نظرآباد فعلی، دیگر ده یا دهکده نیست!
سیدجمال الدین میرسلیمی: منطقه ساوجبلاغ در جنوب کوههای طالقان قرار دارد که طالقان خود یک منطقه کوهستانی و در جنوب کوههای البرز واقع شده است. ساوجبلاغ از چندین ده بزرگ و کوچک تشکیل میشود که از نظر جغرافیایی: از شمال به شرح بالا به کوههای طالقان و از جنوب به منطقه اشتهارد و نجمآباد و از شرق به کرج و از غرب به قزوین منتهی می‌گردد. منطقه ساوجبلاغ یک دشت وسیع و بدون پستی و بلندی است. جاده قدیم و اتوبان تهران، قزوین، ساوجبلاغ را به دو منطقه شمالی و جنوبی تقسیم میکند: منطقه شمالی که در دامنه کوههای طالقان واقع شده، دارای آب و هوای خشک و معتدل است و منطقه جنوبی جاده هوایش گرم و به خصوص در تابستان گرمای آن زیاد و زندگی اهالی بدون استفاده از وسایل سرد کننده فنی دشوار است. همانطور که در بالا گفته شد، نظرآباد جزء مجموعه دهات ساوجبلاغ بوده و می‌باشد.
خور؛ روستای خورشید در سرزمین چشمه ساران
قباد فلاح نژاد (کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی)
در فرهنگ لغت دهخدا «خور» به معنای خورشید «شید» درخشان آمده است. اما در مورد وجه تسمیه نام روستای خور که در محاورات روزمره ساکنین دشت ساوجبلاغ که اکثریّت آن را ترک زبان تشکیل می دهد، «خُر» ضمه بر روی حرف خ تلفظ می شود. هر چیزی که مورد پسند و تائید شنوند باشد، می گویند خُر است یعنی خوب است. در دو صورت معنای آن نشان از خوبی و درخشندگی است. موقعیّت جغرافیایی و استقرار مکانی این روستا ویژگی منحصر به فردی را موجب گردیده که تحسین هر تازه واردی را بر می انگیزد و زیباترین و مختصر ترین و گویاترین نام که به آسانی به کار می رود را بر آن نهاده اند. با گذشت زمان و تحولات فرهنگی و اجتماعی در تلفظ آن تغییر مختصری به وجود آمده چرا که کاربرد آن به فارسی کمی دشوار بوده وبه خور تلفظ و نوشته شده و می شود.
توضیح ضروری وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی: یادداشت انتقادی زیر به قلم آقای «حامد فلاح» است که در آن سعی گردیده از منظر علمی، کاستی ها و نقاط ضعف «پروژه مسکن مهر» در شهر جدید هشتگرد به مسئولان یادآوری شود. وبلاگ «ساوجبلاغ پژوهی» با هدف دامن زدن به فرهنگ نقد در شهرستان های ساوجبلاغ و نظرآباد، بدون هیچ قضاوتی این یادداشت را منتشر می سازد و آمادگی آن را دارد که دیدگاه های موافق و مخالف را بدون دخل و تصرف در همین وبلاگ منتشر سازد.
طرح مسکن مهر، زگیلی بر پیشانی شهر جدید هشتگرد
حامد فلاح
در دوران تحصیل دانشگاهی پروژه عملی درس شهری ام مطالعه موردی شهر جدید هشتگرد قرار گرفت. استاد گرامی و فرزانه جناب آقای دکتر سلیمانی که از استادان دلسوز و خبره و دکترای شهری بودند، مطالب ارایه شده را مورد تایید قرار دادند و با اینکه با مسایل علمی و کارشناسی برخورد می نمودند، گرفتن نمره 19 آنهم در مورد شهر و شهرسازی از دست ایشان افتخار دوران تحصیلی ام می باشد.
مطالعه زمین شناسی و چینه شناسی محدوده خور - زیاران (البرز مرکزی)
قاسم عسگری، مطالعه زمین شناسی و چینه شناسی محدوده خور - زیاران رشته کوه های طالقان (البرز مرکزی)، پایان نامه کارشناسی ارشد زمین شناسی، استاد راهنما: دکتر خسرو تهرانی، دانشگاه تهران، دانشکده علوم، 1372.
