شیرزنی بود در روزگار قاجار

به نام خداوند زیبا و مهربان. سلام دخترم، عزیزتر از جانم. می دانم این روزها سخت مشغول کنکور هستی و تمام فکر و ذکرت تِست و دانشگاه است. مثل گذشته، اخبار را دنبال نمی کنی و روزنامه اطلاعات من را ورق نمی زنی. می خواهم در این بی خبری ها، نامه هایی را برایت بنویسم البته سرگشاده تا دیگر دختران نجیب و فهیم شهرستان های ساوجبلاغ و نظرآباد هم آن را بخوانند. قصدم نصیحت و نقد نسل جدید و برتر دانستن نسل خودم بر تو و امثال تو نیست. قصدم یادآوری هویت بومی فراموش شده زنان و دختران ساوجبلاغی و نظرآبادی است. از چیزهایی می خواهم بنویسم که به خاطر نزدیکی بیش از حدّ به من و تو، آنها را نمی بینیم و فراموششان کرده ایم. الگوهایی دست یافتنی که در روزگار زُمخت و مردسالار قاجاریه، خود را از چهاردیواری آشپزخانه و دغدغه های دخترانه خارج کردند و در عرصه های عمومی، کارهای بزرگی را به سرانجام رساندند. نه در دامن «تحجّر و جمود» افتادند نه به نام «تجدّد و آزادی»، خود را قربانی نگاه ابزاری کردند. در نخستین نامه می خواهم از دختر یک روحانی نجم آبادی برایت بنویسم. خودت می دانی که نجم آباد، روستایی کویری است در شهرستان نظرآباد از توابع استان البرز. گروهی از این روستا به هنگام حکومت فتحعلی شاه قاجار به محلّه سنگلج تهران کوچ کرده اند. فتحعلی شاه همان کسی است که فتحش؟! منجر به قراردادهای ننگین گلستان و ترکمانچای شد. آیت الله آقا شیخ هادی نجم آبادی از همین خاندان مهاجر است که تقریباً همه رهبران انقلاب مشروطیت، خوشه چین دانش و اخلاق او بودند. ادامه مطلب...

پاسخ به مصاحبه سیّد احمد سجّادی با خبرگزاری فارس

با تاخیر یک ماهه، مصاحبه 30 بهمن 1393 آقای سیّداحمد سجّادی با خبرگزاری فارس را خواندم. ایشان با عنوان «ویراستار دایره المعارف تشیّع»؟! سخنان قابل نقدی را بر زبان رانده که پاسخ گویی به آنها در صلاحیت ویراستاران گرامی دایره المعارف وزین تشیّع یعنی استاد بهاالدین خرمشاهی، استاد کامران فانی و دکتر حسین خندق آبادی است. فرازی از این گفت و گو مربوط به بنده است که توضیحاتی در این باره، ارایه می کنم. در ضمن پاسخ مدیرعامل انتشارات حکمت (ناشر دایره المعارف تشیّع) به ادّعای تعطیلی دایره المعارف را اینجا بخوانید. ادامه مطلب...

زندگی و حیات سیاسی - فکری قرةالعین برغانی

خسرو خواجه‌ نوری، زندگی و حیات سیاسی - فکری قرةالعین، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته تاریخ، گرایش ایران اسلامی، استاد راهنما: دکتر سهراب یزدانی، استاد مشاور: دکتر محمدعلی اکبری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده الهیات، ادبیات و علوم انسانی، 1384، 198 صفحه.

