مدرنیته را پدیده ‌ای شرّ و بدعت آخرالزمان می ‌دانند

دکتر عبدالحسین خسروپناه (رییس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران) در کتاب «جریان شناسی فکری ایران معاصر»، اهالی روستای ایستای طالقان و مهدی نصیری (نویسنده کتاب اسلام و تجدد و مدیرمسئول فصلنامه سمات) را ذیل عنوان «جریان تجددستیز سنّتی» ارزیابی و تحلیل کرده است. او در این باره نوشته است: «در بهار 1381 یکی از نویسندگانی که با این طایفه ارتباطی داشت، این تفکر را با روش نقلی - دینی در کتابی با عنوان اسلام و تجدد مطرح کرد... نویسنده کتاب با گفتمان درون دینی، تعارض کلّی و ماهوی دین اسلام و علوم جدید و تکنولوزی را مطرح ساخت (کتاب روستای ایستا، صفحه هجده).»

«روحانیت و تجدّد: جریان شناسی فکری سیاسی روحانیت در دوره جدید» عنوان رساله دکتری عبدالوهاب فراتی در رشته علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع) قم است که اخیراً از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شده است. دکتر داوود فیرحی استاد راهنما و دکتر منصور میراحمدی و دکتر علیرضا امینی استادان مشاور این رساله هستند. در پاسخ به این پرسش که فهم روحانیت از مدرنیته چیست؟ و در قبال آن چه موضع و نسبتی برقرار کرده است؟ نویسنده این رساله می‌کوشد با بصیرت و بینشی هرمنوتیکی، به حقیقت و شرایط حصول فهم روحانیت از تجدد نایل آید. این رساله،‌ در آغاز می ‌کوشد تبار و زمینه فهم روحانیت از تجدد را در درون تاریخ وسنتی که حوزه علمیه قم در درون آن شکل گرفته، بررسی و سپس چرخش هرمنوتیکی آن را در سال ‌های پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی نشان دهد. بدون تردید روحانیت دراین سال ‌ها به خودفهمی و دگرفهمی میمونی دست یافته و به امکان‌ های وجودی خود توسعه بخشیده است. بررسی ‌های این پژوهش نشان می‌ دهد که فهم روحانیت از غرب تا حدودی برخلاف سال ‌های قبل از انقلاب از الگوی واحدی پیروی نمی‌ کند و دچار تفاوت‌ های جدّی شده است. امروزه برخی روحانیون کلیت مدرنیته را به چالش کشانده و به نوعی درصدد احیای تفکر سنتی یا سامانه گذ‌‌‌شته ‌اند. برخی دیگر، که در این رساله از آنها به روحانیون طبقه متوسط یاد می ‌کنیم، به پذیرش بسیاری از مولفه‌ های آن تن می ‌دهند، برخلاف سنّتی ‌ها، نگاهی تئولوژیک به آن ندارند، مسایل غرب به عنوان شبهه بررسی نمی ‌کنند و سعی می ‌کنند برای دریافت بهتر غرب به آثار کلاسیک و جدید آن مراجعه نمایند. گروهی دیگر ضمن مقاومت در قبال مفهومی به نام غرب گرایی، اما بنا به الزامات زمان و مکان، جنبه‌ هایی از مدرنیته را پذیرفته و تعامل اسلام و مدرنیته را از طریق هم نهادسازی دنبال می ‌کنند. و بالاخره اینکه گروهی دیگر از روحانیون از مسیر نقدی که بر حوزه حدیث محور و عقلانیت استعلایی حاکم بر آن روا می ‌دارند به نوعی‌ با عقلانیت و خردورزی جدید هم افق می ‌شوند. هر یک از این جریان ‌ها، در درون به گونه ‌ها و دیسیپلین ‌های متنوعی تقسیم و بدین‌ گونه حوزه علمیه قم را از این حیث متکثّر می‌ سازند. ادامه مطلب...

