از مالکیّت تا نام آوران خاندان میرخانی

حسین عسکری: جلد پانزدهم دایره المعارف تشیّع در 597 صفحه از سوی انتشارات حکمت منتشر شد. در این جلد، 27 مدخل را بنده نوشته ام: «مالکیّت؛ ماه شرف خانم؛ مجتهد نجم آبادی، محمّدتقی؛ مخصّص؛ مرکّب؛ مستقلات عقلیّه؛ مسعود بن حجّاج؛ مشتق؛ مشکّک؛ مشهدی کاظمی، سیّد امداد حسین؛ مصالح مرسله؛ مصلحت؛ مطبوعات شیعی؛ مطلق و مقیّد؛ معاطات؛ معدّ؛ مغنیه، محمّدجواد؛ مفهوم و منطوق؛ مقدّمه؛ مکیال المکارم فی فوائد الدعا للقائم؛ ملل اسلامی (حزب)؛ منیع بن زیاد؛ میرخانی، سیّداحمد؛ میرخانی، سیّدحسن؛ میرخانی، سیّدحسین؛ میرخانی، سیّدحمید؛ میرخانی، سیّدمصطفی.»    ادامه مطلب...

از فخرایران تا مزارشریف

در 17 امرداد 1377 رسانه های گروهی ایران و جهان، طی خبری غافلگیر کننده، هجوم مسلحانه گروهی از طالبان پاکستان به سرکنسولگری ایران در مزارشریف افغانستان را مخابره کردند. در این جنایت هولناک نه تن از دیپلمات ‌ها و کارمندان کنسولگری از جمله دیپلمات ساوجبلاغی به نام نورالله نوروزی (1347 - 1377ش) به شهادت رسیدند . همچنین ناصر ریگی (سرپرست)، مجید نوری نیارکی (مسئول امور مالی)، محمّدناصر ناصری (کارشناس امور فرهنگی)، کریم حیدریان (کارشناس امور کنسولی‌)، محمّدعلی قیاسی (کارشناس امور کنسولی)، رشید پاریاو فلاح (کارشناس امور کنسولی)، حیدرعلی باقری (کارمند فنی) و محمود صارمی (خبرنگار خبرگزاری ایرنا) از دیگر شهدای مظلوم آن واقعه هولناک بودند.

شهید نورالله نوروزی دیپلمات کنسولگری ایران در مزارشریف افغانستان در شانزدهم امرداد 1347ش در شهرک فخرایران از توابع شهرستان نظرآباد واقع در استان البرز زاده شد. تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در زادگاهش به پایان رساند و به هنرستان فنی شهید بهشتی کرج رفت. با پیروزی انقلاب اسلامی وارد فعالیّت ­های انجمن اسلامی و بسیج شد. با سنّ اندکش داوطلبانه در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شرکت کرد و در عملیات بیت ­المقدّس مجروح شد. پس از جنگ در رشته مدیریت دولتی و مخابرات دانشکده وزارت امور خارجه به تحصیل پرداخت. پس از فارغ ­التحصیلی از دانشکده، با عنوان کارشناس امور کنسولی به مزارشریف افغانستان رفت و در 17 امرداد 1377ش به همراه هشت دیپلمات دیگر به هنگام اشغال نظامی این شهر به وسیله عوامل گروه طالبان به شهادت رسید. ادامه مطلب...

به شوخی به او می گفتم آقای ولایتی!

وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی: اخیراً روایتی خواندنی و صریح از زندگی و شهادت دیپلمات شهید نورالله نوروزی، در «وب سایت کافه کلاسیک» درج شده که نشان می دهد نویسنده آن از دوستان صمیمی شهید نوروزی است. تلاشم در شناخت نویسنده این متن، تاکنون به جایی نرسیده است. گفتنی است این یادداشت انتقادی به بهانه معرفی «فیلم مزار شریف» به کارگردانی عبدالحسن برزیده نوشته شده است. پیشاپیش بابت تکرار چندباره علامت ناخوشایند [...] در متن زیر، عذرخواهی می کنم.

دیپلمات شهید نورالله نوروزی

تاریخ تولّد: 1347

وضعیت تأهل: مجرد

محل تولّد: شهرک فخرایران از توابع شهرستان نظرآباد واقع در استان البرز

شغل: کارشناس امور کنسولی در کنسولگری ایران در مزارشریف

تاریخ آغاز مأموریت در افغانستان: 6/3/1377

شهادت: 17 مرداد 1377 در کنسولگری ایران در مزارشریف

ادامه مطلب...