چکیده پایان نامه: هدف پژوهش بررسی زندگی و اندیشه های قره العین (1233- 1268ق) بنت ملا محمدصالح برغانی است. روش پژوهش: این پژوهش براساس اسنادی تاریخی و مطالعه انتقادی منابع انجام شده که پس از طی مراحل فیش برداری، طبقه بندی و تفکیک اطلاعات، مطالب مورد تجزیه و تحلیل سپس نتیجه گیری قرار گرفته است. نتیجه کلی: ظهور قره العین در جنبش بابیه پیامدهای فراوانی را با خود به همراه داشت که از جمله آنها می توان کشته شدن ملا محمد تقی برغانی مشهور به شهید ثالث، قضیه بدشت، تصاویر حقوق مرد و زن، کشف حجاب، خروج زنان از پستوی خانه ها به صحنه اجتماع و حتی ظهور گسترده آنها در میدان نبرد اشاره کرد.

واژگان کلیدی: ت‍اری‍خ‌ م‍ع‍اص‍ر ای‍ران، بابیه، مشروطیت، س‍رگ‍ذش‍ت‌ ن‍ام‍ه‌ ه‍ای‌ ف‍ردی، ان‍دی‍ش‍ه‌ه‍ای‌ س‍ی‍اس‍ی.

دکتر افسانه نجم آبادی؛ پژوهشگر ساوجبلاغی مطالعات زنان ایران

دکتر افسانه نجم‌آبادی (زاده 1325 خورشیدی) نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه هاروارد در رشته مطالعات زنان و تاریخ (به ویژه مطالعات تاریخی در قرن نوزدهم میلادی در ایران) است. پنج کتاب زیر از آثار دکتر نجم آبادی به زبان انگلیسی است:

- Land reform and social change in Iran , University of Utah Press, 1987.

- The story of the daughters of Quchan , Syracuse University Press, 1998 , (Original from the University of California).

- Women"s autobiographies in contemporary Iran , By Afsaneh Najmabadi, William Hanaway, Michael Hillman, Farzaneh Milani ; Published by Harvard CMES, 1990.

- Women with mustaches and men without beards , University of California Press, 2005, (Original from the University of California).

- Islamicate Sexualities: Translations Across Temporal Geographies of Desire By Kathryn Babayan, Afsaneh Najmabadi, Dina (CON) Al-kassim, Harvard University. Center for Middle Eastern Studies, Radcliffe Institute for Advanced Study, Sahar (CON) Amer Contributor Dina (CON) Al-kassim, Harvard University. Center for Middle Eastern Studies, Sahar (CON) Amer ; Published by Harvard CMES, 2008.

نشانی گیرنده: بهشت، برسد به دست زهرا توانا !

زهرا خانم! سلام. روز چهارشنبه 14 دی 1390 طبق عادت، واژه «ساوجبلاغ» را در 24 ساعت گذشته جست و جو کردم تا ببینم باز چه خبر است. همیشه دلهره ای آزاردهنده در این جست و جوها من را همراهی می کند. ترسم از آن است که مبادا حادثه ای تلخ و جرمی وحشت انگیز نام نازنین «سرزمین چشمه ساران» را زیر سایه شوم خود بگیرد و ارزش های فرهنگی و تاریخی آن را از نظر دیگران مخفی سازد. اما این بار در خبرگزاری مهر، خبر ایثار حیرت انگیز تو و پدر مادرت را خواندم و در خلوت گریستم. فعلا" متن آن خبر را بخوان تا حرف هایم را پس از آن ادامه دهم: «چند عضو بدن زهرا توانا دانش آموز ساوجبلاغی به بیماران اهدا شد. به گزارش خبرگزاری مهر، خانواده خیر خواه یک دانش آموز ساوجبلاغی با اهدای عضو فرزند عزیزشان، امید و زندگی را به چند بیمار بازگرداندند .زهرا توانا دانش آموز با استعداد سال دوم ریاضی مدرسه شهید داود اکبری مهدی آباد شهرستان ساوجبلاغ در حال بازگشت از مدرسه در حادثه ناگوار تصادف دچار مرگ مغزی شد. پس از انتقال این دانش آموز ساوجبلاغی به بیمارستان و با رضایت و موافقت خانواده وی، قلب و کلیه و کبد این دانش آموز اهدا شده است.»

