«حائری ‌نامه» به کوشش علی ‌اکبر صفری

استاد عبدالحسین حائری نسخه شناس، فهرست‌نویس و رئیس اسبق کتابخانه مجلس (1354 - 1374) بامداد روز یک‌شنبه، یکم شهریور 1394، دار فانی را وداع گفت. زنده‌یاد عبدالحسین حائری در خانواده‌ای یزدی در تیرماه 1306 در شهر قم دیده به جهان گشود. پدرش آقا میرزا احمد حائری از علمای روزگار خود و پدربزرگش (پدر مادرش) آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم بود. وی در همان اوان کودکی قرآن و قدری خواندن و نوشتن را در مکتب فراگرفت. بعد هم نزد پدر مقدمات عربی و بعضی کتاب‌های لغت و دروس مدرسه‌ای را خواند. سپس سطوح عالی فقه و اصول را تا سن 19 سالگی نزد اساتیدی چون آیات عظام حاج شیخ مرتضی حائری (دایی‌اش)، حاج شیخ محمد صدوقی، حاج سید محمدرضا گلپایگانی به پایان رساند. ‌‌وی پس از آن در نزد آیات عظام حاج سید محمد تقی خوانساری، حاج سید صدرالدین صدر، حاج سید محمد حجت و حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی دروس خارج را گذراند و در سن 24 سالگی به درجه اجتهاد نائل شد.

وی در سال 1330 به دلایل مختلف به تهران مهاجرت کرد. در آنجا به طور اتفاقی با تفضلی، معاون وقت کتابخانه مجلس آشنا شد و این آشنایی باب ورود وی به کتابخانه مجلس بود. زنده‌یاد حائری از آن پس به تحقیق در نسخ خطی پرداخت. پس از تأسیس اداره بررسی و تحقیق در کتابخانه، در سال 1343، مسئولیت آنجا به عهده وی گذاشته شد. وی در سال 1354 ریاست کتابخانه را عهده‌دار شد و در سال 1363 نیز ریاست کتابخانه شماره دو مجلس به وی واگذار شد. از سوی دیگر، وی 17 سال عضو هیئت مؤلفان لغت‌نامه دهخدا بود و بر چاپ چند جلد از آن نیز نظارت داشت. زنده‌یاد حائری صاحب نظریه «بازنویسى تاریخ علم بر اساس بازنویسى فهارس نسخ خطى» است که جایزه‌ای جهانی را نیز برای این محقق برجسته و نسخه‌پژوه نامدار به ارمغان آورده است.

_______________________

حائری‌نامه

عبدالحسین حائری

به کوشش: علی‌اکبر صفری

تهیه و ناشر: مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه

چاپ اول: 1394

584 ص ـ 30 هزار تومان

«حائری‌نامه» مجموعه‌ای است از چهل و پنج مقاله در تراجم، کتاب‌شناسی، نسخه‌شناسی، فهرست‌نگاری و تاریخ معاصر و گفتگوهای عبدالحسین حائری. این مجموعه در پنج بخش فراهم آمده است: بخش اول به معرفی نسخه‌های خطی اختصاص دارد و شامل نمونه نسخه‌شناسی و فهرست‌نگاری استاد حائری است. این بخش از فهارس کتابخانه مجلس و مجلات گلچین شده و الگوی پژوهش و دقت در فهرست‌نگاری است. بخش دوم شخصیت‌های علمی و سیاسی معاصر از دیدگاه ایشان است و در آن روایتی ناب از تاریخ معاصر و فرهنگ‌شناسی رجال علمی و سیاسی آمده است. فهرست‌نگاری، نسخه پژوهی، زندگینامه خودگفته، عنوان فصل سوم است و دربردارنده مصاحبه‌هایی در موضوعات گوناگون مانند تاریخ علم بر پایه نسخه‌های خطی که مهمترین نظریه ارائه شده از سوی استاد به شمار می‌آید. فصل پایانی فهرست نسخ خطی کتابخانه دکتر غلامعلی حداد عادل است. استاد این مجموعه را سالها پیش فهرست کرده و تاکنون منتشر نشده است.

در مقدمه کتاب آمده است: «استاد عبدالحسین حائری از آن دست انسانهاست که بزرگترین ویژگی او انتخاب اوست و بر سر این انتخاب، عمر خود را تقدیم کرده است. او با جایگاه علمی، خانوادگی و اجتماعی، زیباترین راه را برگزیده است. آنچه از زندگی او می‌توان آموخت یک نکته بیش نیست و آن عشق است، عشق به انسان و آگاهی و تعالی او. استاد سالها در حوزه مقدسه قم با فقه، اصول، فلسفه و اخلاق به سربرد و در تداوم آن به بازشناسی منابع این علوم تغییر مسیر داد. انتخابی چنین بزرگ، او را به بیش از نیم قرن تلاش در کتابخانه مجلس و کتاب‌پژوهی و نسخه‌شناسی و تربیت شاگردان رهنمون گردانید. این راه چقدر ارزشمند و قیمتی بود که از زندگی‌اش و تمام آرزوهایش دست کشید.»