تعرض به محوطه ‌های فرهنگی ممنوع بوده و جرم است

جلسه شورای سیاستگذاری حفظ حقوق بیت ‌المال در استان البرز روز پنج شنبه (29 امرداد 1394) به صورت ویژه به موضوع مالکیت تپه ازبکی اختصاص دارد و حال باید منتظر ماند و دید که آیا مسئولان البرزی یک بار برای همیشه تکلیف مالکیت این اثر ارزشمند را مشخص خواهند کرد؟ به گزارش وب سایت تابناک البرز، محوطه باستانی ازبکی یکی از محوطه ‌های باستانی ارزشمند تاریخی فلات ایران واقع در شهرستان نظرآباد از شهرستان ‌های استان البرز است. ازبکی محوطه باستانی گسترده‌ ای است که از یک تپه بلند مرکزی (تپه الف) به ارتفاع 26 متر از سطح زمین ‌های اطراف و تعدادی تپه کوتاه تشکیل شده است که ارتفاع بلندترین آن ‌ها از چند متر تجاوز نمی‌ کند. برای این محوطه باستانی می ‌توان وسعتی برابر صد هکتار به ابعاد یک کیلومتر در یک کیلومتر درنظر گرفت. براساس کاوش ‌های صورت گرفته، محوطه باستانی ازبکی در برگیرنده شش هزار سال بقایای فرهنگی پیش از تاریخ و اوایل دوران تاریخی ایران از نیمه اول هزاره هفتم تا نیمه نخست هزاره اول پیش از میلاد مسیح یعنی دوران مادها است.

حال این محوطه بسیار ارزشمند، دارای مالکی خصوصی است که خود سوال بزرگی را ایجاد می کند که چرا باید چنین اثر فاخر و ارزشمند ملّی و جهانی، نباید متولی مشخص و دارای تخصص در زمینه حفظ و نگهداری آثار باستانی باشد. موضوع تعیین تکلیف مالکیت این محوطه، سال ها است مناقشات بسیار زیادی را ایجاد کرده که متاسفانه به دلیل نبود نگاه ویژه مدیران استانی و ملّی، به نتیجه نرسیده است. حال از این محوطه تاریخی ارزشمند اخبار نگران کننده ای می رسد. از جمله کاشت نهال و درخت در بخش هایی از این محوطه البته هنوز از سوی مسئولان مربوطه تایید نشده است. در همین ارتباط خبرنگار تابناک شنیده است که جلسه آتی شورای سیاست گذاری حفظ حقوق بیت المال در اراضی ملی و منابع طبیعی استان البرز که قرار است روز پنج شنبه این هفته برگزار شود، به طور کامل به موضوع تصرفات در محوطه تاریخی تپه ازبکی اختصاص دارد.

در همین ارتباط حاجی رضا شاکرمی دادستان عمومی و انقلاب استان البرز نیز گفته است: روز پنج شنبه این هفته جلسه ‌ای با حضور مدیرکل میراث فرهنگی و مالکان محوطه تپه ازبکی و کارشناسان حقوقی داریم و تلاش می ‌کنیم در این جلسه سرنوشت این اثر تاریخی را مشخص و نهایی کنیم. دادستان کرج با اشاره به برخی از اخبار و گزارشات مبنی بر کاشت درخت در محوطه فوق نیز گفت: به هر حال مالکان محوطه دارای حقوقی هستند و از سوی دیگر هرگونه تصرفات در حوزه میراث فرهنگی و تعرض به محوطه‌های فرهنگی ممنوع بوده و جرم است. این مقام ارشد قضایی تصریح کرد:باید بررسی شود که درخت کاری های انجام شده در کدام بخش از این محوطه بوده و منتظر گزارش میراث فرهنگی به عنوان مرجع صلاحیت دار در این حوزه هستیم.

