مُهر را در جیب یهودی بگذار!

درباره حاج شیخ هادی نجم آبادی، روحانی نواندیش دوره قاجار و از مفاخر فرهنگی شهرستان های ساوجبلاغ و نظرآباد، در منابع تاریخی آمده است: روزی تنی چند از اوباش تهران خواستند شراب خانه مردی یهودی را به یغما ببرند. به نام تکفیر، مرد بیچاره را کشان کشان می بردند. از قضا به شیخ برخوردند و گفتند: «آقا این مرد به مقدّسات مذهبی توهین می کند. می خواهیم مجازاتش کنیم». شیخ که  معرکه عوام را دید، به فراست دریافت که دعوا بر سر لحاف ملا است؛ وگرنه در شهر گبر و  ترسان و کافر و یهودی بسیارند. شیخ در آن غوغا، آهسته به یکی از اصحابش گفت: «مهر نماز در جیب داری؟». او گفت: دارم. شیخ گفت: «مهر را جوری در جیب یهودی بگذار که هیچ کس متوجه نشود». بعد از آن که مهر در جیب یهودی گذاشته شد، شیخ گفت: «حالا معلوم می کنم که این بینوا مسلمان است یا کافر؟».

به یکی از حاضران دستور داد دست در جیب او کردند و مهر نمازی یافتند. شیخ به آن سید هوچی و بی سواد که سردسته اشرار بود، خطاب کرد و گفت: «جد بزرگوارت به کافران می فرمود: «بگویید لااله الاالله و رستگار شوید». پیامبر اسلام، گروه کافران را به صرف گفتن شهادت، در جرگه مسلمانان وارد ساختند. تو می خواهی برخلاف جدت دستار ببندی؟». سید که تعزیه گردان جمعیت بود، فغان برداشت که: ای آقا! چه می فرمایید! یهودی از ترس عوام، زبانش بند آمد. نمی دانست چه بگوید. شیخ گفت: «این مرد می گوید مسلمانم. مهر نماز در جیبش بود. بروید پی کار خود و دست از سرش بردارید». همه پراکنده شدند. یهودی هم که حسن سلوک و رفتار شیخ را دید، به دست شیخ، مسلمان شد.

منبع: حسن مرسلوند، حاج شیخ هادی نجم آبادی و مشروطیت، ص 71.

مزاح شیخ هادی نجم آبادی و ناصر الدین  شاه قاجار

شیخ هادی  نجم آبادی از جمله روحانیان محترم تهران بود و به اندازه ای عزت نفس داشت که بیشتر اوقات در حضور شاگردانش می گفت: «من حتی به سلطان هم اعتنایی ندارم.» این سخن  کم کم به گوش ناصر الدین شاه رسید. روزی شاه تصمیم گرفت، نزد شیخ برود تا هم به شیخ محبت نماید و هم در این باره شوخی با مزه ای با او کند. وقتی سلطان از در وارد شد، شیخ در حال نشسته، سری به علامت احترام پایین آورد، ولی از جایش حرکت نکرد. ناصر الدین شاه که قصد تفریح و نیز طبع شعری داشت، گفت:

ایـها الشیـخ سخندان حکـیـم

گفته بودی من ندارم از تو بیم

می توانم گردنـت کردن دو نیم

شیخ دست هایش را به نشانه تسلیم بلند کرد و گفت: «اعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم.» شاه از این حاضر جوابی و قافیه «شیطان رجیم» بسیار خندید و به شیخ صله کافی و وافی داد.

«تحریرالعقلا» خود دلیل بارزی است به پاکی دامن نجم آبادی

اخیرا"برخی از نویسندگان بهایی با انتشار مقاله در فضای مجازی، تلاش می کنند که زنده یاد شیخ هادی نجم آبادی را «بابی» معرفی کنند و به گمان خود به ایمان شیعی او خدشه وارد کنند! مقاله تورج امینی از آن جمله است که چندی پیش در همین وبلاگ بررسی شد. http://128askari.parsiblog.com/Posts/483 استاد نورالدین چهاردهی که از پژوهشگران نامدار ادیان و مذاهب است، در سال 1363 خورشیدی کتابی با عنوان «باب کیست و سخن او چیست» در تهران منتشر کرد. او در این اثر، فرقه های بابیه و ازلیه را به نقد کشیده است. از فرازهای مهم کتاب، چاپ متن کامل نامه فردی به نام محمدصادق ابراهیمی - رئیس وقت فرفه ازلیه - است.