چکیده: در چهار چوب طرح تحقیقاتی رساله کارشناسی ارشد زمین شناسی، محدوده خور زیاران (نواحی شمال و شرق آبیک) با وسعت تقریبی 300 کیلومتر مربع جهت مطالعه زمین‌شناسی، چینه شناسی و همچنین تهیه نقشه جدیدی در مقیاس 50000:1 انتخاب گردیده است. این محدوده جزو رشته کوه های طالقان (البرز مرکزی) محسوب می‌شوند که قسمت اعظم آن شامل سازنده های دوران اول و دوم زمین شناسی است و از نظر موقعیت زمین شناسی - ساختاری در منطقه (Zone) پالئوزوئیک و مزوزوئیک جنوبی قرار گرفته‌اند و به صورت یک بالاآمدگی (Horst) چین خورده از سمت شمال با واسطه گسل معکوس طالقان و از سمت جنوب با واسطه راندگی ولیان (ادامه گسل مشاء) بر روی رسوبات مجاور خود که شامل سازندهای دوران سوم (سازند کرج و لایه‌های قرمز نئوژن)می‌باشد، رانده شده‌اند.
کاربرد برنامه ریزی چندهدفه در مدیریت منابع آب سطحی و زیرزمینی منطقه ساوجبلاغ
سمیه شیرزادی لسکوکلایه، محمود صبوحی صابونی،«کاربرد برنامه ریزی چندهدفه در مدیریت منابع آب سطحی و زیرزمینی منطقه ساوجبلاغ»، فصلنامه اقتصاد کشاورزی، شماره 9، 1388، ص 5.
چکیده مقاله: یکی از چالش های موجود در مدیریت منابع آب، تخصیص بهینه آن بین بخش ها و مصار
ف مختلف است. این مساله با افزایش جمعیت و تقاضا روز به روز حادتر می شود. در این مطالعه، مدیریت منابع آب در شهرستان ساوجبلاغ با استفاده از مدل برنامه ریزی چندهدفه بررسی شد. بر اساس مدل، میزان تخصیص بهینه آب در منطقه مشخص و درصد تغییرات آن با شرایط موجود مقایسه شد. نتایج نشان داد که مقدار بهینه پمپاژ در ماه های گرم سال افزایش می یابد. افزون بر آن، سطح زیرکشت محصولات زراعی در سال خشک نسبت به مرطوب به طور محسوسی کاهش نشان داد. مقادیر بهینه پمپاژ نیز در ماه های مختلف سال کمتر از میزان پمپاژ فعلی منطقه بود. با توجه به یافته ها، برای پرهیز از آسیب بیش تر به سفره آب های زیرزمینی منطقه لازم است سیاست های مدیریت منابع آب منطقه مورد تجدید نظر و مدیریت عرضه و تقاضای آب با هم مورد توجه قرار گیرد.
واژگان کلیدی: برنامه ریزی چندهدفه، پمپاژ بهینه، مدیریت منابع آب، سطح زیرکشت، ساوجبلاغ.
بررسی قابلیت شاخص های مختلف دورسنجی در بارزسازی پوشش های سطح زمین منطقه نجم آباد
میترا شیرازی، غلامرضا زهتابیان، حمیدرضا متین فر، «بررسی قابلیت شاخص های مختلف دورسنجی در بارزسازی پوشش های سطح زمین در مناطق خشک (مورد مطالعه: نجم آباد ساوجبلاغ)»، فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان ایران، شماره 39، تابستان 1389، صص 256- 275.
