیون ها را غارت کرده اند. وی گفت آنها در نزدیکی کنسولگری هستند و به شدّت به طرف کنسولگری شلیک می کنند. من که صدای شلیک گلوله را از پشت تلفن می شنیدم از آقای نوروزی خواستم در اولین فرصت کنسولگری را ترک کرده و به طرف ترمذ حرکت کنند. وی در حالی که با عجله خداحافظی می کرد گفت خیلی سخت است ببینم چکار می توانیم بکنیم. روز 17 مرداد 1377، تلفنی، خبر تلخ و ناباورانه شهادت دیپلمات های ایرانی در مزار شریف را دریافت کردم. ظاهرا یک واحد از نیروهای طالبان، به فرماندهی فردی به نام دوست ‌محمّد، به طور غیرقانونی و به زور وارد کنسولگری ایران در مزارشریف شده و پس از بازداشت دیپلمات‌ها و خبرنگار ایرانی و انتقال آنها به اتاقی در زیر زمین، ماشین ‌ها و اموال ارزشمند کنسولگری را غارت کرده و ساعتی بعد، آنها را به شهادت رسانده اند... شهید محمود صارمی خبرنگار ایرنا نیز در آخرین پیام خود مطلب نیمه تمام زیر را می گوید: اینجا محل کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در مزار شریف است. من محمود صارمی خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران هستم. گروه طالبان از چند ساعت پیش وارد مزار شریف شده اند این شهر به دست طالبان سقوط کرده است.عده ای از افراد طالبان در َحیاط کنسولگری دیده می شوند به من بگویید که چه وظیفه ای... در این هنگام ارتباط تلفنی قطع می شود...»

شبکه اطلاع رسانی افغانستان در 5 امرداد 1391 طی خبری نوشته است: «جاده ای در شهر مزارشریف به نام دیپلمات های ایرانی که چهارده سال پیش توسط طالبان کشته شده اند، نام گذاری شده است. این جاده به آرامگاه حضرت علی وصل می شود و نام گذاری آن به نام دیپلمات های ایرانی، با انتقاد شدید برخی از اعضای مجلس سنا روبرو شده است. زیرا آنان می گویند که این دیپلمات ها توسط طالبان کشته شده بودند و آن ها بیشتر به جنگ های قومی در افغانستان دامن می زدند.اما سخنگوی والی بلخ می گوید که نام گذاری این جاده به خاطر گسترش روابط نیک با ایران صورت گرفته است و ایرانیان نیز یک جاده را بنام قهرمان ملّی کشور احمدشاه مسعود نام گذاری کرده اند. جاده ای که در شهر مزارشریف به نام دیپلمات های ایرانی نام گذاری شده است، کنسولگری ایران در آن قرار دارد.»

«مزارشریف» فیلمی است به کارگردانی عبدالحسن برزیده و نویسندگی مهدی شیرزاد که در سال 1393 به همّت حوزه هنری ساخته شده است. این فیلم، داستان شهادت دیپلمات‌ های ایرانی در کنسولگری ایران در شهر مزار شریف افغانستان است. «مزار شریف» با شعار هیچ جنگی به نفع هیچ مردمی نیست در سی و سومین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و علاوه بر استقبال منتقدان توانست سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن فیلم را برای بهزاد عبدی و دیپلم افتخار بهترین جلوه های ویژه بصری را برای امیررضا معتمدی به دست بیاورد. عوامل فیلم سینمایی مزار شریف عبارتند از: بازیگران:حسین یاری، مهتاب کرامتی و مسعود رایگان، کارگردان و نویسنده فیلم نامه: حسن برزیده، تهیه کننده: منوچهر شاهسواری، بازنویسی فیلم نامه: مهدی شیرزاد، مدیر فیلمبرداری: علیرضا زرین دست، مدیر هنری: مشکین مهرگان، موسیقی: بهزاد عبدی، طراح چهره پردازی: سعید ملکان، طراح جلوه های بصری: امیررضا معتمدی، مدیر تولید: مسعود فیروزه، صدابردار: حسن زاهدی، عکاس: مهدی دلخواسته، مسئول دبیرخانه ستاد کمپین اطلاع رسانی و بازاریابی: نازنین دهقانی، مسئول ستاد خبری: علی زادمهر، پخش کننده: موسسه فرهنگی، تبلیغاتی بهمن سبز، محصول: حوزه هنری.