تعزیه بَرغان میراث پایدار روستا
الهام یوسفی
خبرگزاری مهر: روز نهم محرم است و قصد کرده‌ایم برای دیدن تعزیه به روستای بَرغان برویم مقصد نهایی ما حسینیه اعظم برغان است که محلی‌ها آن را تکیه بالا محله می‌نامند. کوچه‌های باریک روستا از سنگ تزیین‌شده است پرچم‌های سیاه‌رنگی که روی آن «یا حسین» نوشته‌شده بر سر در همه خانه‌ها نصب است در مسیر عدهای از اهالی روستا را می‌بینیم که اسب سیاهی را به محل اجرای تعزیه می‌برند. در مسیر از سربالایی‌های تند و بافت‌های روستایی عبور می‌کنیم و به حسینیه اعظم برغان می‌رسیم یکی از بانوان روستایی ما را به طبقه بالای حسینیه راهنمایی می‌کند از پله‌های با معماری خاص و ساده بالا می‌رویم دورتادور نرده‌های کوتاه چوبی زیبا قرارگرفته است که زن‌های سیاه‌پوش دور آن نشستند و از بالا سکوی بزرگ محل تعزیه و بازیگرانی را می‌بینند که در نقش اولیا و اشقیا بالباس‌های سبز، قرمز، سفید و سیاه در حال آماده شدن برای اجرای تعریه هستند. ادامه مطلب...
مادرِ همه چیز کتاب است
استاد محمّدحسین کیان پور در سال 1335 خورشیدی در روستاى فشند از توابع شهرستان ساوجبلاغ متولد شد. در سال 1361 وارد رادیو شد و در گروه کودک و نوجوان کار نویسندگى را آغاز کرد. کار وى در این زمان نوشتن مطالب گوناگون از جمله نمایش هاى رادیویی، خاطره نویسی و قصه را براى گروه کودک و برنامه بچه هاى انقلاب رادیو بود که همه روزه پخش مى شد. کیان پور در سال 1367 به سردبیرى قصه ظهر جمعه منصوب شد و از همان سال نیز نوشتن داستان را به طور حرفه اى آغاز کرد. از وى تاکنون نزدیک به بیست جلد کتاب در زمینه داستان کوتاه و بلند به چاپ رسیده است. داستان بلند «ستاره توس» او در سال 1379 در جشنواره کتاب رشد موفق به دریافت جایزه شد. کیان پور هم اکنون نویسنده برخی برنامه های رادیویی است.
لعن آن فقیه و مجتهد بزرگ!؟
جمشید غلامی نهاد (متولد 1346ش) دارای تحصیلات حوزوی در مدارس علمیه حاج ابوالفتح، مروی و حاج ملا محمدجعفر تهران (مدرسه آیت‌الله مجتهدی) طی یادداشتی در وبلاگ خود درباره یکی از آرای فقهی علامه شیخ محمّدصالح برغانی (م1271ق) بنیانگذار ساوجبلاغی مدرسه صالحیه قزوین و نویسنده سیصد عنوان کتاب، رساله و حاشیه در شاخه های مختلف علوم اسلامی نوشته است: «...و اما سخن از فرهنگی بود که فرهنگ سوز است. فرهنگِ دروغ، تزویر، افترا، فحّاشی، سفسطه و کینه جویی که فرهنگِ خردورزی، پندار، گفتار، کردار نیک و تخلّق به اخلاق حسنه را نشانه گرفته و قصد هدم آن را دارد. روزی در ایام نوجوانی، در چاپخانه کتاب "موسوعه البرغانی"، (غنیمه المعاد فی شرح الارشاد) را که اثری وزین و فقهی از مرحوم ملامحمدصالح برغانی است، پیش از چاپ مقابله می کردم. مرحوم برغانی که از اعاظم فقهای شیعه در قرن 13 قمری است حلق لحیه (تراشیدن ریش) و موسیقی را در این اثر جایز و حلال دانسته است (نک: موسوعه البرغانی، مقدمه و تحقیق عبدالحسین شهیدی صالحی، چ تهران، 335/2) وقتی این فتوای شاذ را برای شیخی نه چندان باسواد که بر بالای سرم ایستاده بود، خواندم، به لعن آن فقیه و مجتهد بزرگ زبان گشود و دستمزدی را که بابت مقابله آن کتاب می گرفتم حرام دانست!»
