سید ابوالحسن گلیردی طالقانی

مجتهد ساعت ساز

حسین عسکری: مقاله زیر برای جلد چهاردهم «دایره المعارف تشیع» نوشته شده است. این جلد از دایره المعارف، آخرین مراحل آماده سازی برای چاپ را می گذراند.

سید ابوالحسن گلیردی طالقانی (م1310ش) مجتهد و مبارز سیاسی دوره پهلوی و پدر آیت الله سید محمود طالقانی. در سال 1278ق در روستای گلیرد از توابع منطقه طالقان واقع در غرب استان تهران زاده شد. پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی در منطقه طالقان و شهرهای قزوین و تهران، راهی اصفهان شد و از شاگردی شیخ محمدحسن اصفهانی بهره مند گردید. او در ادامه علم آموزی راهی عراق شد و ده سال در سامرا نزد میرزا محمدحسن شیرازی مشهور به میرزای بزرگ شیرازی (م1312ق) و هفت سال هم در کربلا در محضر آقا سید اسماعیل صدر (م1338ق) شاگردی نمود. شیخ آقا بزرگ تهرانی (م1348ش) او را در شمار سرآمدان بشریت آورده و در وصفش نوشته است:«من العلما الاجلاء الاتقیاء».جهت مطالعه متن کامل مقاله، اینجا را کلیک کنید... 

نگاهی به کتاب «بازمانده میراث اسماعیلیه در ایران»

نوشته مرحوم سید محمد تقی میرابوالقاسمی

کرکبود

روستای آبشار و عقیق

روستای کرکبود در فاصله 20 کیلومتری شمال شرق شهر طالقان و 160 کیلومتری تهران در سینه کش ارتفاعات شمالی طالقان که به نام «شاه محمد حنفیه» و «عقیق» نامیده می شود، در ارتفاع 2241 متری از سطح دریا قرار دارد. کرکبود در زمستان نزدیک به 10 خانوار و تابستان تا 100 خانوار جمعیت دارد.  همه این جمعیت شیعه هستند و اغلب آنها به باغداری و تولید سیب، گردو، گیلاس و آلبالو و پرورش کل و بز و کبک مشغول می باشند.

کرکبود، درختان تنومند، برافراشته و بلندی دارد که نظیر آن در دیگر روستاهای منطقه طالقان کمتر مشاهده می شود. کوچه باغ های لابه لای این درختان نیز آرامش و طراوت را به گردشگران تقدیم می کنند. برخی از اهالی معتقدند نام روستای «کرکبود» برگرفته از دواسبی می باشد که به امامزاده شاه محمد حنیفه و یاران او تعلق داشته و در اصل «کهر» و «کبود» بوده است که با گذشت زمان و تغییر تدریجی کلمات به کرکبود تبدیل شده است.

سفال های یافته شده از بدنه خاکی روستا که بیشتر مربوط به قرون میانی اسلام به ویژه قرون چهارم و پنجم هجری قمری است، نشان از سابقه تاریخی این روستا دارد. از دیگر دیدنی های کرکبود می توان به امامزاده زید و ابراهیم، حمام تاریخی روستای کرکبود و مقبره «ملا نعیما کرکبودی» از حکیمان دوره صفویه نیز اشاره کرد. کرکبود از آب آشامیدنی، برق و تلفن برخوردار است اما امکاناتی جهت اقامت و پذیرایی از گردشگران ندارد. علاقه مندان تنها می توانند در فضای نزدیک آبشار چادر بزنند.

نزدیک ترین مرکز درمانی در 6 کیلومتری در روستای «منگلان» و پاسگاه در 25 کیلومتری و پمپ بنزین در کنار شهر طالقان در 14 کیلومتری واقع است. برای دسترسی به این روستا بایستی از مسیر تهران - کرج، کیلومتر 62 بزرگراه کرج قزوین، خروجی طالقان، شهر طالقان، از دوراهی مستقیم و به سمت خروجی کرکبود و روستای کرکبود استفاده کرد. (تلفن دهیاری: 484311 و 4843203-0262)

گلیرد

 روستای ابوذر انقلاب

در فاصله 14 کیلومتری جنوب شرقی شهر طالقان و 156 کیلومتری از تهران در ضلع جنوبی رودخانه شاهرود و در مجاورت روستای گوران، روستای کوچک و زیبایی قرار دارد که «گلیرد» نامیده می شود. جمعیت روستای گلیرد در تابستان حدود 250 خانوار است ولی در زمستان به کمتر از 45 خانوار است. اهالی گلیرد مذهب تشیع داشته و به لهجه فارسی صحبت می کنند. شغل اصلی آنها باغداری و تولید گردو، سیب، آلبالو، گیلاس و دامپروری است. برخی از ساکنان نیز به کار نجاری به شکل سنتی مشغولند.

