سیّد محمّدصادق طباطبایی پیروز چهارم، مغلوب پانزدهم

گفت ­و­ گوی ماهنامه فراز البرز با حسین عسکری

بخش دوم

- همانگونه که اشاره کردید، در دوره چهارم مجلس شورای ملّی، سید محمدصادق طباطبایی از حوزه انتخابیه «شهریار، ساوجبلاغ و کُردان» به نمایندگی رسید. آیا وی با آیت ­الله طباطبایی از رهبران مشروطیت نسبتی دارد؟

- سیّد محمّدصادق طباطبایی (1260 - 1340ش) فرزند آیت ­الله سیّدمحمّد طباطبایی است. وی از رهبران اصلی مشروطیّت و شاگرد شیخ هادی نجم ­آبادی است.

- کمی درباره زندگی و تحصیلات سیّد محمّدصادق طباطبایی صحبت کنید.

- تحصیلات خود را از شش سالگی زیر نظر پدرش و معلّمان خصوصی در سامرا آغاز کرد و در نوجوانی به کسوت روحانیت درآمد. او که سری پرشور داشت از سال 1284ش در کنار پدرش وارد مبارزه با حکومت قاجار شد و در راه استقرار مشروطه به کوشش ­هایی دست زد. تشکیل انجمن­ های سیاسی «مخفی» و «کتابخانه»، حضور در واقعه مهاجرت روحانیون به حرم حضرت عبدالعظیم و کوچیدن به قم، دیدار و گفت و­ گوی چندباره با دولتیان و پناهندگان سفارت انگلیس از طرف پدر، از جمله فعالیّت ­های سیاسی او بود.

- پس از استقرار مشروطیت به چه کارهایی مشغول بود؟

- روزنامه مجلس را در سوّم آذر 1285ش پایه ­گذاری کرد. پس از به توپ بسته شدن مجلس در سال 1287ش، محکوم به تبعید از ایران شد و نزدیک به ده ماه در شش کشور اروپایی به سر برد. با برکناری محمّدعلی شاه ششمین پادشاه قاجار و پیروزی دگرباره مشروطه­ خواهان، او به اتّفاق پدر به تهران آمد و در انتخابات دوره دوّم مجلس شورای ملّی به نمایندگی مردم مشهد برگزیده شد. در آن ایام، «حزب اجتماعیون اعتدالیون» را تأسیس نمود و گروهی از مجلسیان را با روش سیاسی خود همراه کرد. در سال 1293ش در دوره سوّم مجلس از تهران به نمایندگی انتخاب شد.

- چگونه شد که به نمایندگی شهریار و ساوجبلاغ رسید؟

- در سال 1298ش در انتخابات دوره چهارم با کسب 6756 رأی از 8098 رأی از حوزه انتخابیه شهریار و ساوجبلاغ به نمایندگی مجلس برگزیده شد اما این مجلس به علّت جنگ جهانی اوّل و نابسامانی اوضاع داخلی تا سال 1300ش افتتاح نشد.

- گرایش سیاسی او چه بود؟

- پس از افتتاح مجلس چهارم با همکاری سلیمان میرزا اسکندری، حزب سوسیالیست را به وجود آورد.

- عملکردش در مجلس چگونه بود؟ ادامه مطلب...

انتخابات اجباری پشت دروازه تهران! 

گفت ­و­ گوی ماهنامه فراز البرز با حسین عسکری

بخش اول

- بررسی زندگی، زمانه و عملکرد نمایندگان گستره جغرافیایی فعلی استان البرز از آغاز تا دوره نوزدهم مجلس شورای ملّی، موضوع این گفت ­و­ گو است. این محدوده تاریخی که پیشنهاد شما است، چه مبنایی دارد؟