میهمان عزیزانم در روستای ایستا

روحانی جوان «سیّد امیر شربیانی» پانزده روز پیش در صفحه اینستاگرام خود به نشانی https://instagram.com/sharabiani_amir/ عکسی از حضور خود و دوستش حدادان را در روستای ایستای طالقان را منتشر کرده و ذیل آن نوشته است: «میهمان عزیزانم در روستای ایستا یا همان منتظران بودیم در طالقان. بسیار مردمان دیندار و حقیقتاً منتظر حضرت بودند.» ایشان در پایگاه اطلاع رسانی خود به نشانی http://sharabiyani.ir/  نوشته است: «در سال 1364 در خانواده مذهبی در تبریز دیده به جهان گشودم. سلسله اجدادمان غالباً از علما بودند. نزدیک ترین شخصیت عالم در اجدادمان آیت الله سید یوسف شربیانی که جدّ بنده می باشد از علمای آذربایجان بودند. دروس متداول ابتدایی رادر تبریز گذراندم. از کودکی علاقه وافری به روحانیت داشتم که در سال 1381 دستی از غیب تغییری در زندگانیم ایجاد کرد. وارد حوزه کاشان شدم. بیش از هفت سال دروس حوزوی را در کاشان ادامه دادم. در محضر بزرگانی از فقه و اصول و عرفان و اخلاق در کاشان کسب فیض کردم. موثرترین شخصیت در کاشان استادم حضرت آیت الله مصطفوی کاشانی بـودند. پس از اتمام سطوح اشتغال به درس خارج در تهران نمودم. از محضر مرجع بزرگوار آیت الله العظمی امین خراسانی در فقه و اصول بسیـار بهره بردم. در کنار دروس متداول حوزه به تحصیل در رشته تخصصی شیعه شناسی زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی پرداختم. به هـمراه تحصیل مدّتی (بیش از یک سال) مسئول مرکز جهانی شیعه شناسی استان البرز بــودم. فی الحال با ادامه تحصیل در حوزه به امر تحقیق و تالیف و تبلیغ نیز مشغولم…اللهم اجعل عـواقب امـورنا خیرا…»

یک شنبه 8 شهریور 1394 شخصی به نام «سید» با رایانامه maxx_110@yahoo.com نسبت به «خاطره دیدار با آیت الله موسوی دهسرخی؛ فقیه تجددگریز» به شرح زیر واکنش نشان داده است. به جهت ترویج فرهنگ نقد و گفت و گو، این نظر بدون هیچ دخل و تصرفی منتشر می شود. البته باب نقد درباره یادداشت بنده و این دیدگاه، همچنان باز است.

* * *

سکوتم را خیانت محرز به ساحت علما دانستم

چند روز قبل در یک وبلاگ به نام ساوجبلاغ پژوهی خاطره ای با عنوان دیدار با آیت الله موسوی دهسرخی؛ فقیه تجددگریز را مطالعه کردم. وقتی عنوان فقیه تجددگریز را دیدم سکوتم را خیانت محرز به ساحت علماء دانستم لذا برآن شدم برای استحضار عزیزان عرض کنم: اولاً صرف ملاقات یک شخص با بضاعت محدود علمی، نمی توان یک فقیه محرز را که در همه ابواب حدیثی و فقهی و طب سنتّی و علوم متعدد صاحب ایده است را متهم به تجددگریزی نمود. نگارنده در طی چندین سال رفاقت نزدیک با یکی از آقازاده ها که از روحانیون موفّق در عرصه بین الملی بنام حاج آقا صادق راجع به منش مرحوم علامه دهسرخی اطلاعات متعددی به دست آوردم که نشان می دهد مرحوم علامه دهسرخی در طی دوران دشوار تحصیل و تلمذ در حوزه نجف با کثرت اولاد با نهایت زهد و پارسایی ایام را سپری می کرد و به کرّات شاید برای تهیه مایحتاج اوّلیه زندگی خانوادگی مشکلات حادی را تحمل کرد و با عزّت نفس سرشار و مثال زدنی به تحصیل و تحقیق ادامه داد. عزیزان آیا تدوین کتاب مفتاح کتب اربعه با شیوه منحصر به فرد برای دسترسی احادیث در زمانی که حرفی از کامپیوتر و نرم افزار های فعلی نبود می تواند از یک تفکر تجددگریز نشات گیرد؟ آیا تدوین کتاب هایی برای درمان بیماری ها تجدد گریزی است.

متأسفانه بعضی از طلاب فعلی که فرسنگ ها از معنویت فاصله گرفتند ساده زیستی و زی طلبگی مورد نظر امام زمان (عج) را تجددگریزی قلمداد می کنند و به راحتی علمایی که سال ها با تحمّل سخت ترین روزها در زندگی و جوانی علوم و معارف آل محمّد را زنده مگه داشتند را متهم به تجددگریزی می کنند و این مایه تأسف است. بی تردید سال ها زمان سپری شد تا یک نفر مثل علامه دهسرخی از حوزه برخاست که متأسفانه این گونه مورد بی مهری قرار می گیرد. طلبه عزیزی که با نقل خاطره درصدد تخریب این شخصیت علمی محبوب و پارسا هستید ای کاش به کتاب های تألیف شده معظم له سری می زدید تا اکنون که در عصر ارتباطات نظراتتان را آنی منعکس می کنید پاره ای یا گوشه ای از شخصیت علمی و عملی این دست علماء را معرفی می کردید تا طلبه هایی که اکنون با وجوهات و امکانات فراوان فقط در حوزه به زندگی روزمره مشغول هستند و هیچ فعالیت علمی و عملی ندارند، درسی بوده باشد.