هنرمندی عارف

استاد علی ‌اشرف والی (م1389ش) عارف، شاعر، خوشنویس و نقاش معاصر مکتب کمال‌ الملک است. در سال 1299ش در روستای وِلیان از توابع شهرستان ساوجبلاغ زاده شد اما از اوان کودکی، زندگی و تحصیلات خود را در تهران گذراند. در سال 1317ش به مدرسه (دانشکده) هنرهای زیبای نوین راه یافت و از تجربیات و آموزش استادانی چون میرزا علی اکبر خان نجم‌ آبادی (م1373ش)، علی محمّد حیدریان (م1369ش)، رفیع حالتی و ابوالحسن صدیقی (م1374ش) بهره‌ مند شد. هرچند خود، تربیت هنری‌اش را وامدار استاد اسماعیل آشتیانی (م1349ش) شاگرد برگزیده استاد کمال ‌الملک می‌ دانست. در سال 1323ش با مارکار قارابگیان (م1355ش) از ارامنه مهاجر روس و از نخستین گالری‌ داران تهران آشنا شد و طی قراردادی، در سالن مانی بیش از دو هزار پرتره را اجرا کرد اما همه آنها با امضای قارابگیان عرضه شد.

استاد والی در سال 1326ش نخستین کارگاه هنری شخصی خود به نام «هنرگاه والی» را در سرای طاهباز واقع در خیابان لاله‌ زار ایجاد کرد. آثار او تنها یک­ بار در سال 1343ش در معرض دید عموم قرار گرفت. این نمایشگاه انفرادی، در انجمن روابط فرهنگی ایران و اتّحاد جماهیر شوروی به مدت 55 روز دایر شد. در آن، پرتره­ هایی از شخصیت ­های فرهنگی و سیاسی ایران و جهان از جمله جواهر لعل نهرو (م­1964م) و ایندیرا گاندی (م­1984م) به نمایش گذاشته شد. استاد والی علاوه بر نقاشی، به هنرهای خوشنویسی، تذهیب و صفحه ‌آرایی نیز پرداخت و در خوشنویسی از شیوه استاد حسن زرّین‌ خط (م1357ش) پیروی می‌کرد. طراحی کتاب ‌های «ترجمه الصلوه» نوشته ملامحسن فیض کاشانی، «بانگ تکبیر»، «درس دین» نوشته شیخ محمود شبستری و «سرود اسلامی» از آثار او است. نفیس‌ترین نقاشی وی، تمثالی از امام علی علیه ‌السلام است که از سال 1372ش در موزه آستان قدس رضوی (مشهد) نگهداری می‌شود. گفته می ‌شود استاد والی وقتی در سیزده سالگی امام را  در رویا دید، تصمیم به یادگیری نقاشی گرفت اما بیست‌ و سه سال بعد توانایی نقاشی چهره امام را پیدا کرد. در آن تابلو، امام علی علیه ‌السلام قرآن به دست گرفته و شمشیر را زمین گذاشته است.   ادامه مطلب...

فرزند ضدّ مشروطه شیخ هادی نجم آبادی و شیخ فضل الله نوری

در 11 امرداد 1394 مقاله ای را با عنوان «واپسین روزهای حیات شیخ شهید در آیینه دو روایت» در روزنامه جوان (ش 4590، ص 9) خواندم. آقای شاهد توحیدی در آن مطلب به ماجرای دیدار آیت ‌الله آخوند حاج ملا ‌محمّد‌جواد صافی ‌گلپایگانی (م1337ش) والد مکرّم حضرات آیات حاج شیخ علی و حاج شیخ لطف ‌الله صافی‌ گلپایگانی با مرحوم شیخ فضل الله نوری (شهادت 1327ق) به هنگام فتح تهران به وسیله مجاهدان مشروطه خواه اشاره کرده است. از گفته های مرحوم شیخ فضل الله در آن دیدار تاریخی، دو روایت از سوی فرزندان آیت ‌الله ‌محمّد‌جواد صافی ‌گلپایگانی منتشر شده است. ادامه مطلب...

