سید محمدتقی میرابوالقاسمی

پژوهشگر طالقانی تاریخ ایران اسلامی

 استاد سید محمد تقی میرابوالقاسمی فرزند سید شرف الدین در سال 1309 خورشیدی در شهر رشت به دنیا آمد. پس از طی دوره ابتدایی و متوسطه وارد دانشگاه شد و در رشته های معقول و امور تربیتی به ادامه تحصیل پرداخت و سرانجام در سال 1338 از دانشکده معقول و منقول (=الهیات) فارغ التحصیل شد و با توجه به اینکه در همین سال جزء قبول شدگان دوره دکتری معقول بود اما به علت اشتغال در آموزش و پرورش گیلان از ادامه تحصیل منصرف گردید. او در سال 1368 بازنشسته شد. بعد از آن چون از سال 1362 در دانشگاه های گیلان، آزاد اسلامی، پیام نور و آموزش ضمن خدمت به عنوان استاد مدعو به تدریس اشتغال داشت لذا تا سال 1372 به تدریس ادامه داد و پس از آن به تحقیق و پژوهش روی آورد. مرحوم میرابوالقاسمی تحصیلات خود را در حوزه علمیه گیلان (رشت) و مروی تهران تا پایان دوره سطح ادامه داد. او از سال 1372 به بعد به دنبال فعالیت های فرهنگی و پژوهشی رفت که بسیار مورد علاقه وی بود و بدین جهت از تدریس کناره گرفت.ادامه مطلب...

سفال  اسماعیل آباد

یادگاری از هزاره ششم پیش از میلاد مسیح

«موشه لان تپه» اسماعیل آباد در هشتاد کیلومتری غرب تهران و چهل کیلومتری جنوب غربی کرج در شهرستان ساوجبلاغ واقع است. سفالینه های اسماعیل آباد که همگی دست ساز است به ظروف سیلکII ، تپه گیان و چشمه علی (شهرری) شباهت دارد و باستان شناسان آنها را به  هزاره های ششم تا چهارم پیش از میلاد نسبت داده اند. سفال اسماعیل آباد از خاک رسی به رنگ خاکستری مایل به قرمز است که روی آن گلابه قرمز به کار رفته است. بدنه ظروفی که تزیین شده تقریبا" همیشه براق است. بدنه خارجی ظروف و سطح داخلی جام ها و کوزه های پایه دار تزییناتی به رنگ قهوه ای مایل به سیاه دارد. این پوسته درخشان در حقیقت دوغابی از رس لطیف با مواد سیلیسی است: پوششی چشم نواز و قرمز مایل به قهوه ای سیر یا روشن که به بدنه و سطوح خارجی سفال افزوده شده است. نقش ها اغلب در زیر این پوشش درخشان و با قلم سیاه ترسیم شده و اولین گام را در نقاشی زیر لعاب نمایان ساخته است.

در مجموعه سفال های اسماعیل آباد در بخش ماقبل تاریخ موزه ملی ایران دو نوع سفال اخرایی و نخودی رنگ منقوش و درخشان منسوب به اسماعیل آباد وجود دارد. در واقع تعداد کمی از ظروف سفالی اسماعیل آباد پوسته ای نخودی و اسلیپ و لعاب درخشان و منقوش دارد و از نظر ساخت و ساز از ظروف نخودی رنگ سیلک III کامل تر و بهتر است.

منبع: ملیحه تمدن و حسین سرپولکی، «سفال گلابه ای: بررسی کاربرد گلابه یا پوشش گلی در تاریخ سفالگری ایران»، فصلنامه گلستان هنر، بهار 1385، ش 3، ص 58.

