اسرار «تپه ینگی امام» ساوجبلاغ آشکار می شود
تپه تاریخی ینگی امام ساوجبلاغ بعد از گذشت سه سال از آخرین کاوش‌ها، با فرا رسیدن سال جدید بار دیگر زیر دست باستان شناسان می‌رود. باستان‌شناسان امیدوارند که در این فصل بتوانند، اسراری که قرن ها در دل این تپه تاریخی دفن شده را فاش کنند. تپه ینگی امام به همراه کاروانسرا و امامزاده مجاور آن، مجموعه کم نظیری برای جلب توریست به وجود آورده است. تپه ینگی امام سرانجام بعد از سه سال با پیگیری های باستان شناسان ساوجبلاغ، مجوز کاوش در سال جدید را گرفت. این کاوش‌ها قرار است روی لایه‌های زیرین قلعه بالای این تپه انجام شود.
«ولی‌الله دهقان سانیچ» سرپرست هیات کاوش تپه ینگی امام، با بیان اینکه به زودی این کاوش‌ها آغاز می‌شود، می‌گوید: «کاوش هایی که قرار است در سال جدید روی تپه ینگی امام انجام شود، نفوذ به لایه‌های زیرین این محوطه تاریخی است. برای اینکه هنوز مشخص نیست که این تپه چه قدمتی دارد و تا چه دورانی از آن استفاده می‌شده است.» اسناد و مدارک نشان می‌دهد که کاروانسرا، تپه تاریخی و بنای امامزاده ینگی امام از جمله آخرین بازمانده‌های روستای تاریخی ینگی امام محسوب می‌شود. گفته می‌شود این روستایی تاریخی به علت ورود یکی از نوادگان امام موسی کاظم و شهادت ایشان در این مکان، ینگی امام نامیده شده است و معلوم نیست پیش از آن این روستا چه نامی داشته و مردمان آن در چه شرایطی می زیستند. باستان شناسان امیدوارند که با انجام کاوش های جدید، پرده از اسرار زندگی مردم روستای ینگی امام برداشته شود.
دهقان سانیچ که سال‌هاست برای ساماندهی ساوجبلاغ و نجات آثار تاریخی آن تلاش کرده، معتقد است که این کاوش ها و حفاری‌های علمی، تنها راه رسیدن به چگونگی زندگی مردم در سالهای بسیار دور در ساوجبلاغ است. کاروانسرای ینگی امام، که در کنار این محوطه تاریخی قرار دارد، یکی از بزرگ ترین اثر تاریخی به جامانده از عصر صفوی به شمار می‌رود. این دو بنا در کنار هم سند زنده ای از دیرینگی تمدن در کنار دروازه ورودی شهر هشتگرد است. این مجموعه، نخستین مکان‌های بازدید گردشگران و توریست های خارجی در ساوجبلاغ محسوب می شوند.در ساوجبلاغ ، بناها و آثار تاریخی بسیاری وجود داشت که اکنون بسیاری از آنها مانند حمام تاریخی ینگی امام کاملاً نابود و زیر ساخت وسازهای جدید، مدفون شده اند. آثار باقیمانده نیز آخرین روزهای استواری خود را سپری می کنند و به دلیل وضعیت نامناسب، فضای بسیار ناهمگونی را برای ورودی شهر ساوجبلاغ به وجود آورده اند. دهقان سانیچ امیدوار است که با انجام این کاوش‌ها این مجموعه تاریخی بتواند همواره مورد نظارت کارشناسان میراث فرهنگی قرار گرفته و از نابودی تدریجی نجات پیدا کند. (به نقل از خبرگزاری میراث فرهنگی CHN).
دکتر یوسف مجیدزاده: محوطه باستانی ازبکی در حال نابودی است
رئیس میراث فرهنگی نظرآباد: خسارتی به این منطقه وارد نشده است !