یقین دارم که هم اکنون در بهشت برین، همدم فرشتگانی و از نعمت های جاودان الهی بهره مندی. در این روزگار عسرت که کالای کم یابش ارزش های اخلاقی است به ناگاه صدای مهربان تو در دهلیز جان های غبار گرفته ما سکوت خودخواهی را می شکند و نوای دلنشین ایثار و فداکاری را فریاد می کند. چه عجیب است که این بار دختری نوجوان، منادی و مصداق این تلنگر اخلاقی می شود و با پذیرش تقدیر مرگ زودهنگام، به چندین انسان امیدوار اما رنجور، زندگی می بخشد. من اگر در این شهرستان کاره ای بودم سرگذشت و تصویر تو را بر لوحی سنگی حک می کردم و بر فراز میدان مرکزی شهر می آویختم تا همگان بدانند که در فطرت پاک فرزندان این سرزمین، هنوز چشمه های زندگی و ایثار جاری است. راستی چند روزی است که صدای مهربانت در خانه و مدرسه ات نمی پیچد و پدر و مادر رنجورت در داغ هجران تو می سوزند. چه خوب است که پیامی از بهشت برای آنان بفرستی و وجود دردآلود آنان را تسکین دهی. ما هم از محضر حضرت باری، برای والدین ایثارگرت صبری جمیل و اجری جزیل تمنا داریم.

بانویی مبارز که میهمان گرامی شهرستان ساوجبلاغ است

5 تیر 1390 برای دیدار با خانم «مرضیه حدیدچی دباغ» به «خور» رفتم. خور از روستاهای کوهپایه ای شهرستان ساوجبلاغ است. خانم دباغ سال‌ها در دفاع از آرمان های انقلاب اسلامی مبارزه کرده و شکنجه‌های فراوانی تحمل کرده است. ایشان 72 ساله است و با عصا گام برمی‌دارد، اگر به زندگی پرفراز و فرود و سال‌های سختی که در زندان و زیر شکنجه‌های روحی و جسمی ساواک گذرانده است، نگاهی بیندازیم از این موضوع تعجب نخواهیم کرد. ایشان روستای خور را به این جهت برای سکونت انتخاب کرده تا به دور از هیاهو و هوای آلوده پایتخت، به معالجه دردهای جسمی خود بپردازد. در دی ماه 1389 به دلیل مشکلات ریوی ناشی از عفونت همان شکنجه‌ها، در بیمارستان خاتم‌الانبیاء‌ تهران بستری شد و هم اکنون با اینکه از بیمارستان مرخص شده اما همچنان بهبود کامل نیافته و در بستر بیماری به سر می‌برد. «مادر مبارز و نستوه» صمیمانه و صبورانه به پرسش ها و کنجکاوی هایم پاسخ داد که در مجال دیگر به جزئیات آن خاطرات خواهم پرداخت. چه خوب است که نسل جوان شهرستان های ساوجبلاغ و نظرآباد هم با این تندیس جهاد و شکیبایی، آشنا شوند و حضور ارزشمند ایشان در ساوجبلاغ را مغتنم شمارند.

کارنامه سیاسی و اجتماعی بانو مرضیه دباغ

بانوان ساوجبلاغی و نقش آنان در گسترش حدیث و علوم قرآن

اشاره: نهله غروی نائینی در مقاله ای با عنوان «زنان ایرانی و نقش آنان در گسترش حدیث و علوم قرآن» که در فصلنامه تحقیقات علوم قرآن و حدیث (شماره 1، بهار 1383) چاپ شده، 150 بانوی ایرانی را معرفی کرده است که در فراگیری، نقل و انتقال حدیث و علوم آن نقش موثر داشته اند. از جمله آنان، پنج بانوی ساوجبلاغی است که از خاندان علمی برغانی هستند. آل برغانی از روستای برغان از توابع بخش چندار شهرستان ساوجبلاغ برخاسته اند:

ادامه مطلب...