مرد تحقیق 

استاد عبدالحسین شهیدی صالحی (1314 ـ 1393ش) مشهور به شیخ عبود، قرآن پژوه و از نویسندگان اصلی دایرة‌المعارف تشیّع در روز 23 مهر 1393ش در شهر قزوین درگذشت. او در خاندان بَرغانی مقیم کربلا زاده شد. پدرش شیخ حسن صالحی (م1359ش) از روحانیان مبارز حوزه علمیه کربلا و مادرش رقیه خانم شهیدی صالحی (م1358ش) حافظ قرآن کریم بود. پدرش او را در چهار سالگی به مکتب‌خانه شیخ حسن کوسه واقع در شمال غربی آستانه حسینی فرستاد تا خواندن و نوشتن را فراگیرد. پس از جنگ جهانی دوّم و بازگشایی مدارس جدید، به مدرسه سبط انتقال یافت و در کنار فراگیری علوم جدید به علوم اسلامی نیز پرداخت. مقدمات ادبیات عرب را در مدرسه هندی کربلا نزد شیخ جعفر رشتی به پایان رساند؛ سپس فقه و اصول را نزد شیخ محمّدحسین مازندرانی و تفسیر را از آیت‌الله سیّدمحمد حسینی شیرازی (م1380ش) فرا گرفت و در ایامی که آیت‌الله محمّدهادی معرفت (م1385ش) به کربلا می‌آمد، از دانش او هم بهره‌مند میشد. حدیث و تاریخ تشیّع را از شیخ آقابزرگ تهرانی مشهور به صاحب الذریعه (م1348ش) آموخت و به دریافت اجازات شرعی از مراجع کربلا، نجف اشرف و قم نایل شد؛ از جمله اجازه از صاحب الذریعه در سال 1347ش و سه اجازه از آیت‌الله سیّد شهاب‌الدین مرعشی نجفی (م1369ش) شامل سه طریق روایت از امامیه، زیدیه و اهل سنّت.‏ ادامه مطلب...

ایستا؛ روستای نوظهور ولی متوقف 

اشاره: بحث درباره «اهل توقّف طالقان» همچنان در رسانه های مجازی ادامه دارد. در همین راستا، نویسنده ناشناسی در اینجا مطلبی به شرح زیر درباره روستای ایستا نوشته که در واقع، حرف تازه ای در آن نیست. وبلاگ روستای ایستای طالقان و وب سایت آفتاب نیوز  منابع این مطلب هستند.

* ‌* *

در سال‌‌های دهه 1360 در شرق طالقان، روستای جدیدی بنام «ایستا» متشکل از چند خانواده شکل گرفت. بزرگان این خانواده‌ها از نظرات میرزا صادق مجتهد تبریزی از علمای تجددستیز عهد مشروطه تقلید می‌کنند و «اهل توقف» هستند یعنی مسائل نوظهور ورای نظرات ایشان را متوقف می‌سازند. آنها معتقدند آخرالزمان در عصر مشروطه و با دخالت مردم در امور حکومت و انتخاب حکومت آغاز شده است. یکی از مسائل نوظهور ازدواج جوانان است. پس دختران و پسران روستا حق ازدواج ندارند. ادامه مطلب...

صدرالدین عصر 

آخوند ملاآقا حکمی قزوینی (1184 - 1285ق) فرزند ملا محمّدجعفر، از مدرّسان نامدار فلسفه و حکمت صدرایی و سرسلسله خاندان علمی حکمی است. آل‌ حکمی از خاندان‌های فلسفه و حکمت شیعه در شهر قزوین است که شاخه ای از آل‌ بَرَغانی به شمار می‌ رود. او در شهر قزوین مقدّمات علوم اسلامی را از عمویش شیخ محمّد ملایکه برغانی (م1200ق) فراگرفت. در آغاز جوانی برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت و نزد آخوند ملاعلی نوری (م1246ق) حکمت و فلسفه خواند. استادش که فهم فلسفی او را بسیار می‌ ستود، در سال های پایانی عمر، شاگردان فلسفه حوزه اصفهان را به کلاس درس او هدایت می‌ کرد.

در سال های پیش از 1228ق وقتی پسر عمویش شیخ محمّدصالح برغانی (م1271ق) مدرسه صالحیه را در قزوین تاسیس کرد، او مدرّس فلسفه و عرفان آن مدرسه شد و حدود پنجاه سال در آن به تدریس پرداخت. آقاعلی مدرّس زنوری (م1307ق)، حکیم آقا رضاقلی قزوینی، ملایوسف حکمی قزوینی (م حدود 1261ق) نوه ملا نعیما طالقانی صاحب کتاب اصل‌الاصول، زرّین تاج برغانی مشهور به قره العین (م1268ق)، شیخ محمّدتقی احسایی (م1275ق) فرزند بزرگ شیخ احمد احسایی، میرزا محمّد تنکابنی (م1325ق) نویسنده کتاب قصص‌ العلما و بنا به قول مشهور سیّدجمال الدین اسدآبادی (م1314ق) از شاگردان ملاآقا حکمی به شمار می‌روند. محمّدحسن خان اعتمادالسلطنه (م1313ق) وزیر انطباعات و دارالترجمه روزگار قاجار، درباره او نوشته است: «آخوند ملاآقای حکمی قزوینی از فحول فلاسفه اسلام است. خود بود. طالبین علوم عقلانیه از اقصی بلاد ایران به آستان وی می‌ رسیدند و می‌ بوسیدند.» ادامه مطلب...