تعللی که نزدیک بود کار دست کشور بدهد 

«اگر آثار خوروین را از راه معمولی و با چند پرواز به کشور برمی‌گرداندیم، مشخص نبود چند سال دیگر این آثار باید در بلژیک می‌ماندند.» به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، دوم دی ماه سال گذشته پس از حدود 35 سال اقدامات حقوقی حکم مالکیت بیش از 349 شیء ایرانی از محوطه‌ی «خوروین» در ساوجبلاغ به ایران واگذار شد و در اقدامی فوری و امنیتی پس از دو روز این آثار به ایران رسیدند و چهارم دی ماه در اختیار موزه‌ی ملی ایران قرار گرفتند. محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این زمینه توضیحات بیشتری به ایسنا داد: «پس از جواب قطعی دادگاه، رئیس سازمان میراث فرهنگی و مجموعه‌ی شورا تصمیم گرفتیم هر چه سریعتر این آثار را با هر وسیله‌ای به ایران برگردانیم. در کشورهای دیگر این گونه است که وقتی دادگاه رای می‌دهد، اگر به فرجام خواهی نرود آثار برمی‌گردد، اما برای این پرونده چند بار این اتفاق افتاد، نظر دادگاه داده شد و سپس ورثه شکایت کردند و جلوی خروج آثار گرفته می‌شد. در نوبت آخر نیز پس از صدور رای دادگاه، وکیل خانواده به دادگاه رفته و درخواست تجدید نظرداده بود که اگر آثار تا آن زمان به ایران نمی‌رسید، مشحص نبود تا چند سال دیگر این آثار باید در بلژیک می‎ماند؟» ادامه مطلب...

نمونه ‌ای از آثار کشف شده در منطقه خوروین شهرستان ساوجبلاغ که در موزه هنرهای شهر سینسیناتی در آمریکا نگهداری می‌ شود. این اثر، بخشی از میراث سه هزارساله فرهنگ و تمدن سرزمین ایران باستان است که از محوطه باستانی خوروین در استان البرز از دو تپه به نام های «گنج تپه» و «سیاه تپه» در کاوش های باستان شناسان و اهالی بومی به دست آمده است.

محوطه باستانی ازبکی همچنان در حصار

به خاطر دارم وقتی در پاییز 1385 برای چندمین بار به محوطه باستانی ازبکی رفتم، جناب دکتر یوسف مجیدزاده چهره ماندگار باستان­ شناسی ایران، مشغول کاوش باستان ­شناختی در آنجا بود. ازبکی یکی از روستاهای کوچک شهرستان نظرآباد واقع در استان البرز است اما شهرتی جهانی دارد. خشت گِلین نه هزارساله آن در موزه سازمان ملل متّحد، روایتگر دیرپایی مدنیّت در ایران است و شهر مادی یک کیلومتر در یک کیلومتر که مشابه ­اش تاکنون در هیچ یک از محوطه ­های باستانی منسوب به مادها دیده نشده است. در مجموع آثاری از هزاره هفتم پیش از میلاد مسیح تا دوره اسلامی ایلخانیان در این محوطه وجود دارد. به همین جهت، استاد مجیدزاده از تعبیر «دانشگاه باستان ­شناسی» برای ازبکی استفاده می ­کند؛ چون سیر باستانی نه هزار ساله ­ای در ده تپّه آن قابل مشاهده است. ادامه مطلب...

استاد علی حاکمی و کاوش در خوروین و اسماعیل­آباد ساوجبلاغ

کاوش­های باستان­شناختی در محوطه های­ باستانی «خوروین» در سال 1328 خورشیدی و «موشه­لان اسماعیل­آباد» ساوجبلاغ در سال­های 38-1337 را باستان­شناسی به نام «استاد علی حاکمی» انجام داده است. به جهت پاسداشت تلاش های علمی و فرهنگی ایشان، زندگی نامه­اش را با هم مرور می کنیم:

استاد حاکمی در سال 1296 خورشیدی در شهر رشت به دنیا آمد. تحصیلات خود را در رشته باستان شناسی و معماری در مقطع کارشناسی دانشگاه تهران گذراند. فعالیت‌های وی در موزه ایران‌باستان و شورای عالی باستان شناسی و عضویت در نمایشگاه های آثار ایرانی در برخی از کشورهای خارجی از عمده فعالیت‌های اداری و عرضه تالیفات متعدد از عمده فعالیت‌های وی پس از پایان تحصیلات رسمی او است. استاد حاکمی تحصیلات ابتدایی را در رشت به پایان رساند. در سال 1313 در دانشکده ادبیات دانشسرای عالی در رشته باستان شناسی به تحصیل مشغول و نیز در سال 1317 موفق به دریافت لیسانس شد. با اجازه از وزارت فرهنگ در سال   1332در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشته معماری نام نویسی کرد و پس از چندی با درجه لیسانس معماری تحصیلات خود را به پایان رساند.