توقف حفاری در تپه تاریخی ازبکی شهرستان نظرآباد این میراث باستانی را به مرز نابودی کشانده و تلاش برای نجات آن همچنان ادامه دارد. به گزارش خبرنگار فرهنگی ایصدا، تپه تاریخی ازبکی در اطراف تهران در زمین کشاورزی قرار گرفته و مالک آن اجازه کاوش این مکان را نمی دهد. دکتر یوسف مجیدزاده، کاوشگر تپه های ازبکی در این خصوص گفت: «این مکان شهر بزرگی مربوط به دوره مادها بوده، آثار تاریخی آن مربوط به هزاره هشتم قبل از میلاد تا دوره مادها است و در 5 تا 6 هکتار زمین آن، آثار تاریخی مربوط به هزاره هفتم وجود دارد. این کاوشگر افزود: این مکان روستای بسیار بزرگی بوده و در کنار آن گورستان عصر آهن وجود دارد، در عصر آهن مردم از سفال خاکستری رنگ استفاده می کردند که بسیاری از باستان شناسان آن را به آریایی ها نسبت می دهند، در بالای آن چند دوره قلعه وجود دارد که بالاترین قلعه آن از زیر خاک بیرون آورده شده است.»
دکتر مجیدزاده افزود: «مشکلاتی به وجود آمده که مالک آن به سازمان میراث فرهنگی اجازه حفاری نداده و کاوش آن به مدت سه سال متوقف شده است. وی تاکید کرد: تمام آثاری که در حفاری ب
ه دست آمده از بین رفته است به ویژه اینکه در این منطقه بارندگی، برف و سرما زیاد است و بازسازی آنها بسیار مشکل است.» با این حال حدادیان، رییس اداره میراث فرهنگی شهرستان نظرآباد در این باره گفت: «خسارتی به این منطقه وارد نشده و دیواری که در اطراف آن کشیده شده از آثار مجموعه حفاظت می کند اما ما نمی توانیم شرایط اقلیمی منطقه را تغییر دهیم.» محمدرضا پوینده، رییس میراث فرهنگی استان البرز گفت: «تیم حقوقی در این خصوص تشکیل شده که موضوعات حقوقی و گردش ثبتی اسناد را از سالهای قبل تا بعد از انقلاب پیگیری می کند تا به یک جمع بندی برسیم و بتوانیم در خصوص اعتبارات، جایگزینی، حفاظت، مرمت، و پایگاه پژوهشی آن تصمیم گیری کنیم.» رییس سازمان میراث فرهنگی استان البرز در پایان گفت: «در بحث حقوقی قوه قضاییه باید مالکیت خصوصی آن را به رسمیت بشناسد و در این خصوص نیاز است با مالک آن به تفاهم برسیم چون هزینه خرید آن رقم قابل توجهی می باشدکه طی چند سال هم قابل پرداخت نخواهد بود.»
توضیحات مدیر اداره میراث فرهنگی شهرستان نظرآباد درباره خبر فوق
یادآوری می شود که خبر فوق عینا" از «وب سایت رادیو ایران» نقل شده است. آقای محمدرضا حدادیان مدیر اداره میراث فرهنگی شهرستان نظرآباد در 24 دی 1390 طی تماس با نویسنده «وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی» درباره خبر بالا توضیحاتی را به شرح زیر ارایه کردند:
* * * * *
نظر به درج مطلبی از اینجانب در مورد اینکه خسارتی به ازبکی وارد نشده، باید یادآور شوم: اولا" منظور بنده از حصار موجود در پیرامون محوطه تاریخی ازبکی (با توجه به تدریس مرمت ابنیه تاریخی در دانشگاه توسط اینجانب) از منظر حفاظتی بوده که این امر در شرایط فعلی از حفاری های غیرمجاز احتمالی توسط افراد سودجو جلوگیری می کند. ثانیا: آسیب به محوطه های تاریخی و ابنیه ریشه در دو عامل اصلی 1) انسانی؛ 2) طبیعی (اقلیمی) دارد. با عنایت به وضع موجود در محوطه ازبکی شرایط اقلیمی (باران، برف، دما و رطوبت) بخشی از آسیب را شامل می شود. ثالثا": از طریق واحد حقوقی اداره کل میراث فرهنگی استان البرز در حال پیگیری محوطه ازبکی هستیم. با تشکر حدادیان.
