دبیر اعلم ساوجبلاغى و کتاب «چاره ساز»
علىاکبر صفرى
پژوهشگر موسسه کتابشناسی شیعه در قم
= بخش اول =
اشاره: دوست فرهیخته ام آقای «علی اکبر صفری» از پژوهشگران ساوجبلاغی مؤسسه کتابشناسی شیعه در قم است که فهرست نگاری جلد 46 فهرست نسخ خطی کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی را در دست تدوین دارد. ایشان در مقاله محققانه زیر، چند تن از مفاخر فرهنگی ساوجبلاغ دوره قاجار را برای نخستین بار معرفی کرده است. این مقاله خواندنی در شش بخش تقدیم خوانندگان گرامی می شود.
دبیر اعلم، عنواننگار، میرزا تقى ساوجبلاغى از سخنوران و نویسندگان قرن چهاردهم است. این ادیب پرمایه و شاعر گرانمایه، دانش خود را به چندین هنر، انشاء، خط، ادبیات فارسى و عربى و... آراسته و در ترجمه و شرح متون دینى به کار برده است. زیستنامه و آثار او که در هیچ یک از منابع زندگینامهها و کتابشناسىها معرفى نشده است، طبقهاى از نویسندگان نیمه دوم عصر قاجار و تاریخ پیش از مشروطه را مىشناساند و گوشههایى از شرایط فرهنگى و اجتماعى آن روزگار را به دست مىدهد.
دبیر اعلم ساوجبلاغى و کتاب «چاره ساز»
= بخش دوم =
بى تردید نخستینههاى در تاریخ نگارش و سرایش به نام او ویژه شده است که نشان از نوآورى و ژرفنگرى نویسنده دارد: نخستین نهج البلاغه منظوم؛ نخستین صحیفه سجادیه منظوم و دیگر کتابهاى فقهى و حدیثى و تاریخى. دیوان عنواننگار سرشار شکوه است از تنگدستى و درماندگى و ناصبورى. املاکى را که در روزگاران گذشته از پادشاه به تیول گرفته همراه با مزارع موروثى را حاکمان محلى تصرف کردهاند و در مصیبت پیرى و نیستى مانده است و قصیدههایى در مدح حضرت امیرالمؤمنین، مرثیههاى حضرت اباعبدالله الحسین و نکته هایى از زندگى پریشان او در بردارنده دیوان است. تخلص شعرى دبیر اعلم، دبیرالملک، عنوان نگار، رهى، تقى است هر چند استوارى و پرمایگى در شعر او نه از جوشش که از کوشش حکایت دارد.
دبیر اعلم ساوجبلاغى و کتاب «چاره ساز»
= بخش سوم =
5. خلاصه تواریخ: خلاصهاى از تاریخ عمومى ایران، از ایران قدیم تا عصر قاجار که در چهار هزار بیت به شعر درآمده است و روز جمعه نیمه شعبان 1342 سالروز ولادت حضرت ولى عصر عجل الله برابر با عید نوروز به پایان رسیده است. نسخهاى از این کتاب به نستعلیق خوش در کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامى قم به شماره 165 (فهرست، ج 1، ص 235) موجود است.
6. کنز مؤمن: منظومهاى در پانصد بیت درباره اصول دین و فروعات. ناظم، این کتاب را براى فرزندش میرزا رفیع نگاشته است. دو نسخه از آن به خط زیباى او در مرکز احیاء میراث اسلامى به شمارههاى 63 و 163 (فهرست، ج 1، ص 93 و 233 ـ 234) موجود است.
7. نظم کبرى در منطق: کبرى در علم منطق، تألیف میرسید شریف على بن محمد گرگانى (متوفاى 825 ق) یکى از کتابهاى درسى نظام آموزشى قدیم است که ناظم، آن را در 27 رمضان 1341 نزدیک به هشتاد سالگى) نگاشته است. نسخهاى از آن در کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامى به شماره 2/166 (فهرست، ج 1، ص 236) ثبت شده است.