ادامه مطلب

آغاز مطالعه سفال های فرهنگ چشمه علی در شهرستان نظرآباد

مدیر کل میراث فرهنگی استان البرز از آغاز نخستین کاوش های باستان شناسی در محدوده تاریخی معروف به تپه گازرسنگ به سرپرستی آتوسا مومنی خبر داد و گفت: تپه تاریخی گازرسنگ از مناطق باستانی و بسیار ارزشمند کشور به شمار می آید. با توجه به بررسی های میدانی  کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی استان البرز و همچنین شواهد به دست آمده، این سایت باستانی متعلق به دوره مس سنگی (کالکولیتیک) است و سفال های آن به فرهنگ چشمه علی تعلق دارد. بر اساس تقسیمات جغرافیایی و تعیین محدوده های کشوری، این محوطه باستانی در حوزه جغرافیایی شهرستان نظرآباد از مهم ترین شهرستان های البرز قرار داشته که شاخص ترین آثار بر جای مانده در این محدوده، امامزاده ابوالحسن (ع) مسکین آباد و همچنین تپه معروف به گازرسنگ است که به دو محدوده شرقی و غربی تقسیم می شود. امامزاده ابوالحسن (ع) شامل یک ایوان شرقی و کاشی کاری های بی نظیر که نشان دهنده گوشه ای از هنر معماری اسلامی است، می شود.

ادامه مطلب

اسرار «تپه ینگی امام» ساوجبلاغ آشکار می شود

تپه تاریخی ینگی امام ساوجبلاغ  بعد از گذشت سه سال از آخرین کاوش‌ها، با فرا رسیدن سال جدید بار دیگر زیر دست باستان شناسان می‌رود. باستان‌شناسان امیدوارند که در این فصل بتوانند، اسراری که قرن ‌ها در دل این تپه تاریخی دفن شده را فاش کنند. تپه ینگی امام به همراه کاروانسرا و امامزاده مجاور آن، مجموعه کم نظیری برای جلب توریست به وجود آورده است. تپه ینگی امام سرانجام بعد از سه سال با پیگیری های باستان شناسان ساوجبلاغ، مجوز  کاوش در سال جدید را گرفت. این کاوش‌ها قرار است روی لایه‌های زیرین قلعه بالای این تپه انجام شود.

«ولی‌الله دهقان سانیچ» سرپرست هیات کاوش تپه ینگی امام، با بیان اینکه به زودی این کاوش‌ها آغاز می‌شود، می‌گوید: «کاوش هایی که قرار است در سال جدید روی تپه ینگی امام انجام شود، نفوذ به لایه‌های زیرین این محوطه تاریخی است. برای اینکه هنوز مشخص نیست که این تپه چه قدمتی دارد و تا چه دورانی از آن استفاده می‌شده است.» اسناد و مدارک نشان می‌دهد که کاروانسرا، تپه تاریخی و بنای امامزاده ینگی امام از جمله آخرین بازمانده‌های روستای تاریخی ینگی امام محسوب می‌شود. گفته می‌شود این روستایی تاریخی به علت ورود یکی از نوادگان امام موسی کاظم و شهادت ایشان در این مکان، ینگی امام نامیده شده است و معلوم نیست پیش از آن این روستا چه نامی داشته و مردمان آن در چه شرایطی می زیستند. باستان شناسان امیدوارند که با انجام کاوش های جدید، پرده از اسرار زندگی مردم روستای ینگی امام برداشته شود.

دهقان سانیچ که سال‌هاست برای ساماندهی ساوجبلاغ و نجات آثار تاریخی آن تلاش کرده، معتقد است که این کاوش ها و حفاری‌های علمی، تنها راه رسیدن به چگونگی زندگی مردم در سال‌های بسیار دور در ساوجبلاغ است. کاروانسرای ینگی امام، که در کنار این محوطه تاریخی قرار دارد، یکی از بزرگ ترین اثر تاریخی به جامانده از عصر صفوی  به شمار می‌رود. این دو بنا در کنار هم سند زنده ای از دیرینگی تمدن در کنار دروازه ورودی شهر هشتگرد است. این مجموعه، نخستین مکان‌های بازدید گردشگران و توریست های خارجی در ساوجبلاغ محسوب می شوند.در ساوجبلاغ ، بناها و آثار تاریخی بسیاری وجود داشت که اکنون بسیاری از آنها مانند حمام تاریخی ینگی امام کاملاً نابود و زیر ساخت وسازهای جدید، مدفون شده اند. آثار باقیمانده نیز آخرین روزهای استواری خود را سپری می کنند و به دلیل وضعیت نامناسب، فضای بسیار ناهمگونی را برای ورودی شهر ساوجبلاغ به وجود آورده اند. دهقان سانیچ امیدوار است که با انجام این کاوش‌ها این مجموعه تاریخی بتواند همواره مورد نظارت کارشناسان میراث فرهنگی قرار گرفته و از نابودی تدریجی نجات پیدا کند. (به نقل از خبرگزاری میراث فرهنگی CHN).