استاد چهاردهی درباره تهمت بابی بودن شیخ هادی نوشته است: «...بابیه و بهاییه بزرگان عصر را به خود نسبت می دادند؛ چنانکه بابیه شیخ هادی نجم آبادی و سیدجمال الدین اسدآبادی - طراح اتحاد اسلامی - را از خود معرفی کرده اند و «کیوان قزوینی» این دو بزرگمرد را ستوده و ساحت پاکشان را مبری از این افترا می داند... عده ای از سران مشروطه، ازلی بودند و شیخ هادی نجم آبادی و دهخدا و جمال زاده واعظ و فرزندش و ملک المتکلمین و فروغی و برادرش را ازلی می شناختند. کتاب تحریرالعقلا (نوشته شیخ هادی نجم آبادی) خود دلیل بارزی است به پاکی دامن نجم آبادی که از بزرگان دیانت اسلام و تشیع بود...»

موبدی که با تبلیغ شیخ هادی نجم آبادی شیعه شد

اخیرا" برخی از نویسندگان بهایی با انتشار مقاله در فضای مجازی، تلاش می کنند که زنده یاد شیخ هادی نجم آبادی - روحانی نواندیش و از پیشگامان جنبش مشروطه خواهی ایرانیان - را «بابی» معرفی کنند و به گمان خود به ایمان شیعی او خدشه وارد کنند! مقاله تورج امینی از آن جمله است که چندی پیش در همین وبلاگ بررسی شد. http://128askari.parsiblog.com/Posts/483 از جمله شواهد شیعه بودن شیخ هادی، مرحوم «عبدالعلی م‍وب‍د ب‍ی‍دگ‍ل‍ی کاشانی» است. براساس پژوهش های مرحوم حسن مرسلوند، او از موبدان زرتشتی بود که با تعالیم معنوی شیخ، شیعه شد و پس از آن عارف صاحب نفس روزگار خود شد به طوری که گره از مشکل مشکل گشای خود یعنی مرحوم نجم آبادی هم می گشود. به یکی از کرامت های موبد بیدگلی در کتاب «دشتی به وسعت تاریخ» صفحه 330 اشاره کرده ام که بسیار خواندنی است. در ادامه این مطلب با دیوان اشعار موبد بیدگلی آشنا شوید و در موضوعات اشعار او هم بسیار دقت کنید.

* * * * *

عبدالعلی م‍وب‍د ب‍ی‍دگ‍ل‍ی کاشانی‌، هنایش ‌خرد (دیوان موبد)، طهران: به کوشش میرزا عباس‌خان، چاپخانه سیدمرتضی، چاپ سنگی؛ کاتب مرتضی ‌شریف‌ نجم‌آبادی،  148ص، مصور، قطع: 14 × 20 س م. شادروان شیخ عبدالعلی بیدگلی‌ کاشانی ملقب به «موبد» در ابتدای کتاب خویش شرح حالی از شیخ هادی نجم آبادی به عربی و فارسی و سوگنامه تیمسار آقا (شیخ هادی نجم آبادی) از میرزا نصرالله خان صبوری آورده است (ص 2- 31). سپس دیوان موبد مشتمل بر سوگنامه در مرگ شیخ نجم آبادی، در توحید و ستایش حضرت امیرالمومنین امام علی علیه السلام، در ستایش امام هشتم حضرت رضا علیه السلام خصوصا" و سایر ائمه شیعه علیهم السلام عموما"، تضمین غزل خواجه در عرفان و پند و پیچه، چند بندی در اثبات اصول دین،.... (ص 32 - 144). در پایان اشعاری از میرزا علیخان نقاش آمده است (ص 145 - 148)

مشخصات ظاهری اثر) آغاز مقدمه: بنام یزدان در هنگام فرخنده فرجام کشور بانی پادشاه بندگان پناه جم فرگاه جایگاه پیروز سپاه پرویز بزم بهرام رزم... آغاز متن: دیوان موبد. سوگنامه در مرگز یگانه روزگار رهی ویژه کردگار آقای شیخ هادی نجم آبادی بر روی درود و روانش انوشه و شاد باد. پناهم بیزدان ز دیو پلید / بنام خدائیکه جان آفرید... انجام: ...موبد تو که این هنر نداری / باید سپری روان بخواری. انجامه: اتمام و انجام یافت این رساله بدیع و نگارش فصیح بیاری حضرت باری فی شهر صفر المظفر سنه 1322. و انا العبد الجانی مرتضی الشریف النجم آبادی غفرالله. نوع و درجه خط: نستعلیق. تصاویر:  2تصویر سیاه و سفید از شیخ هادی نجم آبادی (ص 31) و عبدالعلی بیدگلی موبد (ص 38). نوع و تزئینات جلد: جلد شومیز سفید.