موسسه رخسار قرآن شهرستان نظرآباد

موسسه رخسار قرآن در سال 1386 خورشیدی در نظرآباد (غربی ترین شهرستان استان تهران) تأسیس شد. این موسسه غیردولتی پس از اخذ مجوز از سازمان تبلیغات اسلامی شهرستان ساوجبلاغ به شماره 131 در سازمان ثبت اسناد و املاک استان تهران ثبت شد. موسسه رخسار قرآن فعالیت های قرآنی خود را در دو بخش اصلی به شرح ذیل انجام می دهد: ادامه مطلب...

انتشار دوباره مجموعه مقالات کنگره شهید ثالث در قزوین

راه اندازی بزرگ ترین کتابخانه پرنده شناسی کشور در ساوجبلاغ

بازدید کنندگان خارج از کشور وبلاگ «ساوجبلاغ پژوهی»

دن کیشوت نظرآبادی در خیابان های تهران

«تصویر ساوجبلاغ» همچنان محبوب است

 تفصیل خبرهای فوقادامه مطلب...

درنگی در روستای گلیرد طالقان

حسین عسکری: این مقاله کوتاه به سفارش «دایره المعارف تشیع» جهت چاپ در جلد چهاردهم نوشته شده است. بی تردید «گلیرد» یکی از دهکده های نام آشنا در سرزمین ایران اسلامی است.

گلیرد روستایی کهن در منطقه طالقان است که زادگاه و موطن آیت الله سید محمود طالقانی (م1358ش) از چهره های نامدار جریان نواندیشی دینی در ایران می باشد. این روستا در 14 کیلومتری جنوب شرقی شهر طالقان از توابع شهرستان ساوجبلاغ و در ارتفاع 2224 متری از سطح دریا واقع است. نسبت این روستا با آیت الله طالقانی باعث توجه مردم ایران و در نتیجه موجب رونق و آبادانی آن شده است. جمعیت آن در تابستان حدود 250 خانوار و در زمستان کمتر از 45 خانوار می باشد. خانه تاریخی پدر مرحوم طالقانی در مرکز روستا و در ضلع شمال شرقی مسجد واقع شده و شامل اجزای مختلف خانه های سنتی ایرانی است. قدیمی ترین بخش این خانه متعلق به دوران قاجاریه است.ادامه مطلب...

بزرگترین نمایشگاه پرندگان زیستی و کمیاب جهان در شهرستان ساوجبلاغ

نخستین گلخانه خورشیدی کشور در ساوجبلاغ

درگذشت یکی از تعزیه خوانان منطقه ساوجبلاغ و نظرآباد

ادامه مطلب...

صاحب دل اهل نظر

ادامه مطلب...

1

چکیده دو مقاله پژوهشی فوق ادامه مطلب...

 «انجمن مخدرات وطن»

حاصل مبارزات بانوی نجم آبادی

انجمن مخدرات وطن به ریاست آغابیگم دختر شیخ هادی نجم آبادی، انجمنی زنانه بود که در سال 1289 خورشیدی در جریان جنبش  مشروطه خواهی و جنبش ملی دهه 1280، با هدف سازمان‌دهی فعالیت‌های گوناگون برای استقلال ایران از تسلط کشورهای بیگانه و  امپریالیستی شکل گرفت. اعضای این انجمن در میتینگ‌ها و تظاهرات جنبش مشروطه شرکت فعال داشتند و به دولت  روسیه نامه‌های اعتراض ‌آمیز درباره اقدامات امپریالیستی آن می‌نوشتند.ادامه مطلب...