نقش و جایگاه قره العین در فرقه بابیه

نرجس عبدیائی، «نقش و جایگاه قره العین در فرقه بابیه»، مجله انتظار موعود، شماره 31، زمستان 1388.

چکیده مقاله: مهدویت و حقایق مرتبط به آن، گاهی دست آویز اقشار فرصت طلب قرار می‌گرفت. بابیه از جمله آن‌ها بود؛ فرقه‌ای انحرافی که در دوران قاجار به رهبری علی محمد باب شکل گرفت. باب، برای خود، افرادی را به عنوان یاران اصلی‌اش در انتشار این مسلک برگزید. یکی از آن‌ها زنی به نام قره العین، از خاندان علم و اجتهاد بود که جایگاه و نقش مؤثری در فرقه بابیه داشته است. قره العین با صدور دستورقتل عموی خود - یعنی مجتهد معروف محمد تقی برغانی - و مشارکت درقتل او، نیز با شرکت در برخی جنگ‌های بابیه مثل واقعه طبرسی و تبلیغ بی‌رویه مرام علی محمد و از همه مهمتر با اعلام دوران فترت و نسخ دین اسلام و اعلام و اظهار کشف حجاب، نقش‌های مؤثری در ترویج فرقه بابیه و انحرافات آن، ایفا کرد.

کلید واژه‌ها: شیخیه، بابیه، قره العین، برغانی، بدشت، جنگ طبرسی.

جهت مطالعه مقاله متن فوق رجوع کنید به:

http://www.entizar.ir/page.php?page=showarticles&id=425

ماجرای یک کامنت مرموز؛ خاندان صالحی، قره العین و اشعار او

نویسنده وبلاگ «ساوجبلاغ پژوهی» در راستای معرفی تاریخ، فرهنگ و نام آوران منطقه کهن ساوجبلاغ، مقاله ای را در اول بهمن 1386 با عنوان «قره العین برغانی از دو منظر» در همین وبلاگ منتشر کرد: http://128askari.parsiblog.com/Posts/9 نویسنده در آن مقاله، ضمن ارایه گزارشی مستند از زندگی و زمانه قره العین برغانی - برادرزاده و عروس شیخ محمدتقی برغانی مشهور به شهید ثالث - دو دیدگاه «غالب» و «نادر» درباره گرایش او به «فرقه بابیت» و رویدادهای مربوط به آن را مطرح کرده است. آن مقاله در سال 1388 با ویرایش کلی در جلد سیزدهم دایره المعارف تشیع ذیل عنوان «قره العین» به چاپ رسید.

ماجرای واکنش آقای عبدالله شهبازی - مورخ و مدیر موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی - به نسخه اینترنتی آن مقاله از آنجا آغاز شد که یکی از خوانندگان وب سایت خبری - تحلیلی «عماریون» در 8 فروردین 1390 ذیل یکی از خبرهای آن سایت، درباره نسب نامه دکتر علی اکبر صالحی - وزیر امور خارجه - و خویشاوندی نسبی وی با قره العین برغانی ابراز نظر کرد. جهت مطالعه آن پیام رجوع کنید به: http://www.ammariyon.ir/fa/pages/?cid=8502    

عبدالله شهبازی در 12 فروردین 1390 طی مقاله ای با عنوان «ماجرای یک کامنت مرموز؛ خاندان صالحی، قره العین و اشعار او»، پیام پیش گفته را مبنای تحلیل خود درباره قره العین و دکتر علی اکبر صالحی قرار داد. جهت مطالعه آن مقاله رجوع کنید به: http://abdollahshahbazi.org/blog/Archive/9001.htm نویسنده این وبلاگ ضمن احترام به دیدگاه های مختلف، مقاله خود در دایره المعارف تشیّع و تحلیل آقای شهبازی را در معرض نقد خوانندگان گرامی قرار می دهد. جهت آشنایی با زندگی نامه و آثار آقای شهبازی نگاه کنید به:http://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewWriter&WriterID=9&SP=Farsi در ادامه مطلب، نمونه ای از بازتاب گسترده مقاله عبدالله شهبازی درباره دکتر صالحی را هم بخوانید:http://rajanews.com/Detail.asp?id= 83301