دبیر اعلم ساوجبلاغى و کتاب «چاره ساز»
= بخش چهارم =
19. دستور انشاء: دستورهاى عمومى براى انشاء و نامهنگارى، به زبانهاى فارسى، عربى، ترکى، فرانسوى نوشته شده و در آغاز قواعد کلى نامه نگارى و سپس چندنامه براى نمونه و تمرین به زبانهاى مذکور آورده شده است. نسخه خطى این کتاب، در کتابخانه مرکز احیاء میراث اسلامى به شماره 501 (فهرست، ج 1، ص 121) موجود است.
20. منتخب ادعیه: در مقدمه کتاب چاره ساز از آن نام مىبرد که دعاهاى ایام هفته را با همکارى فرزندش عزیزالله به خط و تذهیب زیبا نگاشته، روى جلد آن را به تصویر ناصرالدین شاه قاجار تزیین نموده است.
21. قزل چشمه: اثر فوق را در مقدمه ترجمه الدر النثیر و چارهساز، معرفى کرده است. قزل چشم در موضوع عروض، صنایع ادبى، معانى، بیان و بدیع است و آن را بیست سال پیش از کتاب چارهساز زمانى که در خدمت پدر به مباحثه علم عروض اشتغال داشته، تألیف کرده است. نام «قزل چشمه» برگرفته از نام مزرعه مؤلف در نواحى ساوجبلاغ است که اکنون از توابع دهستان پلنگآباد اشتهارد بهشمار مىآید.
دبیر اعلم ساوجبلاغى و کتاب «چاره ساز»
= بخش پنجم =
توسل به اهل بیت علیهمالسلام: ساوجبلاغى در شرح حدیث «الشفیع جناح الطالب» رشته سخن را به بحث شفاعت مىکشاند: «باید دانست که شفاعت یوم الدین در واقع تولا و تبرى براى آنهاعین قرب به معبود است جل شأنه. غیر از انوار طیبه این درجه را انتظار نباید داشت.
على الله فى الامور توکلى
بالخمس اصحاب العبا توسلى
محمد المبعوث و بسبطیه بعده
وفاطمة الزهرا والمرتضى على» (ص 121)
در ذیل حدیث «اولى الناس بالعفو اقدرهم على العقوبه» نگاشته است: «امیدوارم رئوف غفور با کمال قدرتى که دارد از اعمال ناشایسته و عقوبت این فقیر بى مقدار عفو فرماید. یا ذالعفو والرضوان بجاه محمد وعترته الطاهره». مؤلف در صفحه 104 در محبت ولایت مىنویسد:
دبیر اعلم ساوجبلاغى و کتاب «چاره ساز»
= بخش ششم =
نمونهاى از شرح: قال علیهالسلام: «امش بدائک ما مشى بک». (ص 59 ـ 60) در این عبارت موجزه از بدیع صنعت اشتقاق است که امش و مامشى هر دو از یک مأخذ و از مشى مشتقاند؛ چنان که در مثال این صنعت و بقاى آن حضرت گفتهاند:
بقیت بقاء الدّهر یا کهف اهله
وهذا دعاء للبریة شامل
مىفرماید بر و به راه صبر و صبر کن به مرض و آنچه ناگوار است به تو؛ یعنى از درهایى که دارى. اى اصبر على الداء اینجا مقصود، مدارا با درد پنهان داشتن است. آنچه دیده و شنیده شده، دردهاى بسیار بزرگ از نهفتن و پنهان داشتن به وسیله اندک معالجه و تفضل الهى علاج شده و دردهاى مختصر از زیادى وجع با این و آن و شهرت موجب هلاک آمده [است] احادیث و اخبار و کلمات بزرگان در اثبات این معنى است:
گفت پیغمبر که هرکه سر نهفت
زود باشد با مراد خویش جفت
تحلیل دیدگاه کشاورزان نظرآباد پیرامون وضعیت شاخص‌های ذهنی کشاورزی پایدار در سطح خانوار زارع
بررسی روند تجزیه و ماندگاری دو علف کش آترازین و D 2,4 در شرایط مزرعه (مناطق نظرآباد کرج و کامیاران کردستان و دینور کرمانشاه)