ایستا؛ روستای نوظهور ولی متوقف 

اشاره: بحث درباره «اهل توقّف طالقان» همچنان در رسانه های مجازی ادامه دارد. در همین راستا، نویسنده ناشناسی در اینجا مطلبی به شرح زیر درباره روستای ایستا نوشته که در واقع، حرف تازه ای در آن نیست. وبلاگ روستای ایستای طالقان و وب سایت آفتاب نیوز  منابع این مطلب هستند.

* ‌* *

در سال‌‌های دهه 1360 در شرق طالقان، روستای جدیدی بنام «ایستا» متشکل از چند خانواده شکل گرفت. بزرگان این خانواده‌ها از نظرات میرزا صادق مجتهد تبریزی از علمای تجددستیز عهد مشروطه تقلید می‌کنند و «اهل توقف» هستند یعنی مسائل نوظهور ورای نظرات ایشان را متوقف می‌سازند. آنها معتقدند آخرالزمان در عصر مشروطه و با دخالت مردم در امور حکومت و انتخاب حکومت آغاز شده است. یکی از مسائل نوظهور ازدواج جوانان است. پس دختران و پسران روستا حق ازدواج ندارند. ادامه مطلب...

اباحی‌گری و تقابل تام، دو رویکرد غیردینی و ناکارآمد در مواجهه با جهانی شدن و مدرنیته است 

جهانی شدن و مدرنیته؛ مساله سبک زندگی

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علی نصیری

پدیده جهانی‌ شدن و تبدیل جهان به دهکده کوچک و نقش تخریبی آن در تضعیف باورها و ارزش‌های دینی، قابل انکار نیست؛ اما باید دید تعامل ما در برابر این پدیده باید چگونه باشد تا کمترین آسیب به سبک زندگی اسلامی ایرانی ما وارد شود. توجه به واقعیت‌های موجود، سه گونه مواجهه را به‌دست می‌دهد که عبارت است از: 1ـ تعامل اباحه‌گرایانه 2ـ تقابل سنت‌مدارانه 3ـ تعامل دین‌مدارانه. اینک به اختصار به بررسی این سه نوع تعامل می‌پردازیم.

تعامل اباحه‌گرایانه

تعامل اباحه‌گرایانه به معنای آن است که افراد به‌رغم التزام قلبی به باورهای دینی، خود را در معرض انواع و اقسام آسیب‌های پدیده جهانی‌شدن و ابزارهای ارتباطاتی همچون ماهواره و اینترنت قرار دهند و آن را امری طبیعی و عادی در زندگی تلقی کنند. چنین افرادی به خود اجازه می‌دهند انبوهی از شبکه‌های ماهواره‌ای و وبگاه‌ها، بدون هیچ کنترل و نظارتی در اختیار آنان و خانواده‌هایشان قرار گیرد و هر زمان و هر گونه که دلخواه آنان باشد، از برنامه و مطالب آنها بهره‌مند باشند؛ اعم از آن‌که در آنها کفر، الحاد و فحشا تبلیغ شود یا آن‌که گفتاری در زمینه دین و اخلاق انعکاس یابد. بدون تردید از پیامدهای چنین تعامل آزادمنشانه با ابزارهای آسیب‌زننده‌ای همچون ماهواره و اینترنت، گسترش اباحه‌گری در رفتار شخص و خانواده او خواهد بود که عدم اهتمام لازم به شعائر دینی همچون نماز و حجاب و ترک محرمات شرعی همچون استماع موسیقی‌های مطرب و رعایت حریم در برخورد با نامحرمان، از نمودهای آن است. ادامه مطلب...