تازه ترین نتایج  کاوش باستان شناختی در «تپه ینگی امام»

وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی: تپه «ینگی امام» در شهرستان ساوجبلاغ، بخش مرکزی و جنوب روستایی به همین نام در کنار جاده هشتگرد به کرج و در مختصات 35 درجه، 56 دقیقه، 10 ثانیه عرض جغرافیایی و 50 درجه، 43 دقیقه، 25 ثانیه طول جغرافیایی قرار دارد.

در بررسی و شناسایی باستان شناختی «محمد یوسف کیانی» و «ولفرام کلایس» به این محوطه اشاره شده و در بررسی کلی که «ابوالقاسم حاتمی» در منطقه انجام داده، اشاره مختصری به آن کرده است. تپه ینگی امام در 25 اسفند 1379 به شماره ثبتی 3504 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. تاکنون دو فصل کاوش باستان شناختی در سال های 1385 و 1387 خورشیدی به سرپرستی آقای ولی الله دهقان سانیچ - مدیر اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ساوجبلاغ - در این تپه انجام شده است. هدف از انجام این کاوش ها، بررسی و شناخت آثار کلی با توجه به داده های سفالی و معماری همگون با دیگر آثار محوطه از جمله کاروانسرا و امامزاده هادی و علی النقی با یکدیگر است. در مجموع آثار به دست آمده معماری و داده های سفالی تپه ینگی امام، متعلق به دوران اسلامی (ایلخانی) است. گزارش زیر نتایج کلی دومین فصل کاوش در ینگی امام است که برای نخستین بار با اجازه آقای دهقان سانیچ و البته بدون ویرایش در این وبلاگ منتشر می شود.

ادامه مطلب...

رونمایی از کتاب «کاوش های محوطه باستانی ازبکی» بدون حضور دکتر مجیدزاده !

رونمایی از کتاب دو جلدی «کاوش های محوطه باستانی ازبکی» روز سه‌شنبه دهم خرداد 1390 بدون حضور دکتر یوسف مجیدزاده - نویسنده کتاب و سرپرست گروه کاوش در محوطه باستانی ازبکی شهرستان نظرآباد - در کاخ مظفری دارآباد تهران برگزار شد.

محوطه باستانی ازبکی جای کار زیادی دارد

دکتر مجیدزاده گفت: «محوطه ازبکی هنوز جای کار زیادی دارد و کاوش‌های آن می‌تواند ادامه داشته باشد. ازبکی یک شهر مادی در فلات مرکزی است که آثار دوره‌ ماد را بدون نفوذ بین‌النهرین دارد.»

محوطه‌ باستانی ازبکی به فصل دیگری برای کاوش نیاز ندارد

محمد رضا پوینده مدیرکل میراث فرهنگی استان البرز معتقد است: «با منتشر شدن اطلاعات کاوش‌های انجام ‌شده در محوطه ازبکی، این محوطه‌ تاریخی به فصل دیگری برای کاوش نیاز ندارد.»

متن کامل خبرهای فوق

چرا کسی به فکر پل بانو صحرا نیست؟

وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی: پل تاریخی «بانو صحرا» در دو کیلومتری شمال غربی روستای کردان از توابع بخش چندار شهرستان ساوجبلاغ واقع است. این پل کهن، از آثار زیبای دوره صفویه است. مصالح به کار رفته در پل، سنگ و آجر همراه با ملات آهک است. پل بانو صحرا تا اواخر دهه 50 محل ارتباط دو طرف رودخانه بوده که در پل سازی جدید بخش هایی از آن از بین رفته است. در 25 اردیبهشت 1390 «وارنا» نویسنده وبلاگ خواندنی «گنجه و گنجینه» طی یادداشتی از تخریب این پل تاریخی، انتقاد کرده است. امیدوارم که آقای دهقان سانیج - مدیر کوشای اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ساوجبلاغ - در جهت رفع دغدغه وارنا و دیگر علاقه مندان میراث فرهنگی ساوجبلاغ اقدام نماید.

متن یادداشت انتقادی وارنا