- همان­ گونه که می­ دانید با به سلطنت رسیدن مظفرالدین شاه، دوره جدیدی در حیات سیاسی ایران معاصر پدید آمد که منجر به تشکیل نهاد پارلمان شد. در 16 شهریور 1285 نخستین نظامنامه انتخابات در 32 ماده به امضای شاه قاجار رسید و دو ماه پس از تصویب آن، نخستین دوره مجلس شورای ملّی افتتاح شد. در دوره­ های اوّل و دوّم، هیچ کدام از مناطق استان البرز نماینده ­ای در مجلس نداشتند. در آخرین ماه­ های دوره دوّم یعنی در 22 مهر 1290 انتخاب نماینده ­ای برای حوزه انتخابیه «شهریار، ساوجبلاغ، اشتهارد، برغان و فشند» به تصویب نمایندگان رسید. این عنوان تقریباً بر همه گستره جغرافیایی استان البرز و بخشی از استان تهران فعلی دلالت می ­کرد. برغان و فشند از روستاهای آباد و قدیمی ساوجبلاغ به شمار می ­روند. این عنوان پس از مدّتی به حوزه انتخابیه «شهریار، ساوجبلاغ و کُردان» تغییر یافت و تا پایان دوره نوزدهم باقی بود تا اینکه در دوره بیستم به «حوزه انتخابیه کرج» تغییر یافت. بر همین مبنا در این گفت ­و­ گو، وکلای البرز از آغاز یعنی دوره سوّم تا نوزدهم را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

- لطفاً نام نمایندگان این دوره زمانی را برشمارید تا در ادامه به تفصیل درباره هر کدام گفت­ و­ گو کنیم.

- عرض کردم، گستره فعلی استان البرز در دوره­ های اوّل و دوّم، فاقد نماینده بود؛ اما نام نمایندگان دوره سوّم تا نوزدهم به این شرح است: دوره سوّم: میرزا قاسم­ خان تبریزی مشهور به صوراسرافیل (درگذشت 1327ش)؛ دوره چهارم: سیّد محمّدصادق طباطبایی (درگذشت 1340ش)؛ دوره پنجم تا چهاردهم: میرزا یدالله خان دهستانی (درگذشت 1336ش)؛ دوره پانزدهم تا هفدهم: بهاءالدین کهبد (درگذشت 1361ش)؛ دوره هجدهم: دکتر سیّدجواد حمزوی (متولد 1300ش)؛ دوره نوزدهم: مهندس عبدالعلی دهستانی (متولد 1300ش). در پایان این گفت ­و­ گو نیز درباره دو نماینده البرزی ­الاصل یعنی آقا سیّدمصطفی حسینی برغانی (درگذشت 1310ش) نماینده صنف سمساران در نخستین دوره مجلس شورای ملّی و شیخ مهدی نجم ­آبادی (درگذشت 1336ش) نماینده مردم کرمان در دوره دوّم مجلس شورای ملّی، نکاتی را عرض خواهم کرد. ادامه مطلب...

اشاره: مقاله زیر نوشته «سید احمد سجادی» در فصلنامه ضد فلسفه و عرفان «نورالصادق» چاپ اصفهان (ش 25 و 26) به مدیریت «شیخ علی صافی اصفهانی» است. نویسنده درصدد اثبات آن است که آیت الله شیخ محمدتقی بَرَغانی مشهور به شهید ثالث از مشاهیر شهرستان ساوجبلاغ واقع در استان البرز در جبهه اهل تفکیک (ضد فلسفه و عرفان) قرار دارد. سجادی در آغاز مقاله اش نوشته است: «مقاله حاضر که سابقاً گزیده مختصری از آن در جلد 12 دایره المعارف تشیع، ذیل «فلسفه» به چاپ رسیده، درصدد ارایه فهرست و نموداری اجمالی از تاریخچه مخالفت و انتقاد عالمانه بزرگان مکتب شیعه، از فلسفه و فلاسفه و اوهام و خیالات و پندارهای بی اساس فلسفیان است.»