چکیده مقاله: این مطالعه جهت امکان سنجی استفاده از چهارگونه هالوفیت یکساله به نام های،Kochia sco
paria ،Atriplex arcuata ،Suaeda dimorphestegia و Salsola crassa به عنوان گیاه علوفه ای در شرایط آبیاری با آب شور در طی سال های 1382، 1383 و 1384 انجام شد. آزمایش ها در مزرعه در قالب طرح کرتهای خرد شده با سه تکرار انجام شد که در آن سه تیمار شوری، آب و آبیاری (5/1، 5/9 و 0/26 دسی زیمنس بر متر) به عنوان کرت های اصلی و چهارگونه به عنوان کرت های فرعی انتخاب شدند. اختلاف معنی داری بین هالوفیت ها در محیط بوته، نشت املاح محلول به سطح برگ، عملکرد علوفه و ارتفاع مشاهده شد. به طوری که تولید ماده خشک Suaeda (11850 کیلوگرم در هکتار) نیز حداقل بیش از دو برابر بالاترین عملکرد گونه های دیگر بود. در حالی که پس از Suaeda گونه های Kochia و Salsola و Atriplex به ترتیب 4725، 5136 و 3616 کیلوگرم در هکتار عملکرد ماده خشک داشتند. نسبت وزن برگ به اندام های هوایی این گیاهان در زمان برداشت از 39 درصد در Atriplex تا 56 درصد در Salsola متغیر بود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که رفتارهای جوانه زنی و سبز شدن، نیازهای اکولوژیکی و زراعی گونه های مورد مطالعه نیاز به بررسی گسترده تر دارد. ولی تولید ماده خشک رضایت بخش در شوری بیش از دو سوم آب دریا نشانگر استعداد مناسب این گونه ها برای تولید با استفاده از منابع آب و خاک شور غیرقابل بهره برداری در گیاهان زراعی متداول است.
واژگان کلیدی: شاخص های شوری، شاخص های گیاهی، پوشش سطح زمین، نجم آباد.
کرج روستایی بوده تابع ساوجبلاغ پس ساوجبلاغ را دست کم نگیرید
وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی: براساس اسناد تاریخی و جغرافیایی، «دهکده کرج» سالیان درازی تابع «منطقه تاریخی ساوجبلاغ» بوده. 10 سال پیش شناسنامه یکی از دوستانم را دیدم که در اصل متولد کرج بود اما محل تولد و صدور شناسنامه اش ساوجبلاغ قید شده بود. موضوع را جویا شدم؛ او هم گفت در گذشته ها، کرج تابع ساوجبلاغ بوده و نام ساوجبلاغ در شناسنامه بسیاری از کرجی های اصیل درج شده است. بحث در برتری کرج و ساوجبلاغ نیست. مساله این است که در مدت کوتاه تشکیل استان البرز، حق شهرستان های ساوجبلاغ و نظرآباد در زمینه های مختلف فرهنگی، عمرانی، اجتماعی، مدیریتی و... به خوبی ادا نشده است. مطلب زیر در «وبلاگ کرج هتل» درج شده است که تاییدی بر قدمت ساوجبلاغ است. من فکر می کنم که استان البرز هنگامی بالنده خواهد شد که «شایسته سالاری» جای «مرکز محوری» را بگیرد. به امید آن روز.
* * * * *
مراحل گسترش تاریخی شهرستان کرج
وبلاگ کرج هتل: شهر کرج با قدمتی دیرینه و جمعیتی انبوه و پیشینه‌ای تاریخی تا رسیدن به کلان شهر کنونی راه پر پیچ و خمی را پیموده است. دهکده کرج در محدوده خیابان‌های کشاورز و مصباح، روستایی تابع بخش منطقه ساوجبلاغ از توابع حوزه 19 تهران بود و در این دوره مراکز اداری و تجاری آن گاهی تهران، برغان، کردان و هشتگرد بوده است. سپس شهر کرج تابع شهرستان تهران شد و نمایندگی‌های ادارات مرکزی به رتق و فتق امور آن می پرداختند. این شهرستان با جهشی سریع از دوره روستایی و شهری گذشت و منطقه بسیار وسیعی را در بر گرفت. اشتهارد، شهریار، طالقان، ساوجبلاغ، کوهپایه و بخش حومه تابع استان تهران، همه قلمرو کرج به حساب می‌آمد. پس از انقلاب اسلامی، با گسترش سریع و افزایش جمعیت و پیدایش قطب‌های جاذبه‌ای، کرج به چندین شهرستان و منطقه تقسیم شد؛ که اینک هر کدام از بخش‌های پیشین به یک شهرستان و بسیاری از روستاهای اقماری آن خود به شهر و شهرک‌هایی تبدیل شده‌اند. محدوده‌ای که امروز کرج بزرگ (شهرستان کرج) نامیده می شود، در گذشته شامل روستاهایی تابع حوزه کن، شهرستان شمیران، ساوجبلاغ و شهریار بوده است؛ کلاک، سرجو، حصار، وسیه، باغ پیر، بیلقان، حسین‌آباد بیلقان، علی‌آباد پرگیرک، تپه مراد‌آباد، بیدستان، صحرای ویان، جوادآباد، نهر رستم، دره دروا، حسن‌آباد، حاجی‌آباد، صوفی‌آباد، ورگرد، دلمبر، حیدرآباد، میان جاده، شنبه‌دژ، نوزمین، سیاه کلان، کسین، کارخانه قند، حسین‌آباد مهرشهر، جو مردآباد، سرحدآباد، آسیا برجی، سرآسیاب، ده کرج، حسین‌آباد راه‌آهن، شهر صنعتی، اطراف امامزاده طاهر و امامزاده حسن، باغ فلاحت و مناطق دیگری که در سال های اخیر در محدوده شهر کرج قرار گرفته، را در بر می‌گرفته است.