اینجا خیلی گسترده تر از آنجاست

=بخش اول=

حسین عسکری: بعد از ظهر چهارشنبه 12 آبان1378 به همراه اسماعیل آل احمد وارد محل سکونت آنها شدیم، آقای دکتر یوسف مجیدزاده شخصا" به استقبال ما آمد و خیلی گرم گرفت چیزی حوالی دو سه ساعت با هم حرف زدیم. او از گله هایش، تجربه هایش و کشفیات جدیدش صحبت کرد و چه شیرین هم حرف زد. گفتنی است که دکتر مجیدزاده متولد سال 1315 شهر تبریز است. مراحل رشد و دبستان و دبیرستان و دانشگاه را در تهران گذرانده است و چون شاگرد اول دانشگاه بود با بورسیه برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و پس از اخذ مدرک فوق لیسانس و ارایه رساله دکتری در رشته «باستان شناسی پیش از تاریخ» از موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو، به دانشگاه تهران دعوت شد. پس از انقلاب به دلایل شخصی بازنشسته شد. از استاد مجیدزاده هشت عنوان کتاب و در حدود 50 مقاله علمی به فارسی و 12 مقاله به انگلیسی به چاپ رسیده است. کتاب سه جلدی «تاریخ و تمدن بین النهرین» او در سال 1379 به عنوان کتاب برگزیده سال ایران معرفی شد. از فعالیت های مهم استاد مجیدزاده، کشف تمدن هلیل رود در جیرفت (متعلق به 2300 سال پیش از میلاد) و شش فصل حفاری در محوطه باستانی ازبکی شهرستان نظرآباد واقع در غرب استان تهران است. گفتگوی زیر چکیده سه ساعت گفتگوی صمیمی با دکتر مجیدزاده درباره ویژگی های محوطه باستانی ازبکی است که پس از گذشت ده سال منتشر می شود           .
دکتر مجیدزاده : قبل از این که مصاحبه شروع شود دوست دارم صحبتهایم را با گله از فرماندار ساوجبلاغ شروع کنم. در این یک ماه این شخصیت حتی یک بار هم به ما سر نزده است و عین خیالش هم نیست که یک هیات از طرف سازمان میراث فرهنگی به قصد بازسازی فرهنگ این مملکت به اینجا آمده اند و دارند کار می کنند. من پیش رییس اداره آموزش و پرورش شهرستان هم رفتم از ایشان هم خواستم تا بچه ها را برای دیدن به اینجا بیاورند اما ایشان حتی به خودشان این زحمت را هم ندادند که بیایند و ببینند ما داریم اینجا چه کار می کنیم. ما کاری را می کنیم که ایشان دارد درس می دهد. درباره گذشته این مملکت داریم کار می کنیم که بخشی از آن هم متعلق به خود ساوجبلاغ است. بی شک این آثار به دست آمده هم از نظر اقتصادی و هم از نظر فرهنگی در این شهرستان تغییراتی به وجود خواهد آورد. در جاهای دیگر حتی استانداران گوسفند قربانی می کنند و احکام و الواحی هدیه می کنند ولی با این وجود که دوستان من دو بار برای دیدن فرماندار رفته اند اما موفق به دیدار با ایشان نشدند. این گروه کاوش همه لیسانس و فوق لیسانس با بیست سی سال تجربه هستند. من خودم دکترا از آمریکا دارم و استاد بازنشسته دانشگاه هستم. هم از زندگی بریده ام و در میان این خاک و خل زحمت می کشم. متأسفانه همه گروه ها به ما سر زده اند جز کسی که باید به ما سر بزند. من این را در مقالاتم حتما" منعکس خواهم کرد   .
 -سؤال عمده که خیلی ما را مشغول می کند رابطه این کشفیات با جلوه های آیینی است در این باره لطفا" توضیح دهید؟   
 -این محوطه باستانی مجموعه ای از چند تپه باستانی است با نامهای «یان تپه»، «جیران تپه»، «گوموش تپه» و «تپه مرتفع ازبکی» که «یان تپه» از همه قدیمی تر است و آثار مربوط به نه هزار سال پیش را دارد و اما آثاری که ما در ازبکی یافته ایم در سیلک کاشان هم نمونه دارد با این تفاوت که اینجا خیلی گسترده تر از آنجاست و ما بعد از گذشت هفتاد هشتاد سال از حفاری های سیلک به ابزار و اطلاعات جدیدتری دست یافته ایم و اطلاعات زیادی را می توانیم به دست آوریم و ممکن است پنجاه سال بعد به آثاری دست یابند که ما الان گذرا از آنها می گذریم و توجهی به آنها نمی کنیم و آنها را نمی شناسیم اما پیشرفت علوم به کار کمک خواهد کرد. آثار «جیران تپه» هم ادامه آثار «یان تپه» است ظاهرا" از یان تپه 200 متر آن طرف تر یعنی به جیران تپه نقل مکان کرده اند. ببینید علت های نقل مکان هم برای ما کاملا" معلوم است. این علت ها دو گروه هستند: طبیعی و غیر طبیعی، طبیعی مثل فرسودگی ساختمان و غیر قابل تعمیر بودن و موش افتادگی و غیر طبیعی مثل جنگ و زلزله و آتش سوزی که در صورت طبیعی بودن علت، هیچ اثری در تپه اول باقی نمی ماند و همه را با خود می برند و چیز زیادی به دست ما نمی افتد که این تپه هم از همان نوع است اما در صورت غیر طبیعی بودن ممکن است حتی آدم ها هم زیر آوار بمانند و چیزهای خیلی زیادی به دست ما بیاید. مردم این تپه به یکی از دلایل طبیعی (زمان صلح) از اینجا رفته اند که حتی تیرهای خانه های قبلی را هم با خود برده اند. سفال معروفی هم به نام «چشمه علی» یا «سفال دوره دوم سیلک» دارند که در ایران خیلی معروف است و بعد از آن هم به همین تپه بزرگ ازبکی نقل مکان کرده اند. ما حدود چهار متر از سطح زمین پایین رفته ایم و دو تدفین پیدا کرده ایم که می توانم اصلا" بگویم برای هزاره پنجم هستند که دنباله فرهنگ همان تپه های قبلی می باشند. روی این تپه آثار هزاره چهارم، سوم، دوم و اول را داریم که این می رساند که این تپه چهار قلعه دارد که روی هم ساخته شده اند وقتی اولی خراب شده آن را کوبیده و صاف کرده اند و روی آن قلعه دوم را ساخته اند و همین طور ادامه داده اند تا قلعه بالایی که متعلق به مادها است (حدود 2700 سال پیش). قطر دیوار دور این قلعه پنج متر است.