وب سایت فصلنامه تفکیکی نورالصادق در معرفی خود نوشته است: «در راستای نشر معارف حقه قرآن و عترت و تبیین عرفان واقعی که از وحی گرفته شده و جداسازی آن از عرفان های کاذب و مبارزه با انحرافات دینی و اعتقادی از قبیل وهابیت، تصوف و نقد مبانی فلاسفه و عرفای التقاطی و سایر فرق باطله ای که از نورالصادق قرآن و عترت جدا شده اند با قلبی آکنده از نور صادق پا به عرصه فضای مجازی گذاشته است. نورالصادق با انتقاد از تفکرات انحرافی فلاسفه و عرفای التقاطی و به چالش کشیدن اصول و مبانی باطل آنها که برخاسته از مکتب انحرافی صوفیه است با استناد به منابع اصلی اهل تصوف تقابل و تباین کلی این تفکرات را با معارف راستین قرآن و عترت به اثبات می رساند...»

بازنشر این مقاله در «وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی» به منزله تایید همه ادعاهای آن نیست از جمله تهمت بابیگری به شیخ محمّدعلی برغانی مشهور به ملاعلی برغانی (م 1269ق) برادرِ شهید ثالث. آثار برجای مانده از ملاعلی نشان می ­دهد که وی مشربی عرفانی و اخلاقی داشته و در عقاید نیز راهی میان شیخیه و متشرّعه را برگزیده بود. ملا حسین قلی همدانی مشهورترین شاگرد وی در عرفان و اخلاق است. برخی نویسندگان همانند میرزا محمّد تنکابنی نویسنده کتاب «قصص ­العلما» بدون ارایه دلیل و شاید با خَلط میان شیخیه و بابیه، شیخ محمّدعلی برغانی را «بابی» معرفی کرده­ اند. این در حالی است که وصیت ­نامه وی که در سال 1264ق نوشته شده به طور کامل منطبق با اعتقادات و احکام فقهی مذهب تشیّع است. او ضمن برشمردن اسامی چهارده معصوم علیهم­ السلام و تاکید بر حقانیت ایشان، در آغاز وصیت ­نامه نوشته است: «اولاً بدانند که وصیت می ­کنم آنچه را که آل ­محمّد صلی ­الله علیه­و آله فرمود که به آن وصیت نمایم، پس می ­گویم...» البته بنده، شیخ محمّدعلی برغانی را بیشتر یک عالم شیعه اخباری می دانم تا شیخی مسلک؛ چون او با شاگردی نزد میرزا محمّد اخباری در شهر کاظمین، همانند دیگر عالمان اخباری، حجیّت عقل را در تمیز دادن قواعد احکام شریعت قبول نداشت و اجتهاد را بدعت در دین می ­دانست. او در کتاب خود لسان العارفین (چاپ شده به سال 1306ق در بمبئی) پس از استناد به حدیث ثقلین می ­گوید که علمِ قرآن نزد آل­ محمّد است و مردم برای هدایت، جز تمسّک به اخبار آل­ محمّد (ص) راه دیگری ندارند. وی سپس اختلافات مشائیون و اشراقیون را دلیل بر عدم لزومِ اعتماد بر آنها می ­داند. دوست فرهیخته ­ام علی اکبر صفری پژوهشگر موسسه کتابشناسی شیعه در نقد برخی سخنان سست میرزا محمّد تنکابنی در کتاب های کرامات العلما و قصص العلما، مقاله ­ای با عنوان نگاهی به کرامت الاولیا و تصحیح آن در مجله آیینه پژوهش به چاپ رسانده و اتفاقاً ادعای ناروای بابی بودن شیخ محمّدعلی برغانی را هم نقد کرده است. 