در این حالی است که حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظّم انقلاب در 25 آذر 1382 در دیدار علما و طلاب قزوین درباره شهید ثالث و برادرش فرمودند: «علمای بزرگ فراوانی از این شهر برخاسته اند؛ شهید ثالث مرحوم محمّدتقی برغانی و برادر او ملا محمّدصالح برغانی؛ فقهای مبارز، نه فقهای گوشه گیر، نه آدم های منزوی؛ مردانِ دین که به سرنوشت مردم می اندیشیدند؛ برای آنها مبارزه می کردند و جان خود را هم در این راه فدا می کردند... همین دو برادر بزرگواری که من امروز از آنها اسم آوردم جزء برجستگانند. آنها فقیه بودند. عدهای از روی خباثت و عناد نگذاشتند نام علمایی که در کار علمی خود انگیزه سیاسی هم داشتند، مطرح شود؛ این دو برادر از این قبیل بودند. اینها به پادشاه وقت گفته بودند حکومت تو باید تابع نظر ولی فقیه باشد... چند سال پیش چند جلد کتاب فقهی از مرحوم ملا محمّدصالح درآمد به نام موسوعه البرغانی؛ نمی دانم ادامه آن را چاپ نکردند، یا چاپ کردند اما برای ما نفرستادند. کتاب خیلی خوبی است.»
ادای دین استاد منوچهر سلیمی به زادگاهش
کتاب فشند (پشند) نوشته استاد منوچهر سلیمی نویسنده ساوجبلاغی در 210 صفحه و شمارگان دویست نسخه از سوی انتشارات سپهر منتشر شد. استاد سلیمی متولّد سال 1307 خورشیدی در روستای فشند از توابع شهرستان ساوجبلاغ، نویسندگی را به صورت حرفه ای از سال 1348 آغاز کرده است. «افسانه های ایرانی: مقایسه با افسانه های کشورهای جهان» در سه جلد، «قصه های عامیانه مردم ایران»، «قصه شهر»، «مورچه و شیر»، «غول»، «آب حیات»، «سر بر اف‍لاک می س‍ای‍ی‍د»، «نام پرافتخار»، «افسانه ملک ابراهیم و اسب پری پیکر»، «لاشخوران» و «افسانه های طوطی سخنگو» از جمله آثار او هستند. استاد سلیمی که لوح تقدیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را برای ارسال مقاله ای به همایش اسطوره های ایران و ادبیات کودکان دریافت کرده، از محققان حوزه ادبیات عامیانه است. برای ایشان آرزوی سلامتی داریم.
«اهل توقف طالقان» منتظران ظهور
اهل توقف طالقان گروهی تارک د‌نیا هستند که در شهرستان طالقان از توابع استان البرز زندگی می کنند. آنان پیروان میرزا صادق مجتهد تبریزی و ساده زیست هستند و محل سکونت شان معروف به روستای ایستا است. آنها از مردم فاصله می گیرند و کمتر کسی را به خانه خود راه می دهند. آیت الله میرزا صادق مجتهد تبریزی (از روحانیان دوره مشروطیت) که پیروانش با الهام از آرای د‌ینی او چنین زندگی عجیبی را در زمانه تسلط مد‌رنیته سامان د‌اد‌ه اند از جمله فقیهانی است که تأکید فراوانی به صورت نظری و عملی بر روش «طرد مطلق اندیشه تجد‌د و د‌ستاورد‌هایش» داشت و تا پایان عمر به عد‌م جواز استفاد‌ه از ابزار تکنولوژیک و امور جد‌ید و مد‌رن فتوا می داد. پیروان میرزا صادق بر این نظر هستند که هم اکنون دوره آخرالزمان بوده و آن از عصر مشروطیت یعنی حد‌ود یک قرن پیش آغاز شده است.
