ایقربلاغ؛ روستای هفت هزارساله شهرستان ساوجبلاغ

«ایقربلاغ» با 300 خانوار و 1500 نفر جمعیت از روستاهای کهن شهرستان ساوجبلاغ است که قدمت آثار باستانی یافته شده در آن به هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح می رسد. این روستا از شمال به جاده کرج - قزوین و راه آهن تهران - تبریز، از جنوب به روستاهای اسماعیل آباد، نمکلان و فیروزآباد، از غرب به روستاهای قاسم آباد بزرگ و کوچک و از شرق به روستای سعیدآباد منتهی می شود. آب و هوای آن در زمستان ها، سرد همراه با برف و باران و در فصول  تابستان، معتدل است. از نظر سرزمینی نیز به صورت دشت همراه با زمین های هموار و مسطح است و انواع محصولات کشاورزی همانند جو، گندم، صیفی جات، سیب، آلو، هلو، شلیل، آلبالو و گردو در آن تولید می شود.

نام «ایقربلاغ» شامل «ایقر + بولاق» است. در زمان های بسیار دور، ساکنان ایقربلاغ در اطراف «تپه گرجیان» با قدمت هفت هزار ساله سکونت داشتند و به مرور زمان محل سکونت خود را به «تپه قلعه دشت» انتقال داده اند. آثار باستانی به دست آمده از این دو تپه - که شامل ظروف و ابزار زندگی است – هم اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می شوند. در زمان های گذشته، ایقربلاغ مملو از چشمه های زلال بود که تا گذشته های نه چندان دور، تعدادی از آنها در اطراف روستا باقی بود. در ضلع شرقی ورودی روستا، مکانی دره مانند وجود دارد که نام آن «دشت بلاغ» است. داخل این دره کوچک که در گذشته، وسیع تر از شکل کنونی اش بود، چندین چشمه جاری بود که باعث پر آبی این دره و بستری مناسب برای حیات حیوانات و آبزیان از جمله ماهی بود. از جمله آن حیوانات، اسب های وحشی بودند که به صورت گروهی در اطراف دشت بلاغ زندگی می کردند.

در گویش اهالی آن زمان روستای ایقربلاغ، به اسب نر «ایغر» می گفتند که به مرور زمان به «ایقر» تغییر می یابد. «بولاق» هم که به معنای چشمه است. بنابراین «ایقر + بلاغ» یعنی «اسب نر چشمه» (فرهنگ معین، ج اول، ص 417 / فرهنگ عمید، ج اول، ص 325). «تپه گرجیان» متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد، «تپه قلعه دشت» مربوط به هزاره چهارم پیش از میلاد و امامزاده اظهرالدین از نوادگان امام علی النقی (ع) از اماکن باستانی و تاریخی این روستای کهن به شمار می روند.

منبع: وبلاگ روستای ایقربلاغ (انجمن جوانان ایقربلاغ)، با اندکی اصلاح و تصرف.

 درنگی در دو روستای دیدنی بخش چندار ساوجبلاغ

....آجین دوجین....آردهه....

اشاره: آشنایی با روستاهای شهرستان های ساوجبلاغ و نظرآباد از اهداف اصلی وبلاگ «ساوجبلاغ پژوهی» است. مدتی این مهم به تاخیر افتاد. اکنون در مطلب زیر با دو روستای نام آشنای بخش چندار شهرستان ساوجبلاغ یعنی «آجین دوجین» و «آردهه» آشنا می شوید. یادآوری می شود این نوشته برای نخستین بار در «پایگاه اطلاع رسانی انجمن دوستداران شهر کوهسار» منتشر شده است. از علاقه مندان دعوت می شود که روستای خود را از طریق این وبلاگ به دیگران معرفی کنند. نشانی رایانامه نویسنده وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی: askari128@yahoo.com 

* * * * * *

آشنایی با روستاهای «آجین دوجین» و «آردهه»

مردم نگاری روستای ورده

=بخش اول=

اشاره: آقای «محمد سعید جانب اللهی فیروز آبادی» پیر کارشناس خبره و کوشای «مردم شناسی» اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران بود که هم اکنون بازنشسته شده است. ایشان را در سال 1379 خورشیدی در سفر به منطقه طالقان شناختم. همسفر بودیم تا ایشان گزارش مردم شناختی خود درباره روستای ایستا (محل سکونت اهل توقف طالقان) را تکمیل نماید. به جز دقت، ظرافت، مهربانی، شکیبایی و رعایت دیگر اصول اخلاقی چیزی از او ندیدم. پس از چند ماه، گزارش او در «مجله پژوهشنامه» اداره کل میراث فرهنگی استان تهران (پاییز 1379) به چاپ رسید. لطف کرده بود و دانسته های بنده و آقای سیروس علوی نیا را در ردیف منابع گزارش خود آورده بود.