شهید ثالث از مخالفان و منتقدان فلسفه در شیعه

استاد والی: نگاه درست و زیبای هم ولایتی های من به مسایل اجتماعی

استاد جعفر والی هنرمند نامدار ساوجبلاغی، نمایش «قرار» به کارگردانی مهرداد کورش نیا نویسنده و کارگردان ساوجبلاغی را در تماشاخانه ایرانشهر افتتاح کرد. استاد والی در آیین آغاز اجرای نمایش «قرار» با بیان اینکه خوشحالم امروز هم ولایتی های من با روشی صمیمانه، نگاهی درست و زیبا نسبت به مسائل اجتماعی به مردم می دهند، اگرچه واقعیت بیان شده تلخ باشد، گفت: امروز با جوانانی در تئاتر سر و کار داریم که ظرایف و لطایف تئاتر را درک کرده و به کار گرفته اند و از طرف خودم و همه دوستان دهاتی ام از این جوانان تشکر می کنم.استاد ر والی که عصر سه شنبه 24 آذرماه برای نواختن زنگ آغاز نمایش «قرار» در تماشاخانه ایرانشهر حضور داشت، به شرایط تئاتر و حضور موثر جوانان در هنر نمایش در سال های دور اشاره کرد و ادامه داد: امیدوارم چنین فضایی در کل تئاتر امروز اتفاق بیفتد. در زمان ما جوانان با اشتیاق و ذوق کار می کردند با وجود اینکه کار تئاتر آن زمان سختی های بسیاری داشت، امسال چند نفر از جوانان آن موقع جایزه گرفتند که بسیار افتخار کردم. در ادامه این مراسم که اجرای آن را مسعود فروتن بر عهده داشت، مهرداد کوروش نیا کارگردان «قرار» با بیان اینکه همواره در این سال ها شکوه داشتم که تئاتر پایه و بنیان هنرهای دراماتیک است و باید در آن بازیگر تربیت و نسل بعدی سینما و تلویزیون معرفی شود، گفت: سست بودن بنیان های مالی تئاتر موجب شد از این رسالت تئاتر دور بمانیم. این نمایش با همکاری گروهی از هنرمندان جوان تولید شده که اگر حمایت های آنها نبود نمی توانستم پای رسالت خود که همانا تئاتر با حضور جوانان با استعداد و با انگیزه است بایستم. این نمایش از 23 آذر به مدت یک ماه هر شب ساعت 19:30 در سالن استاد ناظرزاده تماشاخانه ایرانشهر به روی صحنه می رود. گفتنی است نمایش قرار که در پانزدهمین جشنواره بین المللی تئاتر مقاومت تندیس نمایشنامه را از آن خود کرد، با حضور بازیگران جوانی مثل سعید دشتی، رضا رباط جزی، سارا عباسپور و حمیدرضا معدن کن و همچنین بازیگر خردسال پارسا قره داغی به روی صحنه خواهد می رود.

گفت و گو درباره «قرار» مهرداد کورش نیا

بررسی «مونس» مهرداد کورش نیا

«قرار» مهرداد کورش نیا با شهدای غواص

من و مهرداد کورش نیا از انجمن سینمای جوان تا...