اقلیم شناسی رمان روستای برغان

بانو مهین دانشور - متولد 1316 خورشیدی - داستان نویس، مترجم و پژوهشگر ساوجبلاغی است. تاکنون از ایشان یک مجموعه داستان، دو رمان و هشت ترجمه منتشر شده است. این نویسنده روستانویس در رمان «خانواده میکاییل و اعقاب» تصویری داستانی از روستای کهن برغان - از توابع بخش چندار شهرستان ساوجبلاغ - ارایه می دهد. دوست گرامی ام آقای زکریا مهرور - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی و نویسنده کتاب برغان اقلیمی دیگر - در نوشته زیر، اقلیم شناسی آن رمان را بررسی کرده است. مقاله پیش گفته در مجله «ادبیات داستانی» شماره 84 منتشر شده است. «وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی» خواندن آن رمان و این مقاله را به جوانان ساوجبلاغی توصیه می کند.

* * * * *

از دوره مشروطه، توجه به زندگی دهقانان و وضعیت روستاها صورتی جدّی‌ گرفت اما بهترین نوشته‌ها و داستان ها در این‌باره از ده چهل آغاز شد. در این دهه «غلام‌حسین ساعدی» و «جلال‌آل احمد» پیشرو ادبیات روستایی بودند؛ رمان ها، به‌ویژه تک‌نگاری های این دو نویسنده درباره روستاهای آذربایجان، جنوب کشور و طالقان ارزش و اهمیتی بسیار دارند. در دهه‌های بعد «امین فقیری»، «محمود دولت‌آبادی» و  …این نوع داستان را استقلال و گسترشی درخور بخشیدند و اقلیم های فارس، خراسان و کردستان را توصیف کردند .

رمان «خانواد میکاییل و اعقاب» (1372) از خانم «مهین دانشور» یکی از رمان های اقلیمی ده هفتاد است که از دیدگاه بوم‌شناختی و تشریح و توصیف فرهنگ و رسوم روستایی قابل توجه است. دانشور این رمان توصیفی و اقلیمی را در پنجاه بخش تنظیم و در آن، زندگی دهقانان، مسایل کشاورزی سنتی، سرگذشت خانواده‌های اصیل و روند زوال آنها، اضمحلال تدریجی تولید محصولات باغی و دل‌مشغولی ها و وسواس های زنان روستایی را با گذر از خاطرات سال های دور به‌ روشنی توصیف و تحلیل نموده است.

رمان خانم دانشور از این نظر که تنها رمان در خصوص یکی از روستاهای واقع در کوهپایه‌های میانی البرز غربی است، ارج و اعتباری بسیار دارد. روستاهای این ناحیه کوهستانی در حاشیه چندین رود و رودک از جمله رود کرج، رودخان برغان (barghan) و شاهرود طالقان پراکنده‌اند و مردم آنها به زبانی نزدیک به زبان مازندرانی با تفاوت های لهجه‌ای در هر روستا سخن می‌گویند. برغان که در میان این منطقه واقع شده مکان وقوع حوادث رمان خانواد میکاییل و اعقاب است. در رمان خانم دانشور چهره برغان در توصیف مکانها و محله‌های کوچک‌تر روستا، همچون درّ عابد، صومعه، میان ا‏َسل، چِمِک، پرنان، پیشان، سیاه کلاته، پیله‌وا و.... ترسیم شده است...

جهت مطالعه متن کامل مقاله فوق رجوع کنید به:

http://tajassomi.iricap.com/magentry.asp?id=1414