از جمله آیین های سنتی این روستا که از گذشته به یادگار مانده، مراسم و آیین های خاص روستا از جمله مراسم خاص عروسی (انار زدن) را می توان ذکر کرد. روستای گلیرد زادگاه و موطن یکی از شخصیت های مذهبی و انقلابی تاریخ معاصر ایران یعنی مرحوم آیت الله سید محمود علایی طالقانی است که خود از خانواده ای مذهبی بوده و در پیروزی انقلاب اسلامی نقش بسیار موثر و فعالی داشته است. وجود زادگاه و منزل این مرد بزرگ در روستای گلیرد موجب توجه مردم به این روستا و رونق و آبادانی آن شده است. خانه مرحوم آیت الله طالقانی در مرکز روستا و در شمال شرق مسجد و غرب حمام روستا واقع شده است. حسینیه روستای گلیرد نیز از ساختمان های دیدنی روستا است.

اخیرا" به همت سازمان میراث فرهنگی، دیواره ها و کف معابر این روستا به شکل سنتی و زیبایی بازسازی شده اند. روستای گلیرد از آب آشامیدنی، برق و تلفن و سرویس بهداشتی عمومی برخوردار است. به علاوه گردشگران می توانند در چند اتاقی که در روستا وجود دارد، اقامت داشته باشند. نزدیک ترین مرکز درمانی در 4 کیلومتری در روستای گوران و پاسگاه و پمپ بنزین در کنار شهر طالقان، در 16 کیلومتری واقع است. برای دسترسی به این روستا بایستی از مسیر تهران - کرج، کیلومتر 62 بزرگراه کرج - قزوین، خروجی طالقان، شهر طالقان، از دو راهی مستقیم و به سمت گوران و سپس گلیرد عبور کرد. (تلفن دهیاری: 6237- 0262484)

گویش تاتی در منطقه طالقان

پیمان اسحاقی

«گویش طالقانی» که در منطقه طالقان از توابع شهرستان ساوجبلاغ واقع در غرب استان تهران مورد استفاده است، را می توان از گویش های «زبان تاتی» دانست که با زبانها و گویش های مجاور خود تبادل ساختاری و واژگانی بسیاری داشته است. تاثیرپذیری از «زبان گیلکی» و «مازندرانی» و نیز «زبان آذری»، در کنار ارتباط مستحکم و نزدیکی نسبی به تهران و برخورداری از تولیدات ادبی مکتوب و عامیانه، به این گویش غنای ویژه ای بخشیده است.

در این نوشتار، وجوه تمایز ساختاری و واژگانی این گویش با زبان فارسی معیار مورد اشاره قرار گرفته و در هر مورد نمونه ای ذکر شده است. این نوشتار در سال 1388 براساس پایان نامه اختیاری مقطع کارشناسی و با راهنمایی دکتر یحیی مدرسی در گروه انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران فراهم آمده است. متن کامل این مطلب را در فایل پیوستی زیر بخوانید:

Azmayeshgah-gouyeshe taleghani(chaharomin matlab az bala).doc 

دیوان طالقانی

اشعار سید موسی حسینی طالقانی

ماخذ کتاب: فهرست نسخ خطی کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، جلد 29، صص 342 تا 344 / کد دستیابی کتاب: 7865/ زبان کتاب: عربی/ نام کتابخانه: کتابخانه مجلس شورای اسلامی (شماره یک)/ شهر: تهران/ مولف: سید موسی بن سید جعفر حسینی طالقانی (م 1298ق)/ موضوع: شعر/ شماره ثبت: 78878/ منابع دیگر: الذریعه 9/639/ آسیب دیدگی: نسخه حاضر از آخر افتادگی دارد./ 48 برگ،  5/23 × 18 سانتیمتر، 17 سطر.

این نسخه خطی دیوان اشعار سید موسی حسینی طالقانی است، شامل مراثی و مدایحی که در مناسبت های گوناگون سروده است. فهرست موضوعات اشعار عبارتند از: جواب به شیخ احمد قطفان، اشعاری در حماسه، در رثاء شیخ جواد نجفی، مدح حاجی محمد حسن کبه، خطاب به حاجی محمد حسن کبه، نامه ها یی به دوستان، درباره علی بن خنجر، درباره خطاب بن خاله، خطاب به جدش امیرالمؤمنین علی علیه السلام، در رثاء محمد صالح کبه، در تهنیت به سید محمد زرین به جهت عروسی برادر زاده اش سید علی ، نوشته ای به قائم مقام کوت العماره جناب عزیز افندی درباره مسجدی که در آنجا ساخته (نظم ونثر)، در نقد ابیات شیخ عباس بن شیخ، در تخمیسی که اصل آن مربوط به عبدالله افندی حیدری بوده، نامه ای به نثر به یکی از دوستان.