روایت کارگردان و نویسنده ساوجبلاغی از دروغ مقدس مادران

29 آذر1323 سالگشت مرگ میرزا حسن رشدیه  

 «میرزا حسن رشدیه» پیشگام آموزش نوین در ایران است، او که با فعالیت های بنیادین خویش توانست در نظام آموزشی کشور، تحولی نهادین پدید آورد، آموزه های پیشین را با دگرگونی های اساسی همراه سازد و فرهنگ جامعه را به سمت توسعه هدایت کند. رشدیه از جمله شاگردان شیخ هادی نجم آبادی است. پیش از تشکیل دارالفنون، مدرسه در ایران در واقع معادل حوزه علمیه کنونی بود. مرکزی در زیرمجموعه مسجد که به آموزش درس هایی در زمینه احکام و شریعت می پرداخت. به مرور زمان مدرسه ها از مکان های مذهبی جدا شدند و محتوای آموزشی آن ها متنوع تر و متفاوت تر شد.  امر آموزش در ایران پیشینه ای طولانی دارد که نخست در رشته های خاص صورت می گرفت. شاید همین موضوع سبب شد تا سرجان مالکوم سفیر انگلیس در دربار فتحعلی شاه قاجار در کتاب خود بنویسد: «در دیگر علوم، اهالی حالیه ایران، مثل مردم قدیم این ملک اند. از ریاضی کم سررشته دارند و نجوم را هم بیشتر به جهت تعیین اوقات و احکام رایجه تحصیل می کنند... در این اواخر مختصری از قواعد کاپرنیکس با شرح نیوتان در فارسی ترجمه شده است بلکه سبب ترقی مردم در این باب شود و چند نفری هم تحصیل کرده اند. لکن محتمل نیست که این گونه انوار دانش به زودی ظلمت زدای ابر جهالتی که هم از سده های دراز محیط به آفاق مملکت بوده، شود... تا به حال بنابر تغییرات ملکی و انقلابات دولتی، دریای دانش در ایران علی الاتصال در جزر و مد بوده و مادامی که مردم این ملک در تحت حکومت بی ثابت و بالغلبه اند، بر همین نهج خواهد بود.» ادامه مطلب...

مردی که به شدت وفادار به کشورش و در عین حال فردی منطقی است

نشریه معتبر «نیچر» دکتر علی اکبر صالحی را به عنوان یکی از ده چهره تاثیرگذار در سال 2015 معرفی کرد. این نشریه نام صالحی را به عنوان دیپلمات هسته ای در فهرست یاد شده قرار داده است. کریستینا سیگرز فعال آب و هوایی، جنجیو هوانگ زیست شناس، آلن استرن دانشمند ستاره شناس ، ژنان بائو مهندس شیمی، جوان اشملز فعال زنان، دیوید ریش اندیشمند، میخائیل ارمتز فیزیکدان، کریستینا اسمولک زیست شناس و برایان نوسک روانشناس، اعضای دیگر فهرست نیچر هستند.

نیچر در معرفی دکتر صالحی نوشته است: «وی رئیس برنامه هسته ای ایران است که به انعقاد قراردادی در زمینه صلح آمیز ماندن این برنامه کمک کرد.»  در ادامه مطلب نیچر آمده است: «ایران در 14 ژوئیه 2015 توافقی هسته ای را با شش قدرت جهان امضا کرد که اگر با موفقیت به اجرا درآید، می تواند سال ها تنش بر سر ادعاهای تلاش ایران برای ساخت سلاح هسته ای را برطرف کند و به این کشور امکان دهد که به نقش آفرین کلیدی در عرصه جهانی دانش بدل شود. صالحی برای تصمیم گیری و تنظیم ابعاد فنی توافق همکاری تنگاتنگی با ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا و همتای آمریکایی اش در مذاکرات به عمل آورد.»  نیچر در معرفی دکتر صالحی، به سوابق تحصیل وی در دانشگاه آمریکایی بیروت و انستیتوی فناوری ماساچوست (MIT) و سپس بازگشت به وطن پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تصدی مناصب دانشگاهی و دولتی بلندپایه پرداخت و افزود: «صالحی چهره بین المللی برنامه هسته ای ایران است، مردی که به شدت وفادار به کشورش و در عین حال فردی منطقی است، به طوری که مذاکره کنندگان توانستند در دوران بحران به وی رو آورند. گفته می شود صالحی فردی عمیقاً معنوی و مورد اعتماد آیت الله خامنه ای رهبر عالی ایران است.»