در ایستا مرد‌مانی که چون تابلوی نقاشی زندگی و آد‌اب و رسوم گذشته را در عصر ارتباطات ید‌ک می کشند، نه تنها شب‌ها پای تلویزیون نمی نشینند که به شب نشینی هم اعتقاد‌ی ند‌ارند. عروسی و عزا ند‌ارند و مراسمی چون جشن تولد، سالگرد ازد‌واج و… برای آنان معنا و مفهومی ند‌ارد. مهمان نواز هستند به شرطی که احد‌ی از زنان قصد ورود به روستای آنان را نداشته باشد. همان طور که تاکنون کسی از دنیای بیرون زنان آنان را ندیده است. متمول هستند و از طریق فروش زمین های پد‌ری شان در تبریز روزگار می گذرانند. شناسنامه ند‌ارند و جزو آمار جمعیت ایران به حساب نمی آیند. هیچ گونه خدمات د‌ولتی را دریافت نمی کنند. جایی که هرگونه امکانات دنیای جد‌ید را نمی پذیرند ایستا است؛ مرموزترین روستای ایران! جایی که هیچ گونه امکانات دنیای جد‌ید را نمی پذیرند و بد‌ون آب لوله کشی، گاز، برق، د‌رمانگاه، ماشین آلات، وسایل ارتباطی و … زندگی می کنند.
منبع: روزنامه قانون، سال دوم، ش 636، سه شنبه 21 مهر 1394، ص 10.
سید با شیخ برغانی همدرس بود
سیّدجمال الدین اسدآبادی طلایه دار نهضت بیداری و احیاگر شریعت بود و جهان اسلام تولّد دوباره خویش را مدیون او است. او از خیل مرزبانان اسلام بود و در امتداد خط عالمانی چون کلینی و طوسی و حلّی حرکت کرد. با بهره گیری از دست مایه های حوزوی و اساتیدی چون شیخ انصاری و ملاحسین قلی همدانی توانست عطر دین را در جای جای دنیای غبار گرفه بیفشاند. سیدجمال الدین خود را فرزند حوزه می دانست و در سرتاسر زندگی پرتلاطم خویش زی حوزویان را ترک نکرد. دریغا که تیغ ستم پیشگان قاجار روز روشن را به شب دیجور تبدیل کرد و یاران سیّد در بیغوله های رژیم استبداد در غربت تمام سر به گیوتین مرگ نهادند. در این روزگار دهشت و هراس یاران، آشنایان و اقوام رشته های پیوند و الفت را بریدند و به گونه ای رفتار کردند که گویی هیچ گاه مصاحبت و معاشرتی با سیّد نداشته اند و نام او نشنیده اند و سیمای او را ندیده اند.
سید در سال 1264ق برای ادامه تحصیل به حوزه قزوین رفت. قزوین در آن روزگار از مراکز مهم علمی و فرهنگی کشور بود. در این حوزه علاوه بر توجه به مسایل علمی و فرهنگی فلسفی و کلامی به سیاست و مسایل اجتماعی نیز توجه می شد. حوزه 
در برابر ظلم و ستم دستگاه قاجار حساس بود و به مقابله برمی خاست. به امر سیّد محمّدباقر قزوینی مردم قزوین مجدالدوله خالوی ناصرالدین شاه حاکم قزوین را که به مردم ستم می کرد به خواری و رسوایی از شهر بیرون راندند. در عرصه تفکر پاسدار جدّی تفکر ناب اسلامی بود. محمدتقی برغانی از جمله عالمانی بود که علیه تفکر خرافی و ضد انسانی بابیت قد برافراشت و به دست همین گروه منحرف به شهادت رسید. این حرکت چه در بعد سیاسی اجتماعی و چه در بعد فکری حوزه را شاداب و زنده نگه می داشت و طلبه مستعد توشه لازم را بر می گرفت.
روح لطیف و کنجکاو سیّد از مبارزه عالمان علیه الحاد و ستمگری های قاجاریان تاثیر پذیرفت و در طول زندگی از مبارزه علیه بابیان و ستمگران غافل نماند. سیّدجمال الدین با تلاش شبانه روزی از محضر اساتید مدرسه صالحیه و مدرسه پنجعلی قزوین توشه ها برگرفت. پدر آگاه و هوشیارش نیز در آن ایّام به آموزش فرزند کمک می کرد. سیّد با مولی شیخ محمّدعلی فرزند محمد صالح برغانی همدرس بود و بین آن دو رفاقت و دوستی پایداری برقرار گردید. شیخ محمّدعلی ارتباط خود را با سیّدجمال الدین همچنان ادامه داد و به روزگاری که سیّد در هند به فعالیت مشغول بود به او ملحق گردید. [برغان از روستاهای آباد شهرستان ساوجبلاغ واقع در استان البرز است.]