محوطه ازبکی؛ میراث دار نخستین دوره روستانشینی در ایران و خاورمیانه
نشست تخصصی بررسی یافته های باستان شناسی محوطه ازبکی شهرستان نظرآباد با حضور دکتر یوسف مجیدزاده در روز پنج شنبه 24 آذر 1390 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج برگزار شد. پوینده مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز در این نشست گفت: «ثبت جهانی ازبکی در توسعه گردشگری ایران و جذب توریست در منطقه اهمیت فراوان دارد.» وی بیان داشت: «متاسفانه در استان تازه تاسیس البرز و استان های همجوار مانند تهران، قم و گیلان آثار باستانی ثبت جهانی شده وجود ندارد و ثبت جهانی محوطه ازبکی می تواند بحث گردشگری این استان و استان های همجوار را حائز اهمیت کند.» وی یادآور شد: «ثبت جهانی محوطه تاریخی ازبکی از سوی استانداری در برنامه راهبردی ریاست جمهوری در قالب ماده 215 مطرح شده است و سعی داریم در برنامه توسعه پنجم این امر تحقق یابد.»
بررسی باستان شناسی دین در آیین های دیرینه
کتاب «باستان‌شناسی دین با فانوس نظر در جستجوی آیین‌های گمشده» نوشته استاد دکتر حکمت‌الله ملاصالحی - از مفاخر فرهنگی شهرستان های ساوجبلاغ، طالقان و نظرآباد - منتشر شد. این کتاب به نقد و تحلیل ظرفیت دانش باستان‌شناسی در آیین‌های متروک و دیرینه می‌پردازد. به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، موضوع سلسله‌گفتارها و مباحث کتاب «باستان‌شناسی دین با فانوس نظر در جستجوی آیین‌های گمشده» نقد و تحلیل نظری و ارزیابی توان‌مایه و ظرفیت دانش باستان‌شناسی در ورود به حفره‌زارها و تاریکستان آیین‌های متروک و ادیان مفقود و نظام‌های اعتقادی مرده و مدفون گذشته است. مجموعه حاضر که پنج فصل به همراه دو مقاله مرتبط را شامل می‌شود، صورت‌بندی غربال‌شده و پیراسته از حواشی و مباحث متنوع و فراوان مطرح شده در کلاس درس درباره موضوع باستان‌شناسی دین است که دکتر حکمت‌الله ملاصالحی تدریس آن را به عهده داشته است. واحد درسی «باستان‌شناسی آیین و ادیان» از جمله دروسی است که پیش‌بینی شده و در تصویب نهایی مورد موافقت به وزارت علوم و تحقیقات و فناوری قرار گرفته است.
پس از دیباچه و پیشگفتار در فصل نخست به تحلیلی معرفت‌شناختی بر باستان‌شناسی دین می‌پردازد. فصل دوم، وجه آموزه‌ای - کلامی دین و فصل سوم به لایه رفتاری باستان‌شناسی دین اشاره می‌کند. فصل چهارم به لایه کالبد مادی دین و فصل پنجم سهم منابع مکمل در باستان‌شناسی دین را تشریح می‌کند. فصل ششم مناسبت‌های بنیادین میان باستان‌شناسی (آرکئولوژی) آورده شده و فصل هفتم نیز جنبه‌های زیباشناختی و آیینی هنر سفالگری ارایه شده است. ملاصالحی می‌نویسد: «ظهور و حضور دین بر صحنه تاریخ آدمی به غایت تناقض‌آمیز بوده است. تناقض‌آمیز به این معنا که سنت‌های دینی هم پیام نوع‌دوستی، عشق، شفقت، همدلی و برادری را در جان و در میان پیروان خود دمیده و تبلیغ و ترویج و تأکید کرده‌اند، هم آن‌که آتش ستیز را علیه مخالفان و معاندان خود افروخته‌اند. واقعیت این است که آموزه‌های دینی و نظام‌های اعتقادی استوار بر شانه دین و منظر و معرفت دینی در فرایند تاریخ سخت و سنگین علیه یکدیگر نبرد کرده و جنگیده‌اند.» وی می‌افزاید: «رویکردهای نوبنیاد باستان‌شناسی آیین‌ها و ادیان مفقود گذشته مولود همین کشف و جراحی باستان‌شناختی تاریخ بوده است. آن سنت‌های دینی و مشاهدات و مکاشفات عرفانی و تجربه‌های عمیق انفسی و مواریث مدنی و معنوی تاریخ بشری ما اینک زیر تیغ جراحی آفاقی‌ترین نظام‌های دانایی و اندیشه تاریخی و تاریخ‌مدارترین تمدنها لایه به لایه کاویده و محک زده و درباره‌اش داوری می‌شود.»