اندازه گیری فرونشست دشت هشتگرد ناشی از استخراج آب های زیرزمینی
پریسا حقیقت مهر، دکتر محمد جواد ولدان زوج، دکتر محمود رضا صاحبی، دکتر مریم دهقانی، «اندازه گیری فرونشست دشت هشتگرد ناشی از استخراج آب های زیرزمینی با استفاده از تکنیک تداخل سنجی راداری»، مقاله ارایه شده به همایش ژئوماتیک 89، 1389.
چکیده مقاله: نشست زمین به علت استخراج منابع آب زیرزمینی همچون آب، نفت و گاز در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران مشاهده می گردد. بررسی سطح زمین در مناطقی که احتمال فرونشست در آنها می رود بسیار حائز اهمیت است. امروزه توانایی تکنیک تداخل سنجی راداری در کشف و تشخیص جابجایی های زمین به اثبات رسیده است. این تکنیک در میان روش های زمینی و فضایی به عنوان کاراترین روش برای اندازه گیری تغییرات سطح زمین با دقت بسیار بالا پوشش وسیع و قدرت تفکیک مکانی بالا محسوب می گردد. در این مطالعه از تکنیک تداخل سنجی راداری برای تعیین نرخ فرونشست زمین در دشت هشتگرد ناشی از استخراج آب های زیرزمینی استفاده شده است. نرخ فرونشست با استفاده از تصاویر راداری ماهواره ای ENVISAT ASAR در بازده زمانی 4 ماه محاسبه گردید. بیشینه مقدار نرخ فرونشست در این دشت 35 میلیمتر در ماه می باشد. با توجه به فرونشست شدید زمین در این دشت نیاز به مدیریت صحیح و نظارت کافی بر استخراج آب زیرزمینی آشکار می گردد.
طراحی بهینه سیستم مونیتورینگ آب زیرزمینی دشت هشتگرد
دکتر محمد نخعی، احسان احدی دولتسرا، «طراحی بهینه سیستم مونیتورینگ آب زیرزمینی دشت هشتگرد با استفاده از روش کلنی مورچگان»، مقاله ارایه شده به اولین کنفرانس بین المللی مدل سازی گیاه، آب، خاک و هوا، 1389.
چکیده مقاله: با توجه به هزینه های بالای نمونه برداری و آنالیزهای آزمایشگاهی، مدیریت و بهینه سازی و کمینه نمودن تعداد نقاط نمونه برداری از اهمیت و حساسیت بسیار زیادی برخوردار است. برای اعمال یک مدیریت صحیح نیاز به شناسایی و بهینه سازی تعداد محل های برداشت داده ها در سفره های آب زیرزمینی در دشت ها جهت برنامه ریزی های بلند مدت و کاهش هزینه ها می باشد. در این مقاله به بهینه سازی و کمینه نمودن نقاط نمونه برداری در سفره آب زیرزمینی دشت هشتگرد با استفاده از الگوریتم بهینه سازی کلنی مورچگان (Ant Colony Optimization-ACO) پرداخته شده است.