بی تردید شیخ هادی نجم آبادی شیعه است

از 9 مهر 1388 در زمینه های «تاریخ»، «مشاهیر فرهنگی» و «ساوجبلاغ پژوهی» همکاری با دانشنامه آزاد «ویکی پدیا» را آغاز کردم. نگارش 12 مقاله مستقل و مشارکت در ویرایش 198 مقاله دیگر، حاصل این همکاری علمی و فرهنگی است. یکی از آن مقالات دوازده گانه، مقاله «شیخ هادی نجم آبادی» است. همانگونه که می دانید شیخ هادی نجم آبادی (1250- 1320 قمری) یکی از روحانیان روشنگر، نوگرا، منتقد استبداد قاجار و از دوستان نزدیک مرحوم سیدجمال الدین اسدآبادی بود که در روستای نجم آباد - از توابع شهرستان نظرآباد واقع در استان البرز - زاده شد.

او در سال های پیش از جنبش مشروطه خواهی ایرانیان، نقش مهمی در آگاه کردن مردم و گرایش آنان به نواندیشی دینی داشته است. کمتر کسی از شخصیت های مشهور مشروطه را می توان نام برد که یا مستقیم شاگرد شیخ نبوده و یا با وی رابطه نداشته است. از معروف ترین شاگردان شیخ می توان به آیت الله سیدمحمد طباطبایی، علامه علی اکبر دهخدا، علامه محمد قزوینی، میرزا جهانگیرخان شیرازی (صور اسرافیل)، ملک المتکلمین، سید اسدالله خرقانی و ناظم الاسلام کرمانی اشاره کرد.

زنده یاد نجم آبادی علت انحراف شیعه از تعالیم اصیل نبی مختار (ص) و ائمه اطهار (ع) را محبت نسنجیده و بدون معرفت نسبت به آنان می داند که هر خبر یا اثری یا رویایی که شاهد آن باشد قبول کرده و درصدد تصحیح و تنقیح سند برنیامده بلکه مسلم دانستند. متاسفانه شیخ به خاطر همین نظرها و انتقادها، از سوی سیدصادق طباطبایی - پدر آیت الله سیدمحمد طباطبایی - تکفیر شده و حتی متهم به «بابیگری» می شود. در حالی که صفحات بسیاری از کتاب ارزشمند خود «تحریرالعقلا» را به رد بابیگری اختصاص داده است. شیخ هادی به سبب برداشت آزادمنشانه از مسایل دینی، از اختلافات مذهبی و فرقه سازی دفاع نمی کرد و به شدت به استدلال های عقلی پایبند بود. البته در یک نکته با دیگر مجتهدان شیعی روزگار خود هم صدا بود: «سقوط حکومت استبدادی قاجار». به طور کلی می توان اصول زیر را از موارد مورد تاکید مرحوم نجم آبادی دانست: «توحید، عقل، استدلال در تمامی امور و ترک تقلید، مبارزه با خرافات و غلوگرایی در دین، اصلاح اخلاق، بازگشت به اصول ادیان توحیدی و تحقق وحدت ادیان، بازگشت به اسلام واقعی، نفی نقش منفی متولیان دین، آگاه کردن مردم، آسایش، عدالت و رفاه خلق.»

«تحریرالعقلا» تنها اثر به جای مانده از شیخ هادی نجم آبادی است. این کتاب در سال 1312 خورشیدی به کوشش میرزا مرتضی نجم آبادی - داماد شیخ - در تهران منتشر شد. میرزا ابوالحسن خان فروغی، پیشگفتار مفصلی درباره نیاکان شیخ و خود او بر این کتاب نوشته است. مطالب اصلی کتاب به موضوعی معین اختصاص ندارد و موضوعات متنوعی از اعتقادات، عرفان، اخلاق، مسایل اجتماعی، سیاسی و نقد و بررسی ادیان در یک گفتار گسترده آمده است اما در عین حال کتاب دارای جهت گیری واحد و هدف مشخص است که همان «پیرایش خرد» است. تحریرالعقلا به فارسی و با نثری روان و استوار نگارش یافته است.