کتاب «باستان‌شناسی دین با فانوس نظر در جستجوی آیین‌های گمشده» برای دانشجویان رشته باستان‌شناسی در مقاطع دکتری به عنوان منبع اصلی درس سمینار به ارزش 4 واحد، کارشناسی ارشد به عنوان منبع مبنایی کلیه دروس پیش از تاریخ، و کارشناسی به عنوان منبع کمک‌درسی درس باستان‌شناسی قرآن کریم به ارزش 2 واحد تدوین شده است. این کتاب در 260 صفحه به بهای 35000 ریال، به کوشش سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شده و در اختیار دانشجویان و علاقه‌مندان باستان‌شناسی قرار گرفته است.
تاریخ نبوی ما با دوره هخامنشیان آغاز می‌شود
خبرگزاری ایسنا: عصر روز یکشنبه 29 آبان 1390 همایش «روز جهانی کوروش» در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد. در ابتدا، یکی از برگزارکنندگان این همایش به نمایندگی از دانشجویان، به ویژه دانشجویان رشته باستان‌شناسی با اشاره به اینکه روز هفتم آبان به‌عنوان «روز جهانی کوروش» معرفی شده است، گفت: «برگزاری این همایش با چنین تأخیری به‌دلیل وجود پروسه‌ای طولانی برای گرفتن مجوز بود؛ ولی با این حال، جای این روز جهانی فقط در سالنامه کشور ایران به‌عنوان کشوری که زادگاه کوروش است، خالی است. به همین دلیل، خواهان ثبت این روز به‌عنوان یک روز ملی در سالنامه ملی ایران هستیم.» در این همایش، استاد دکتر حکمت‌الله ملاصالحی - از مفاخر فرهنگی شهرستان های ساوجبلاغ، نظرآباد و طالقان - به‌عنوان نخستین سخنران، مطالبی را به شرح زیر درباره اهمیت دوره هخامنشی بیان کرد:
در جست و جوی فضای گمشده در دشت نظرآباد
فاطمه گیلانه بهشتی‌روی، در جستجوی فضای گمشده، پایان نامه کارشناسی ارشد معماری، استاد راهنما: دکتر علی‌اکبر صارمی و استاد مشاور: دکتر رضا دانشمیر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده هنر و معماری، 1381، 114ص.
چکیده: هدف پژوهش، ایجاد مرکزی در جهت شناختن و شناساندن تاریخ و فرهنگ محوطه ازبکی (از توابع شهرستان نظرآباد) و ارتقا سطح کیفی علم باستان‌شناسی در ایران و همچنین ایجاد امکانات لازم برای جذب توریست است. مطالعه و بررسی نمونه‌های خارجی، استفاده از منابع موجود همچون نقشه‌ها، آمار، کتب و اطلاعات اینترنت و بهره‌جویی از نظر کارشناسان و اساتید و همچنین بررسی اجزای مجموعه و روابط عملکردی آنها با یکدیگر از فرازهای این پژوهش است. در نتیجه‌گیری این پایان نامه آمده است: «باز زنده‌سازی مکان های تاریخی، عامل مهمی در حفظ هویت ملی خواهد بود. ایجاد یک مجموعه چند منظوره در چنین مکان هایی رسیدن به هدف فوق‌الذکر را تسهیل خواهد کرد.»
واژگان کلیدی: بناهای تاریخی، طراح‍ی معماری، طراح‍ی پ‍روژه، دشت قزوین، نظرآباد، تپه‌های ازبکی.
ما آدمیان، ماهیان بحر میراث خویش هستیم
انسان از آغاز حیات خویش بر کره خاکی، با دخل و تصرف در طبیعت پیرامونش، آن را به تناسب نیازهای مادی و معنوی خود دگرگون ساخته است. «فرهنگ» و در پی آن «تمدن» فراورده این امر است. به بیان دیگر فرهنگ، حاصل فاصله‌گیری انسان از طبیعت است؛ با این حال انسان‌ها در طول تاریخ آمده‌اند و رفته‌اند و در این آمد و شد، از خود یادگارهایی بر جای گذاشته‌اند. «میراث فرهنگی»ای که امروزه می‌شناسیم، سخنگویان زندگانی گذشته‌های دور انسان هستند. آنها از چگونگی حیات مادی و معنوی گذشتگان و نیاکان ما می‌گویند. امروزه موزه‌ها، محل نمایش این میراث‌های گرانقدر بشری هستند. بر این پایه بود که گفت‌وگوی کوتاهی داشتیم با استاد دکتر حکمت‌الله ملاصالحی، باستان‌شناس و نویسنده معاصر درباره فلسفه پاسداشت میراث فرهنگی و جایگاه میراث فرهنگی ایران در میراث بزرگ جهانی که از پی می‌خوانید. یادآوری می شود این گفت و گو برای نخستین بار در وب سایت باشگاه اندیشه منتشر شده است.