ماه شب ‌های ‌تار

بخش اوّل

آیت‌الله شیخ محمّدتقی برغانی معروف به شهید ثالث (شهادت 1263ق) فرزند شیخ محمّد ملایکه برغانی، از فقیهان نامدار و مبارز روزگار قاجار است. در حدود سال 1183ق در روستای بَرَغان از توابع شهرستان ساوجبلاغ واقع در استان البرز زاده شد. مقدّمات علوم اسلامی را نزد پدرش فراگرفت و در نوجوانی، قرآن کریم و نهج‌البلاغه را حفظ کرد. در جوانی جهت ادامه تحصیل به حوزه علمیه قزوین رفت. پس از آن، سالیانی به قصد تکمیل مدارج علمی به شهرهای اصفهان، کربلا و قم سفر کرد. آخوند ملاآقا بیدآبادی (م1197ق)، شیخ محمّدباقر وحید بهبهانی (م1205ق)، میرزا ابوالقاسم گیلانی قمی معروف به صاحب قوانین (م1231ق)، آخوند ملاعلی نوری (م1246ق)، سیّدعلی طباطبایی اصفهانی معروف به صاحب ریاض (م1231ق) از جمله استادان او بودند. در سال 1220ق رساله «قضاء الفوائت» را در کربلا به توصیه استادش صاحب ریاض نوشت. به گفته خود او، در اصفهان بیشتر به حکمت اشتغال داشته و علاوه بر تحصیل، فلسفه صدرایی تدریس می‌کرده است. در حدود سال 1220ق به ایران بازگشت و در تهران به تدریس و تبلیغ امور دینی پرداخت. پس از چندی دوباره به عتبات بازگشت. اعتراض‌های او به فتحعلی شاه قاجار (م1250ق) و عدم تصدیق اجتهادش از سوی میرزا ابوالقاسم قمی، موجب مهاجرت دگرباره او به عراق شد. او مدّت کمی در درس میرزای قمی حاضر شده بود و میرزا، شناخت کافی از او نداشت و مکاتبه علمی آن دو هم بی‌نتیجه مانده بود. ادامه مطلب...

ماه شب‌ های ‌تار

بخش دوّم

گذشته از پرهیزکاری، شهامت و بیان رسا، مقام علمی شهید ثالث نیز مورد تایید تراجمه‌نویسان و دیگر دانشمندان بوده است؛ اما نویسندگان بهایی، شیخیه کرمان و پروفسور‌هانری کُربن (م1978 میلادی) اسلام‌شناس معاصر فرانسوی کوشیده‌اند تا جایگاه علمی او را انکار کنند و ادعا کرده‌اند که حکم تکفیر احسایی را همه عالمان به ویژه فقیهان برجسته شیعه قبول نکرده‌اند.‌‌هانری کُربن در روند مطالعات شیعه‌شناسی، تحت تاثیر افکار شیخیه قرار داشت و این مکتب را وجهه متکامل فلسفه اسلامی می‌دانست.

آثار علمی قابل توجهی از شهید ثالث در دست است که گواه بر قدرت علمی اوست: «منهج الاجتهاد» شرح عربی 24 جلدی بر کتاب شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام نوشته محقق حلّی و یکی از منابع کتاب فقهی جواهرالکلام نوشته شیخ محمّدحسن نجفی اصفهانی است که شهید ثالث نگارش آن را در سال 1226ق در منطقه ساوجبلاغ آغاز کرد و در سال 1256ق آن را در قزوین به پایان رساند. 84 نسخه دستنویس از آن در کتابخانه‌های ایران موجود است. نسخه‌های موجود در کتابخانه‌های آیت‌الله مرعشی نجفی، دانشگاه تهران و آیت‌الله گلپایگانی قم به خط نویسنده است؛ «شرح الشرائع» در یک جلد بزرگ به عربی؛ «الفقه» به فارسی از طهارت تا دیات که در کتابخانه وزیری یزد نگهداری می‌شود؛ «عیون الاصول» در دو جلد بزرگ که بیشتر در نقد آرای اصولی میرزای قمی مشهور به صاحب قوانین الاصول است. پانزده نسخه دستنویس آن در کتابخانه‌های ملّی، آیت‌الله مرعشی نجفی، مجلس شورای اسلامی، ملک تهران، مدرسه مروی تهران، دانشگاه تهران، آیت‌الله گلپایگانی، مکتبه شیخ علی حیدر مشهد، مدرسه خیرات خان مشهد و فحول قزوینی در قزوین نگهداری می‌شود. نسخه‌های موجود در کتابخانه‌های مجلس شورای اسلامی و آیت‌الله مرعشی نجفی به خط نویسنده است. ادامه مطلب...