ادب و نسب دکتر علی اکبر صالحی

آیین پنجمین سالگرد عروج حضرت استاد علی‌اشرف والی (1299 - 1389ش) عارف، شاعر، خوشنویس و هنرمند معاصر - جمعه 27 آذر 1389، ساعت 15 تا 16/30 - فرهنگسرای اندیشه، تهران، خیابان شمیران، بالاتر از چهاراه قصر، نرسیده به پل سیدخندان.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

والی وادی هنر

روح الله فردوسی

«کـه ای بلند نـظر شـاهباز سـدره نشین // نشیمن تو نه این کنج محنت آبــاد ست // تـو را ز کنگره عـــرش می‌زنند صفیر // ندانمت که در ایـــن دامگه چه افتادست» یازدهم دی ماه، مصادف با درگذشت استاد علی‌اشرف والی؛ نگارگر، خوشنویس، تذهیب نگار و نقاش برجسته ایرانی است. استادی که اندوختن تجربه ای به بلندای بیش از چهل سال فعالیت هنری، سبب شد تا به حد بالایی از آشنایی به شیوه کهن و کلاسیک نقاشی برسد و طرح ها و رنگها را به نیکی بشناسد و درک کند و خالق آثاری باشد که گاهی در فضای مکاشفه شکل می‌گرفت و به عینیت می‌رسید. استاد والی، شکوفایی هنری خویش را مرهون پایمردی و سایه دهی استاد اسماعیل آشتیانی است. استادی که شاعر، نقاش و ادیب معاصر ایرانی است و متخلص به «شعله» و از شاگردان مستقم و بدون واسطه کمال الملک بود و نهال هنری استاد والی، تحت مراقبت های استادانه اسماعیل آشتیانی بود که به کمال رسید و اکنون از او بعنوان آخرین پیرو مکتب کمال الملک نام برده می‌شود. ادامه مطلب...

انتشار مقاله استاد ملاصالحی در روزنامه اطلاعات

صورت‌ بندی نیروهای دینی - سیاسی در دوره پهلوی اول

سیدمحسن آل سید غفور، «صورت‌ بندی نیروهای دینی - سیاسی در دوره پهلوی اول»، فصلنامه سیاست، دوره 45، ش 3، پاییز 1394، صص 615 - 634.

چکیده: با آغاز ایران جدید از دوران مشروطه به بعد و تغییر فضای سیاسی - اجتماعی، صورت‌ بندی نیروهای سیاسی - اجتماعی ایران دگرگون شد. ورود و گسترش فرهنگ غربی، چالشی بود که در برابر سنت فکری - سیاسی مسلمانان ایرانی جلوه‌گر شد. به این ترتیب، سنت فکری - سیاسی مسلمانان ایرانی در میان فقها و نیروهای حوزوی شکل گرفته، در پی توضیح اصول مترقی دین اسلام و قابلیت انعطاف آن در مواجهه با مسایل جدید بود. در این پژوهش، از این سنت با نام سنت نواندیشی دینی - سیاسی یاد می‌ کنیم. شکل‌ گیری کودتای 1299 و تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی، فضای نواندیشی دینی را دچار تغییر و تحول کرد. هریک از چهار گرایش سنت شیخ، نیروهای حکومتی حوزوی، گرایش قرآن‌ پژوهی و نیروهای سیاسی منتقد، پاره ‌های تشکیل‌دهنده این سنت در دوره استبداد رضاشاهی است. فهم صورت‌ بندی نیروهای نواندیش دینی - سیاسی در دوران پهلوی اول، موضوعی است که در این پژوهش بررسی می‌ شود.

کلیدواژگان: سنت شیخ؛ سنت نواندیشی دینی؛ مکتب نجم ‌آبادی (گرایش قرآن‌ پژوهی)؛ نیروهای حکومتی حوزوی؛ نیروهای سیاسی منتقد        

اصل مقاله  (243 K)

دکتر حکمت ‌الله ملاصالحی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و استاد مدعو دانشگاه آتن، نخستین پژوهشگری است که مباحث عمیق و دشوار دانش نوظهور «فلسفه باستان شناسی» را در ایران پی ریزی کرده است. استاد ملاصالحی متولد شهرستان طالقان و از سال 1381 در شهرستان ساوجبلاغ اقامت گزیده است.

وبلاگ اسرار حکمت