شهر جدید هشتگرد، گنجینه تاریخی ساخت و ساز کشور
همت‌الله شکری اطاقسرا: پای مهندس انصاری به کیش زمانی که هنوز کیش به شکل کنونی سر زبان‌ها نبود باز شد و در قالب یک برنامه مدون و اجرایی موفق شد با کمک مسئولان اجرایی کشور کیش را به شکل کنونی به مکانی برای گردش و تفریح تبدیل کند و حالا وی قائم مقام مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید هشتگرد است. گفت و گوی خبرنگار پیام ساختمان و تأسیسات با این مهندس با تجربه از این حیث اهمیت دارد که برای اولین بار است، برنامه‌های در دست اجرای شهرسازی و طرح‌هایی که قرار است دراین شهر جدید عملیاتی شود، در مطبوعات مطرح می‌گردد. گفتنی است که خبرنگار پیام ساختمان و تأسیسات در جلسه معماران و طراحان پروژه‌های نقش جهان، هخامنشیان، فستیوال سیتی و بازار ملل حضور یافت و اظهارنظرهای معماران و طراحان پروژه‌ها را هم شنید که حکایت از آینده‌ای درخشان برای هشتگرد به گونه‌ای که در آینده نزدیک هشتگرد، گنحینه‌ای برای معماری، میراث فرهنگی و آثار باستانی ایران و نشان دهنده معماری ایرانی- اسلامی کشورمان به جهان خواهد بود.
علیرضا عزیزی؛ پژوهشگر جغرافیای ساوجبلاغ
علیرضا عزیزی - متولد 1355 خورشیدی - از معلمان نویسنده و پژوهشگر شهرستان های ساوج
بلاغ و نظرآباد
است. در سال 1381از دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی تهران درجه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی را دریافت کرد. «تحولات ساختاری - کارکردی سکونتگاه های روستایی بخش مرکزی ساوجبلاغ (75- 1355)» عنوان پایان نامه ایشان در این مقطع است. این پایان نامه در سال 1385 با حمایت فرماندار شهرستان ساوجبلاغ در قالب کتابی 300 صفحه ای و با عنوان «جغرافیای ساوجبلاغ؛ با تاکید بر ویژگی های انسانی» در شمارگان 2000 نسخه منتشر شد و مورد استقبال قرار گرفت.
علیرضا عزیزی هم اکنون مسئول گروه تالیف «کتاب استان البرز» است. این کتاب برای دانش آموزان سال دوم دبیرستان همه رشته ها تالیف می شود. نام دیگر اعضای این گروه به این شرح است: محمدرضا ربانی از شهرستان نظرآباد، حسین دهقی و مسعودی از شهرستان کرج، سید عزیز سادات رسول از شهرستان طالقان.
استان البرز؛ سی ویکمین استان ایران
شامل شهرستان های کرج، ساوجبلاغ و نظرآباد
دوم تیر 1389 لایحه تأسیس استان البرز در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفت که 204 نفر به این لایحه رأی دادند و این لایحه با 144 رأی موافق، 41 رأی مخالف و 19 رأی ممتنع به تصویب رسید.
در آن جلسه علنی غضنفرآبادی، کواکبیان و کریم عابدی به عنوان مخالف و بهروز جعفری، کاظم دلخوش و ونایی به عنوان موافقاین لایحه سخن گفتند. سید صولت مرتضوی، معاون سیاسی وزیر کشور به عنوان نماینده دولت در دفاع از لایحه تاسیس استان البرز گفت: «شهرستان کرج و اطراف آن از نظر تأسیس یک استان جدید آمادگی لازم از لحاظ زیرساخت ها را دارد و با داشتن بیشترین رشد توسعه در کشور مستحق استان شدن است.»
محمود احمدی نژاد در روز 21 مرداد 1389 طی نامه ای به وزارت کشور، قانون تأسیس استان البرز که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده بود و شورای نگهبان نیز آن را تایید کرده بود، جهت اجرا ابلاغ کرد. براساس ماده یک این قانون، به دولت اجازه داده شده است که نسبت به تاسیس استان البرز به مرکزیت شهر کرج و مشتمل بر شهرستان های کرج ساوجبلاغ و نظرآباد اقدام کند.