تازه ترین نتایج کاوش باستان شناختی در «تپه ینگی امام»
وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی: تپه «ینگی امام» در شهرستان ساوجبلاغ، بخش مرکزی و جنوب روستایی به همین نام در کنار جاده هشتگرد به کرج و در مختصات 35 درجه، 56 دقیقه، 10 ثانیه عرض جغرافیایی و 50 درجه،
43 دقیقه، 25 ثانیه طول جغرافیایی قرار دارد.
در بررسی و شناسایی باستان شناختی «محمد یوسف کیانی» و «ولفرام کلایس» به این محوطه اشاره شده و در بررسی کلی که «ابوالقاسم حاتمی» در منطقه انجام داده، اشاره مختصری به آن کرده است. تپه ینگی امام در 25 اسفند 1379 به شماره ثبتی 3504 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. تاکنون دو فصل کاوش باستان شناختی در سال های 1385 و 1387 خورشیدی به سرپرستی آقای ولی الله دهقان سانیچ - مدیر اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ساوجبلاغ - در این تپه انجام شده است. هدف از انجام این کاوش ها، بررسی و شناخت آثار کلی با توجه به داده های سفالی و معماری همگون با دیگر آثار محوطه از جمله کاروانسرا و امامزاده هادی و علی النقی با یکدیگر است. در مجموع آثار به دست آمده معماری و داده های سفالی تپه ینگی امام، متعلق به دوران اسلامی (ایلخانی) است. گزارش زیر نتایج کلی دومین فصل کاوش در ینگی امام است که برای نخستین بار با اجازه آقای دهقان سانیچ و البته بدون ویرایش در این وبلاگ منتشر می شود.
رونمایی از کتاب «کاوش های محوطه باستانی ازبکی» بدون حضور دکتر مجیدزاده !
رونمایی از کتاب دو جلدی «کاوش های محوطه باستانی ازبکی» روز سه‌شنبه دهم خرداد 1390 بدون حضور دکتر یوسف مجیدزاده - نویسنده کتاب و سرپرست گروه کاوش در محوطه باستانی ازبکی شهرستان نظرآباد - در کاخ مظفری دارآباد تهران برگزار شد.
محوطه باستانی ازبکی جای کار زیادی دارد
دکتر مجیدزاده گفت: «محوطه ازبکی هنوز جای کار زیادی دارد و کاوش‌های آن می‌تواند ادامه داشته باشد. ازبکی یک شهر مادی در فلات مرکزی است که آثار دوره ماد را بدون نفوذ بین‌النهرین دارد.»
محوطه باستانی ازبکی به فصل دیگری برای کاوش نیاز ندارد
محمد رضا پوینده مدیرکل میراث فرهنگی استان البرز معتقد است: «با منتشر شدن اطلاعات کاوش‌های انجام شده در محوطه ازبکی، این محوطه تاریخی به فصل دیگری برای کاوش نیاز ندارد.»
چرا کسی به فکر پل بانو صحرا نیست؟
وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی: پل تاریخی «بانو صحرا» در دو کیلومتری شمال غربی روستای کردان از توابع بخش چندار شهرستان ساوجبلاغ واقع است. این پل کهن، از آثار زیبای دوره صفویه است. مصالح به کار رفته در پل، سنگ و آجر همراه با ملات آهک است. پل بانو صحرا تا اواخر دهه 50 محل ارتباط دو طرف رودخانه بوده که در پل سازی جدید بخش هایی از آن از بین رفته است. در 25 اردیبهشت 1390 «وارنا» نویسنده وبلاگ خواندنی «گنجه و گنجینه» طی یادداشتی از تخریب این پل تاریخی، انتقاد کرده است. امیدوارم که آقای دهقان سانیج - مدیر کوشای اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ساوجبلاغ - در جهت رفع دغدغه وارنا و دیگر علاقه مندان میراث فرهنگی ساوجبلاغ اقدام نماید.