منبع: سایت آقابزرگ (بانک اطلاعات نسخ خطی ایران).

دیزان؛ نجف کوچک طالقان

دیزان روستایی از توابع شهرستان ساوجبلاغ در استان تهران می باشد. این روستا در دامان رشته کوه البرز مرکزی در بخش طالقان این شهرستان واقع گردیده است. روستای دیزان به دلیل مراتع سرسبز و زیبای خود که  به ویژه در فصل بهار و اردیبهشت ماه جلوه گر است، نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. ریشه اسمی روستای دیزان دقیقا مشخص نیست ولی به اعتقاد برخی دلیل این نامگذاری وجود قلعه و دژهای متعدد در این روستا مخصوصا در دوره اسماعیلیه است که احتمالا نام دیزان از کلمه «دژان» گرفته شده است. نام های قبلی دیزان «دیزه» و «دیزج» بوده که به مرور زمان به دیزان تغییر نام یافته است.ادامه مطلب...

عزیز و نگارِ طالقانی

آخرین حلقه گمشده دلدادگان عاشق

شب «عزیز و نگار» از سری شب های بخارا روز پنجشنبه نوزدهم بهمن ماه 1388 به همت مجله بخارا و انتشارات ققنوس، با حضور فعالان فرهنگی و ادبی و جمعی از اهالی منطقه طالقان و الموت در تالار بتهوون خانه هنرمندان برگزار ‌شد. علی دهباشی، سردبیر مجله بخارا و برگزار کننده شب های بخارا در آغاز برنامه گفت: عزیز و نگار، داستان دو دلداده طالقانی است که قدمت آن به چند قرن می رسد. به احتمال قریب به یقین باید داستان عشق عزیز و نگار را آخرین حلقه گمشده دلدادگی عاشقان دانست که بارها در تاریخ ادبیات فارسی شاهد برخی از آن ها بوده ایم.ادامه مطلب...

آبشار کرکبود طالقان

همخوانی موزون آب و سنگ

برخی از پدربزرگ های آنها می گویند که از پدربزرگ هایشان شنیده اند و پدربزرگ هایشان از پدربزرگ هایشان نقل کرده اند و پدربزرگ بزرگ های آن پدربزرگ ها تعریف کرده اند که ... به هر حال مهم نیست دقیقا چه کسی گفته است، مهم این است که برخی بر این باورند که شاید نام روستای کرکبود از نام دو اسب که «کهر» و «کبود» صدایشان می کرده اند، گرفته شده است.

هر کس در دیدار از کرکبود از توابع بخش طالقان شهرستان ساوجبلاغ در استان تهران درباره اینکه مهمترین جاذبه گردشگری روستا کدام است، نظری دارد، اما از نظر ما، زیباترین اجزای روستا، معماری سنتی خانه های آن، درخت های تنومند کهنسالش با سایه های پربرکت و کوچه های خاکی و شیبداری است که دیوانه وار پیچ و تاب می خورند، پله می شوند، حیاط می شوند، یا به دل کوه می زنند و به آبشار «کر» در هفتصد متری شمال شرقی روستا یا یخچال های طبیعی آن در شمالش می رسند. آبشار کر سی تا پنجاه متر ارتفاع دارد و صدای ریزش آبش آنقدر بلند است که با نیم ساعت گوش کردن به آن تا پایان روز در خواب و بیداری زمزمه اش در گوشهایتان تکرار می شود.    
روستای کرکبود که به دلیل قرار گرفتن در دامنه کوه، آب و هوایی دلپذیر دارد، از مسیر اتوبان کرج ـ قزوین و از راه شهر طالقان قابل دسترسی است. فراموش نکنید شما به روستایی دعوت شده اید که حدود 1100 سال قدمت دارد با دو امامزاده به نامهای امامزاده زید ابراهیم و امامزاده شاه محمد حنفیه و البته آرامگاه ملا نعیمای کرکبودی (حکیم دوره صفویه) هم در قبرستان تاریخی روستا واقع شده است. امامزاده زید ابراهیم در مرکز روستا است و نسبش بنا به گفته های اهالی، به امام موسی کاظم (ع) می رسد، اما بنای یادمان شاه محمد حنفیه در ارتفاعات شمال شرقی روستا معروف به کوه عقیق قرار دارد، علاوه بر همه اینها، روستا حمامی تاریخی هم دارد که متعلق به دوره قاجار است.

منبع: http://nourmodir.blogfa.com