اسلامی کردن نظام سرمایه‌داری مانند اسلامی کردن فرزند ناپاک است

سیّد محمّدمهدی میرباقری رییس فرهنگستان علوم اسلامی قم در 31 خرداد 1394 در «همایش اقتصاد سیاسی، انفعال یا اقتدار» ضمن تشریح نظام سرمایه‌ داری و رویه آن، به کارکرد و عدم همخوانی اقتصاد مقاومتی با این نظام پرداخت و گفت: «انقلاب ما به هیج وجه با توسعه سرمایه داری سازگار نیست و این ایدئولوژی انتخابی ما است، امکان ندارد براساس این ایدئولوژی به این اقتصاد روی آوریم.» وی با نقل قولی از آیت الله میرزا صادق مجتهد تبریزی (مرجع اهل توقّف طالقان) تصریح کرد: «اسلامی کردن مشروطه مانند این است که یک فرزند حرام ‌زاده و ناپاک را با عمامه سبز سیّد کرده و وارد نسل پیامبر(ص) شود، اسلامی کردن نظام سرمایه‌داری دموکراتیک نیز مانند اسلامی کردن فرزند ناپاک است و نمی‌توان با رنگ و لعاب اسلامی آن را اسلام گونه کرد مانند کشور ژاپن که به هیچ وجه اسلامی نخواهد شد، این نوعی تضاد است که برخی‌ها بیان می‌ کنند و اشکال اصلی همین ‌جا است.» ادامه مطلب...

روستای بی ‌زمان 

خبرگزاری ایسکانیوز، دوشنبه 94/04/15 - کد خبر 290386: روستای «ایستا» از توابع طالقان یکی از روستاهای ایران است؛ روستایی که در آن زمان ایستاده است. این روستا جایی است که هیچ‌ گونه امکانات دنیای جدید را نمی‌پذیرند و بدون آب لوله‌کشی، گاز، برق، درمانگاه، ماشین آلات، وسایل ارتباطی و... زندگی می‌کنند. ساعت مچی و دیواری در محل زندگی اهالی این روستا وجود ندارد و سیمان و آهن در معماری خانه ‌های آنان به کار نرفته است. آنان به نحو اسرارآمیزی از مردم فاصله می‌گیرند و کمتر کسی را به خانه خود راه می ‌دهند. حتی شایع است که می ‌گویند اهالی این روستا شناسنامه ندارند و جزو جمعیت آماری ایران هم محسوب نمی ‌شوند. مردم روستای ایستا عروسی و عزا ندارند، تولدشان را جشن نمی گیرند و مراسمی مثل سالگرد ازدواج برایشان بی معناست. آنها مهمان نواز هستند اما تا وقتی یک زن قصد ورود به روستای شان را نداشته باشد. بنابراین برای سفر به روستای ایستا نمی توانید خانوادگی راهی شوید. این یک سفر کاملا مردانه است، ایستایی ها شناسنامه هم ندارند و هیچ خدماتی از دولت نمی گیرند. آنها در مقابل امکانات جدید و تکنولوژی جبهه می گیرند و حاضر نیستند هیچ چیز جدیدی را بپذیرند.

جهت آگاهی دقیق و مستند درباره روستای فوق نگاه کنید به: وبلاگ روستای ایستای طالقان

گزارش دیدار شیخ محمّد الحسون از روستای ایستا 

از آغاز سال 1394 وبلاگ «روستای ایستای طالقان» را - به دلایلی که وقت بازگویی آنها نیست - به روز نمی کنم. اما پیگیری مطالب مربوط به آن، همچنان جزو دغدغه هایم است. تازه ترین ابرازنظر درباره اهل توقّف طالقان، از سوی یک روحانی عراقی مقیم قم صورت گرفته است. در 28 امرداد 1393 الشیخ محمّد الحسون (متولّد 1338ش) رییس مرکز پژوهش های اعتقادی (مرکز الابحاث العقائدیه)به همراه تعدادی از همکارانش از روستای ایستای طالقان دیدار کرده است. او نوشته خود را در چهار بخش «آنچه که درباره آنها شنیده و خوانده ایم»، «آنچه که من در روستا شاهد بودم و از بزرگ آنها شنیدم»، «زندگی نامه مرجع دینی آنها که در سال 1351ق درگذشت»، «فضیلت و فلسفه انتظار فرج و صدق آن به این افراد»سامان داده است. متن کامل یادداشت عربی شیخ محمّد الحسون را در پیوند زیر بخوانید:

زیارة قریة المنتظرین للحجة (عجل الله فرجه الشریف) فی مدینة طالقان

از روستاهای سنتی و طبیعی مصر تا روستای ایستای طالقان

استاد فرزانه جناب دکتر سید حسین نصر - چهره نامدار جریان فکری و فرهنگی حکمت خالده - در کتاب تازه منتشر شده «اسلام، علم، مسلمانان و فناوری» بار دیگر درباره بحران های ناشی از علم مدرن، دلسوزانه هشدار داده است. این کتاب حاصل گفت و گوی دکتر مظفر اقبال با استاد نصر است که به وسیله سید امیرحسین اصغری ترجمه شده و در سال 1390 انتشارات اطلاعات، آن را به زیور طبع آراسته است. نقد علم مدرن، طرح علم اصیل اسلامی، بحران های زیست محیطی، تباین میان دیدگاه های هستی شناختی اسلامی و غربی و... از جمله محورهای اصلی این گفت و گوی خواندنی است. دکتر نصر در صفحه 133 کتاب مورد اشاره، روستاهای طبیعی و سنتی موجود در مصر را شاهد سخن خود می آورد و بر این نظر است که «باید گروه های کوچک عملیاتی داشته باشیم که بدون داشتن آگاهی های عمیق و فلسفی آماده حفاظت از محیط زیست باشند.» ایشان در این باره می گوید: «به طور مثال در جاهای خاصی از مصر که روستاهای طبیعی سنتی ساخته اند، چنین گروه هایی وجود دارند. گرچه متاسفانه اغلب اینها برای توریست ها هستند. با این وجود، این خود شروعی است. وقتی امسال به مصر رفتم، فرصت دیدار از آن واحه ها را که براساس فناوری و کشاورزی سنتی ساخته شده نیافتم. اما به من گفتند که در این روستاها، همه چیز از نظر محیطی سازگار است و امور بر مبنای روش سنتی بنا شده اند. نمی خواهم بگویم که چنان روشی در همه مصر قابل پیاده سازی است اما چنین مناطقی می توانند نمونه های بسیار مهمی برای توسعه راه های منطقی زیست باشند. فکر می کنم سال گذشته پرنس چارلز از یکی از این روستاها دیدار داشته است. او یکی از پشتیبانان بزرگ مسایل محیطی است و عناصر عمیق تر بحث را می فهمد. اما طنز قضیه اینجاست که آن روستاهای مصر، بیشتر برای گردشگران خارجی بنا شده اند و نه مردمان مصر.»

با توجه به اینکه متاسفانه دکتر نصر بیش از 30 سال است که از زادگاهش دور است، گمان کنم از وجود «روستای ایستای طالقان» مطلع نیست. در همین راستا خدمت استاد گرانقدر عرض می شود که گروهی از شیعیان دوازده امامی تبریزی منتقد مدرنیته، با الهام از آرای فقهی و اصولی آیت الله میرزا صادق مجتهد تبریزی (متوفای 1311 ش) از اواخر دهه شصت خورشیدی، روستایی به طور کامل سنتی و طبیعی در منطقه طالقان واقع در غرب شهر کرج برپا کرده اند. آنها به شدت دغدغه حفظ محیط زیست دارند و بر این نظرند که علم مدرن، کره زمین را به تباهی کشانده است. آنها در درون زیست سنتی خود، کشاورزی و دامپروری به دور از فناوری های مدرن را سامان داده اند. «اهل توقف طالقان» از طب مدرن استفاده نمی کنند و با طب سنتی آشنایی کامل دارند. کسی در روستای ایستا، سکته نمی کند و سرطان نمی گیرد (جهت آگاهی بیشتر در این باره رجوع کنید به: حسین عسکری، روستای ایستا، تهران: نشر شهید سعید محبی، 1389).

پذیرش مدرنیته نفی شده از باب اکل میته و اضطرار

یکی از مهم ترین فصول چاپ دوم کتاب «روستای ایستا: پژوهشی درباره اهل توقف در طالقان» - که در دست انجام است - مقایسه جریان «تجددگریز سنتی» به ویژه «اهل توقف طالقان» با جریان های همسان در ایران معاصر است. «فرهنگستان علوم اسلامی قم» از جمله جریان های فکری - سیاسی حوزه علمیه قم است که در سال 1358 خورشیدی به کوشش مرحوم سید منیرالدین حسینی هاشمی (متوفای 1379 خورشیدی) تاسیس شد. مسئولیت فرهنگستان، پس از مرگ بنیانگذار آن، به سید محمدباقر میرباقری (متولد 1340 خورشیدی) سپرده شد که تاکنون ادامه دارد. این جریان فکری علاوه بر نفی کلیت مدرنیته می کوشد بدیلی برای آن طراحی نماید. مدرنیته از نظر فرهنگستان همانند آفرینش شجره ممنوعه، وجود ابلیس و سایر پدیده های شر، نوعی امتحان الهی است که بر مدار ولایت خداوند نمی چرخد و بزرگ ترین ارتداد عصر غیبت کبری به حساب می آید. مدرنیته چون بر بنیان های حسی و غیر الهی سامان یافته، همواره به اقامه کفر و الحاد می پردازد و جریان ابلیس در تاریخ را سرپرستی می نماید. از آنجا که اقامه دین در ذیل مدرنیته امکان ندارد، می بایست از مدار آن خارج شد و با انحلالش در الگویی دیگر به اقامه دین پرداخت.

ادامه مطلب...