عنوان دقیق و با مسمای «اهل توقف» پیشنهاد او برای این قوم تجددستیز است که با استقبال پژوهشگران مواجه شده است. گزارش زیر روزنوشت های مردم نگاری او درباره روستای ورده (varada) از توابع بخش چندار شهرستان ساوجبلاغ است که قرار است با عنوان «سفرنامه مردم شناختی ایران: از مغان تا چابهار» چاپ شود.

مردم نگاری روستای ورده

=بخش دوم=

آبان 1372: امروز بار دیگر به ورده رفتیم تا اطلاعاتی نیز در زمینه آیین ها و مراسم ازدواج بپرسیم. سید می گفت در ورده برای انتخاب همسر پدران تصمیم می گرفتند. با این حال پدر از هم سن و سال های پسر خود می خواست که به او اطلاع بدهند پدرش قصد دارد به فلان خانه برای خواستگاری برود. اگر پسر اعتراضی نداشت، دو نفر از بستگان را به خانه پدر دختر می فرستاد و نظر آنها را می پرسید، اگر پدر دختر می پذیرفت، پدر با بستگان برای به اصطلاح «قلیان شیرینی» به خانه دختر می رفتند و در همان جلسه میزان نقدینه (شیربها) و مهریه و زمان عقد را تعیین می کردند. در فاصله عقد کردن تا بردن عروس در هر عید داماد باید عیدی بدهد. این عیدی شامل لباس، پلو، شیرینی های خانگی به اسم «کسمه» یا «مشکه فی» بود. مادرعروس پس از دریافت این هدایا پلو را بین همسایگان تقسیم می کرد و خود نیز لباس و شیرینی در همان ظرف برای داماد می فرستاد.

 اغشت؛ روستای آب و آینه

روستای اغشت از توابع دهستان برغان می باشد و در بخش چندار شهرستان ساوجبلاغ در 46/35 درجه عرض شمالی و 57/49 درجه طول شرقی واقع   شده است. فاصله روستا تا مرکز دهستان 12 کیلومتر است. این روستا به رودخانه «گلین رود»، از جنوب به روستا های «تکیه اغشت» و «باغبان کلاه» و از غرب و شمال غرب به روستاهای «آجین دوجین» و «ولیان» و از شرق به دره «سیبان دره» و دره «ورده» محدود می شود. با توجه به قرارگرفتن این روستا در منطقه کوهستانی و شرایط آب و هوایی خاص منطقه، اقلیم روستا با زمستان های سرد و تابستان های معتدل به صورت کوهستانی معتدل می باشد. اغشت دارای آب و هوای نیمه خشک داخلی است که نوعی آب و هوای مدیترانه ای است. منطقه ای است ییلاقی با مناظر بسیار زیبا که با این مشخصات سبب مهاجرت و مهاحرت های فصلی افراد از شهرهای اطراف مانند تهران و کرج شده است.ادامه مطلب...

دیزان؛ نجف کوچک طالقان

دیزان روستایی از توابع شهرستان ساوجبلاغ در استان تهران می باشد. این روستا در دامان رشته کوه البرز مرکزی در بخش طالقان این شهرستان واقع گردیده است. روستای دیزان به دلیل مراتع سرسبز و زیبای خود که  به ویژه در فصل بهار و اردیبهشت ماه جلوه گر است، نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. ریشه اسمی روستای دیزان دقیقا مشخص نیست ولی به اعتقاد برخی دلیل این نامگذاری وجود قلعه و دژهای متعدد در این روستا مخصوصا در دوره اسماعیلیه است که احتمالا نام دیزان از کلمه «دژان» گرفته شده است. نام های قبلی دیزان «دیزه» و «دیزج» بوده که به مرور زمان به دیزان تغییر نام یافته است.ادامه مطلب...