در اوایل سال 1389، یکی از کاربران ناشناس اما یقینا" بهایی ویکی پدیا، با استناد به مقاله «آیا حاج شیخ هادی نجم آبادی بابی است؟» نوشته تورج امینی (نویسنده بهایی)، در «مقاله شیخ هادی نجم آبادی» ویکی پدیا دست برد و مدعی شد که شیخ هادی، بابی مذهب است!؟ بابیت فرقه ای است که در دوره قاجار به وسیله سید علی محمد شیرازی مشهور به باب (اعدام شده در سال 1266 قمری) ایجاد شد. او نخست ادعای بابیت یعنی باب معارف الهی و راه اتصال به مهدی موعود و سپس ادعای مهدویت کرد. از فرقه بابیت، بهاییت پدید آمد. بهاییان مذهب خود را جدای از دین اسلام می دانند.

تورج امینی در مقاله خود - که در سال 1385 در وب سایت «گفتمان» منتشر شده - با گزینش غیر روشمند مطالب کتاب تحریرالعقلا و مغالطات آشکار و نهان، شیخ هادی را بابی معرفی می کند! او در آغاز مقاله خود نوشته است: «من در پی آنم که نشان دهم شیخ هادی نجم آبادی آیین بابی را پذیرفته بود و برای این کار باید مقدمه ای بچینم». امینی در ادامه، سه قانون خودساخته و ناصواب را مطرح می کند و در پایان، شتابزده نتیجه می گیرد: «...اما اگر از من بخواهند در یک جمله، کتاب تحریرالعقلا را معرفی کنم، بدون هیچ تردیدی خواهم گفت: تحریرالعقلا کتابی است استدلالی در اثبات حقانیت سید باب»!

این ادعای واهی در حالی است که شیخ هادی نجم آبادی - از روحانیان پیشگام «جریان نواندیشی دینی» در ایران - به شدت با فرقه سازی و فرقه گرایی مخالف بود؛ به طوری که در کتاب تحریرالعقلا، حدود پنجاه صفحه را به نقد و رد فرق جدیده (بابیه و بهاییه) اختصاص داده است. امینی تلاش می کند که با مصادره ناشیانه شیخ هادی به نفع فرقه بابیت، نشان دهد که مربی مشروطه و شاگردانش همگی از پیروان «باب» و «بها» و «صبح ازل» بودند و در نهایت نتیجه بگیرد که جنبش مشروطه خواهی ایرانیان هم نتیجه تلاش های پیروان این سه فرقه است.

به خاطر دارم در 26 شهریور 1376 علامه مرحوم محمدتقی جعفری در آیین گشایش کنگره بزرگداشت شیخ هادی نجم آبادی در شهرستان ساوجبلاغ، از شخصیت و آرمان های شیخ به عنوان یک شیعه و مسلمان نواندیش و مبارز تمجید کرد و گفت که شیخ هادی در کتاب تحریرالعقلا، «استدلال های پیش ساخته» را مورد نقد و بحث قرار داده است. استدلال های ناصوابی که در علم منطق، «منطق توجیهی» نامیده می شود. این منطق شاید بر اندیشه و رفتار عوام اثرگذار باشد اما در نظر خواص، رسوا و مطرود است. عجیب است که هم اکنون با گذشت حدود 112 سال از مرگ شیخ هادی، نویسنده ای بهایی با دست یازیدن به همان منطق مورد نقد شیخ، به تحریف تاریخ و یارگیری به نفع فرقه مورد علاقه خود می پردازد. بی تردید آزاد اندیشی و پژوهش به معنای تحریف حقیقت نیست بلکه روایت درست حقیقت است.

به هرحال مدیران دانشنامه ویکی پدیا، گفت و گوی نوشتاری دو ماهه بنده و کاربر ناشناس اما بهایی را با داخل کردن دو جمله زیر در مقاله شیخ هادی نجم آبادی، پایان دادند. جملاتی که همچنان مورد نقد جدی پژوهشگران است: «برخی نویسندگان بهایی، شیخ هادی نجم آبادی را بابی مذهب می دانند و برای اثبات دیدگاه خود به تنها اثر او (کتاب تحریرالعقلا) استناد می کنند. این موضوع در حالی است که شیخ هادی در همان کتاب به نقد بابیگری پرداخته است.»