به نقل از: مجله حوزه، آذر و دی - بهمن و اسفند 1372، ش 59 و 60.
دکتر علی اکبر صالحی از نوادگان شیخ محمّدصالح برغانی
دکتر علی اکبر صالحی (زاده 4 فروردین 1328 در کربلا)، دانشمند هسته ای، معاون رییس جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران و سیاستمدار ایرانی است که ریشه در روستای برغان از توابع شهرستان ساوجبلاغ واقع در استان البرز دارد. وی از نوادگان شیخ محمّدصالح برغانی (فقیه نامدار و بنیانگذار مدرسه صالحیه قزوین در روزگار قاجار) است. جدّ بزرگ او پس از شکست سپاه ایران از روس، به فتحعلی شاه قاجار تذکر فقهی داد. دکتر صالحی از سال 1389تا 1392 وزیر امور خارجه ایران بود. او استاد دانشگاه صنعتی شریف است و دو دوره رییس این دانشگاه بوده است. از سال 1998 تا 2003 نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود. وی بین سال های 2005 تا 2009 معاونت دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی را برعهده داشت، سپس از سال 1388 تا 1389 رییس سازمان انرژی اتمی ایران شد. دکتر حسن روحانی در روز 25 امرداد ماه 1392 وی را به ریاست سازمان انرژی اتمی برگزید.
سخنان دکتر صالحی در نشست بررسی برجام در مجلس، 19 مهر 1394
خم زلف «تصویر» و صبح فروغ «فراز»
اسماعیل آل احمد
معاون پژوهشی مدرسه علمیه امام صادق (ع) هشتگرد
نوشتن در جریده ای کاغذین، دغدغه ای است که هرگز دست از سر کسانی که روزگاری در جایی با نشریه ای سر و کار داشته اند برنمی دارد. ممکن است در برهه ای برخی جراید کاغذین نتوانند یا نخواهند برای تو جایی برای نوشتن، فراهم کنند اما این نوشتن، چیزی نیست که بتوانی خودت را از آن نجات بدهی. پس از مدّت ها که دیگر زمینه و زمانه ای برای نوشتن در جراید دست نمی داد این بار در جریده ای استانی با نام فراز البرز، زمینه و زمانه ای به میان نهاده شده تا بشود نوشت و من اگر با همه روزمرگی هایِ عمر بر باد دهم، دوباره ققنوس جان و روان خویش را در آتش سوزان نوشتن، غرقه می کنم بدان امید است که بشود از سر انصاف، کاری کرد و با مردم نازنین سرزمین مادری ام زیر بار ذره ای از کوه مشکلات آنان، شانه کشید و نفس به نفس آنان، همه رنج ها و همه خوشی ها را تحمل کرد. ضرورت دارد فراز به قول سید شهیدان اهل قلم آقا مرتضی آوینی از راه طی شده با مردم، سخن بگوید. یعنی از تجربه های پیشین اهالی مطبوعات در این دیار، نهایت بهره را ببرد و نقاط قوت آنان را در خود تقویت کند و از ضعف های آنان بپرهیزد. پیش از دامن زدن به این بحث، اجازه می خواهم تا کمی با شما خاطره بازی کنم. ادامه مطلب...