هندسه ساختاری کوه‌های طالقان، شاهدی بر تکامل ساختاری جنوب البرز مرکزی از زمین‌ساخت وارون تا ترافشارش چپ‌گرد
مطالعه فلوریستیک و برآورد شاخص های تنوع گونه های گیاهی در زیرحوزه های آبخیز طالقان
کاربرد پیل سوختی در واحدهای غیرمتمرکز تولید انرژی، بررسی نمونه های نصب شده در جهان و در سایت انرژی های نو طالقان
--------------------------------
دین عقلانی و عقل خرافه گریز
مهدی اصل زعیم
کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی
اشاره: مقاله زیر اگر چه به طور مستقیم به مقوله خرافات در دو شهرستان ساوجبلاغ و نظرآباد نپرداخته است اما شاید بتوان گفت دلیل نگارش آن به وسیله آقای مهدی اصل زعیم، مطالعه سلسله مطالب وبلاگ ساوجبلاغ پزوهی درباره «خرافه پردازی در شهرستان های ساوجبلاغ و نظرآباد» است. جهت آگاهی از مطالب پیش گفته رجوع کنید به: http://128askari.parsiblog.com/Archive132280.htm
--------------------
انسان همواره به طور تاریخی با اموری قرین بوده و عموماً نتوانسته فارغ از آنها به زیست مطلوب نظر خویش دست یابد که از جمله این امور «دین» است که در بعضی شرایط زمانی و مکانی شاید قبض و بسطی پیدا کرده باشد اما حضور آن همواره مستدام بوده است و از جمله مواقعی که مردم و مومنین مسلمان توجه ویژه ای به آموزه های دینی خویش می نمایند، ماه مبارک رمضان و به تعبیری ماه گسترده شدن خوان رحمت الهی است. لذا نگارنده بر آن شد تا در اوایل این ماه مبارک نگاهی داشته باشد به آموزه های دینی پراکنده در سطح جامعه که بیشتر به صورت نظام مند منتشر می شوند.
امامزاده بی بی قزلر (اغشت ساوجبلاغ)
امامزاده دو برادران (کرکبود طالقان)
امامزاده جعفر (قارپوزآباد نظرآباد)
امامزاده جواد (قاسم آباد ساوجبلاغ)
امامزاده چهل دختران (نجم آباد نظرآباد)
امامزاده حسین (کردان ساوجبلاغ)
امامزادگان حمزه، عبدالله و هاشم (کجیران طالقان)
---------------------------
باز هم قصه این همه تبعیض
اسماعیل آل احمد
مولف، ویراستار و مدیر موسسه رخسار قرآن شهرستان نظرآباد
قصه آن چه که در این شهرستان کوچک اما پر ادعا می گذرد باز هم همان قصه رفتارهای تبعیض آمیز و یک بام و دو هوا است. چندی است کتاب جدید دوستم حسین عسگری از چاپ بیرون آمده - روستای ایستا- اما جلسه نقد و بررسی آن را نه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی که موسسه ارجمند مکتب القرآن برگزار می کند. از این عجیب تر آن که هر کتابی که در این شهرستان چاپ می شود تعدادی از آن را ارشاد با شتابزدگی می خرد اما نه در کتاب «دشتی به وسعت تاریخ» این کار را کرد نه در «روستای ایستا». شورای اسلامی شهر نظرآباد، تصویب کرده بود پنجاه جلد از کتاب «دشتی به وسعت تاریخ» را بخرد اما این مصوبه آن قدر معطل ماند تا یکی از اعضای محترم شورای اسلامی شهر نظرآباد، با هزینه شخصی آن پنجاه جلد را خرید. پس از این، تازه شورا به خود آمد و پول آن پنجاه جلد را پرداخت. آن روزها دانشگاه آزاد اسلامی نظرآباد و دفتر امام جمعه شهرستان هم برای همایش وحدت حوزه و دانشگاه، تعدادی از این کتاب را خریدند.