روستای برغان از توابع بخش چندار شهرستان ساوجبلاغ، با مختصات جغرافیایی 50 درجه و 56 دقیقه طول شرقی و 35 درجه و 57 دقیقه عرض شمالی، در فاصله 13 کیلومتری شمال غربی شهر کرج واقع شده است. ارتفاع این روستا از سطح دریا 1650 متر است و آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد است. رودخانه های شاهرود و سنج که از کوه های البرز مرکزی سرچشمه می گیرند، از کنار این روستا عبور می کنند. روستای برغان در محدوده جغرافیایی ساوجبلاغ و کرج امروزی واقع شده و قدمتی طولانی تر از کرج دارد. بازار و خانه های قدیمی آن را آثار دوره قاجاری است. عمر برخی از درختان کهنسال روستا به بیش از 1000 سال می رسد و نشان دهنده سابقه کهن این روستا است.                                       ادامه مطلب...

آبشار کرکبود طالقان

همخوانی موزون آب و سنگ

برخی از پدربزرگ های آنها می گویند که از پدربزرگ هایشان شنیده اند و پدربزرگ هایشان از پدربزرگ هایشان نقل کرده اند و پدربزرگ بزرگ های آن پدربزرگ ها تعریف کرده اند که ... به هر حال مهم نیست دقیقا چه کسی گفته است، مهم این است که برخی بر این باورند که شاید نام روستای کرکبود از نام دو اسب که «کهر» و «کبود» صدایشان می کرده اند، گرفته شده است.

هر کس در دیدار از کرکبود از توابع بخش طالقان شهرستان ساوجبلاغ در استان تهران درباره اینکه مهمترین جاذبه گردشگری روستا کدام است، نظری دارد، اما از نظر ما، زیباترین اجزای روستا، معماری سنتی خانه های آن، درخت های تنومند کهنسالش با سایه های پربرکت و کوچه های خاکی و شیبداری است که دیوانه وار پیچ و تاب می خورند، پله می شوند، حیاط می شوند، یا به دل کوه می زنند و به آبشار «کر» در هفتصد متری شمال شرقی روستا یا یخچال های طبیعی آن در شمالش می رسند. آبشار کر سی تا پنجاه متر ارتفاع دارد و صدای ریزش آبش آنقدر بلند است که با نیم ساعت گوش کردن به آن تا پایان روز در خواب و بیداری زمزمه اش در گوشهایتان تکرار می شود.    
روستای کرکبود که به دلیل قرار گرفتن در دامنه کوه، آب و هوایی دلپذیر دارد، از مسیر اتوبان کرج ـ قزوین و از راه شهر طالقان قابل دسترسی است. فراموش نکنید شما به روستایی دعوت شده اید که حدود 1100 سال قدمت دارد با دو امامزاده به نامهای امامزاده زید ابراهیم و امامزاده شاه محمد حنفیه و البته آرامگاه ملا نعیمای کرکبودی (حکیم دوره صفویه) هم در قبرستان تاریخی روستا واقع شده است. امامزاده زید ابراهیم در مرکز روستا است و نسبش بنا به گفته های اهالی، به امام موسی کاظم (ع) می رسد، اما بنای یادمان شاه محمد حنفیه در ارتفاعات شمال شرقی روستا معروف به کوه عقیق قرار دارد، علاوه بر همه اینها، روستا حمامی تاریخی هم دارد که متعلق به دوره قاجار است.

منبع: http://nourmodir.blogfa.com  

درنگی در روستای گلیرد طالقان

حسین عسکری: این مقاله کوتاه به سفارش «دایره المعارف تشیع» جهت چاپ در جلد چهاردهم نوشته شده است. بی تردید «گلیرد» یکی از دهکده های نام آشنا در سرزمین ایران اسلامی است.

گلیرد روستایی کهن در منطقه طالقان است که زادگاه و موطن آیت الله سید محمود طالقانی (م1358ش) از چهره های نامدار جریان نواندیشی دینی در ایران می باشد. این روستا در 14 کیلومتری جنوب شرقی شهر طالقان از توابع شهرستان ساوجبلاغ و در ارتفاع 2224 متری از سطح دریا واقع است. نسبت این روستا با آیت الله طالقانی باعث توجه مردم ایران و در نتیجه موجب رونق و آبادانی آن شده است. جمعیت آن در تابستان حدود 250 خانوار و در زمستان کمتر از 45 خانوار می باشد. خانه تاریخی پدر مرحوم طالقانی در مرکز روستا و در ضلع شمال شرقی مسجد واقع شده و شامل اجزای مختلف خانه های سنتی ایرانی است. قدیمی ترین بخش این خانه متعلق به دوران قاجاریه است.ادامه مطلب...