فراز البرز در نخستین گام، خوش درخشید
نخستین شماره ماهنامه «فراز البرز» در 12 صفحه به مدیرمسئولی مهدی توسلی و سردبیری محمّد اکبری با روش اجتماعی و اقتصادی و شمارگان ده هزار نسخه در استان البرز منتشر شد. تاریخ در افق آگاهی (یادداشت اختصاصی دکتر حکمت الله ملاصالحی)، فرزند ضد مشروطه شیخ هادی نجم آبادی و شیخ فضل الله نوری (حسین عسکری)، خم زلف تصویر و صبح فروغ فراز (اسماعیل آل احمد)، از میرزا عبدالله مقدم تا بابک زنجانی (دکتر مهدی اصل زعیم)، اصول هفتگانه فراز (مهدی توسلی)، البرز در تسخیر مشارکت توسعه نیافته (محمّد اکبری)، گریه عمه به سلام آقا (سیّد هادی میرابوالقاسمی)، ویژگی های غزل شهریار (ابراهیم رضازاده)، در محضر خدا (معصومه رحیم زاده)، توسعه شهری (دکتر مهدی مرادی)، زنان پشت درهای بسته (مهدی مظفری)، مرگ وزیر نجم آبادی، دود اختلافات شورای اسلامی شهر نظرآباد به چشم مردم می رود، تغییرات سلیقه ای و غیر کارشناسی نظام آموزشی را دچار آسیب کرده است، قشری گرایی نو در مراسم ایرانی، شاعران جوان، کودکان با نقاشی سخن می گویند و... از عناوین نخستین شماره فراز البرز است.
در سه صفحه «البرزشناسی» ماهنامه، این عناوین به چشم می خورد: البرزپژوهان، میراث ملموس، میراث ناملموس، مقاله پژوهی البرز، تاریخ معاصر، پژوهشگران، به روایت اسناد، آیا می دانید؟، نام آوران، کتابخانه، لحظات ماندگار، تاریخ مطبوعات البرز، سنجه کتاب، وب گردی، سفرنامه. ادامه مطلب...
تقدیم به خوانندگان ساوجبلاغ پژوهی
علی اکبر صفری
پژوهشگر موسسه کتابشناسی شیعه
این دو تصویر متعلّق به دبیر اعلم ساوجبلاغی و فرزندش است که در دیوان رسائل خاصّه قاجار دبیر بوده و آثاری فاخر در ادبیات فارسی دارد. سمت راست او فرزندش خوشنویس و نویسنده میرزا شفیع ساوجبلاغی است که مرقعات و آثار قلمی ارزشمندی از او به یادگار مانده است. خاندان دبیر اعلم همه شاعر و هنرمند و نویسنده بوده اند؛ پدر بزرگوارش میرزا محمّد منشی ساوجبلاغی نیز از خوشنویسان روزگار قاجار بوده و مرقعاتی از او زینت بخش کتابخانه ها است. نوه دبیر اعلم، مرحوم استاد غلامرضا دبیران نیز از شاعران و نویسندگان روزگار ما است.
بزرگترین ویژگی دبیر اعلم ساوجبلاغی ترجمه نهج البلاغه و صحیفه سجادیه و مصباح الشریعه به شعر است. این آثار خوشبختانه از گزند حوادث دور مانده و در کتابخانه مجلس شورای اسلامی و آستان قدس رضوی نگهداری می شود. این خاندان از روستای نجم آباد نظرآباد بوده و از ستاره های پر فروغ آسمان ادب و فرهنگ منطقه ساوجبلاغ هستند. معرفی دبیر اعلم و آثار او در مجله پیام بهارستان (تابستان 1389، دوره 2، سال 2، ش 8، صص 564 - 593) آمده است. این تصویر به لطف و بزرگواری سرکار خانم دکتر حکیمه دبیران در اختیار اینجانب قرار گرفت که از ایشان سپاسگذارم.
نکته ای که به ذهن قاصرم می رسد این است که خانواده ها و خاندان ها اگر سند قدیمی یا نسخه ای نگهداری می کنند برای نشر آن اقدام کنند و یا برای معرفی و چاپ در اختیار علاقه مندان قرار دهند بی شک تاریخ چیزی نیست جز سند، نوشته، عکس. با این کار فرهنگی گوشه ای از تاریخ سرزمین ما روشن خواهد شد؛ کشورهای دیگر از هیچ برای خود تاریخ می سازند و افتخار می کنند.
دبیراعلم ساوجبلاغی و کتاب «چاره ساز» شرح کلمات قصار نهج البلاغه
گزارش دیدار با خاندان فرهنگی دبیران ساوجبلاغی