در قلعه های پایین تر قطر دیوارهای دور قلعه 7 متر است که قلعه های پایین هم متعلق به آریایی ها است چون سفال این قلعه ها خاکستری است و متعلق به آریایی هاست اما سفال ایرانی های ساکن، قرمز یا  نخودی منقوش است که با سفال آریایی ها فرق دارد. آریایی ها ایلاتی و بیابانگرد بودندکه از شمال شرق وارد ایران شدند. این قوم تازه نفس با انواع حمله ها و جنگ ها و آتش سوزی ها مردم ساکن ایران را که کشاورز بودند و فرهنگ بالاتری داشتند و اهل جنگ نبودند، سرکوب کردند. آثار آتش سوزی از گرگان گرفته تا جنوب کوه های مازندران تا قزوین و کاشان و نزدیکی های کنگاور ادامه دارد. بنا بر این این قلعه ها هم متعلق به آریایی ها است و مادها هم شاخه ای از آریایی ها هستند. این تپه ازبکی قلعه ای در وسط یک شهر بزرگ خیلی مهم در شمال غرب ایران در اواخر هزاره دوم بوده به ابعاد 700 ×700 متر یعنی به مساحت 49 هکتار. با توجه به مطالب بالا باید بگویم که ما غیر از این تپه ها فقط یک تپه اسلامی داریم که متعلق به دوره ایلخانی است. ما دو قطعه کاشی لعابدار پیدا کرده ایم که متعلق به همان دوره است. حدود 50 تدفین اسلامی هم در این تپه هست. ما از 300 سال قبل به این طرف چیزی در اینجا پیدا نکرده ایم.