مهندس پرویز حامدی معمار ساوجبلاغی مسجد نظام مافی تهران
در یکی از روزهای شهریور 1392 به دیدار یکی از نخستین دانش آموختگان معماری ایران رفتم که در سن 77 سالگی همچنان با اشتیاق به معماری مشغول است. طرّاحی و اجرای مسجد نظام مافی تهران با ترکیب معماری سنّتی و مدرن از افتخارات او است. مهندس پرویز حامدی در زادگاهش روستای جلنگدار از توابع شهرستان ساوجبلاغ پذیرای من شد. مهندسی باسواد و مهربان که رشته دانشگاهی اش را به هنر موسیقی پیوند زده است. خاطرات شنیدنی و نابی از بزرگان فرهنگ و هنر ایران دارد. همین خانه و باغ مهندس حامدی در روستای جلنگدار، گردهم آمدن و گفت و گوهای هنرمندان نامدار موسیقی سنّتی ایران همچون استاد جلیل شهناز (م1392ش)، استاد حبیب الله بدیعی (م1371ش)ّ استاد پرویز یاحقّی (م1385ش)، استاد اسدالله ملک (م1380ش) و استاد جهانگیر ملک (م1381ش) را به یاد دارد. او نواختن ضرب را حاصل شاگردی اش نزد استاد جهانگیر ملک می داند. ادامه مطلب...
پروفسور سیف الدین نجم آبادی استاد زبان شناسی و ایران پژوه نامدار، امسال وارد نود و سوّمین سال از زندگی پربار خود شده است. ایشان فرزند شیخ مهدی نجم‌آبادی (م1336ش) از روحانیون مشروطه‌خواه و نوه آیت الله حاج شیخ‌هادی نجم‌آبادی (م1320ق) روحانی نواندیش، آزادی خواه و قرآن پژوه عقلگرای روزگار قاجار است. در عکس بالا که به تازگی از سوی «وب سایت دنیای زنان در عصر قاجار» به مدیریت دکتر افسانه نجم آبادی منتشر شده، پروفسور نجم آبادی در کنار پدرش دیده می شود. جهت آشنایی با زندگی و آثار پروفسور نجم آبادی رجوع کنید به: پاسدار ادب در آلمان
نام «مهرداد کورش نیا» در دو شهرستان ساوجبلاغ و نظرآباد با واژه های «فرهنگ» و «هنر» عجین شده است. جهت دیدن کارنامه هنری ایشان رجوع کنید به: http://www.bahmantheater.com/a1.html آقا مهرداد از دوستان صمیمی استاد جعفر والی (هنرمند نامدار ساوجبلاغی) است به گونه ای که استاد در چندین گفت و گوی مطبوعاتی و سخنرانی در محافل فرهنگی کشور، به این دوستی اشاره کرده است. بنده هم چند سال پیش به همراه گروهی از فعالان فرهنگی، از طریق آقا مهرداد خدمت استاد والی در زادگاهش (روستای ولیان از توابع شهرستان ساوجبلاغ) رسیدم. این چند خط توضیح را نوشتم تا عرض کنم که در روز جمعه 12 خرداد 1391 مطلبی با عنوان «فیلم گاو، بازیگر ساوجبلاغی و امام خمینی (ره)» در وبلاگ «ساوجبلاغ پژوهی» منتشر شد. آقا مهرداد پس از خواندن آن مطلب، توضیحاتی به شرح زیر نوشته است:
* * * *
آن عزیز راهگشا
سلام حسین عزیز. نوشته شما درباره آقای والی و فیلم گاو را خواندم. بسیار خوب و کامل بود. منتها به نظر بنده می توانستی دو مطلب را به این موضوع اضافه کنی. اول آنکه گاو یک داستان از غلامحسین ساعدی بوده که آقای والی آن را برای اجرای تئاتر تنظیم می کند و با موفقیت آن را به صورت تله تئاتر زنده (بدون ضبط شدن) از تلویزیون خصوصی آن دوران در یکی از غروب های چهارشنبه سال 46 با کارگردانی هنری خود و کارگردانی تلویزیونی اسدالله پیمان پخش می کند. استقبال خوب و نقدها و نظرات مثبت بر این پخش تلویزیونی آقای مهرجویی را مجاب می کند که با بازنویسی و تنظیمی جدید آن را برای مدیوم سینما آماده کند. البته با همان عوامل و همان بازیگران برای سینما آن را ضبط می کنند. دوم اینکه این عزیز در سن 79 سالگی هنوز راهگشا و کمک کننده به خیلی از جوانان است؛ نشان آن هم اینکه هنوز یک هفته از برگشتشان از کانادا نگذشته ولی آماده میزبانی از جوانان و عزیزان علاقه مند به تئاتر در خانه مصفایش در باغ قدیمی ولیان است. مهرداد کورش نیا. 13 خرداد 1391.
استاد جعفر والی بازیگر ساوجبلاغی فیلم گاو
استاد جعفر والی (متولد 1312 خورشیدی) کارگردان، نویسنده، بازیگر و گوینده گفتار فیلم متن سینما و تلویزیون ایران است. ایشان در یک خانواده اهل روستای ولیان از توابع بخش چندار شهرستان ساوجبلاغ واقع در استان البرز زاده شد. از جمله فعالیت های سینمایی استاد والی ایفای نقش در فیلم «گاو» است. گاو فیلمی است ساخته سال 1348خورشیدی به کارگردانی داریوش مهرجویی. این فیلم براساس داستان عزاداران بیل اثر دکتر غلامحسین ساعدی و با بازی استاد جعفر والی و دیگران ساخته شده و در جشنواره‌های کن، برلین، مسکو، لندن و لس آنجلس و دیگر نقاط به نمایش درآمده است. در رأی‌گیری منتقدان سینمای ایران در سال‌های 1351 و 1367 و 1378 به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران برگزیده شد. احسان نراقی گزارش می‌کند که محمدرضا شاه پهلوی شخصاً فیلم گاو را دید و پیام آن را نیز دریافت. امام خمینی (ره) - بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی ایران - نیز گاو را نمونه یک فیلم آموزنده و فرهنگی دانسته بود.
دست نوشته شهید آوینی در روستای چندار ساوجبلاغ
سر مزار شهید فلاحت‌پور بودیم که یکی از دوستان برگه‌ای آورد و از آقا مرتضی خواست به یادگار چیزی بنویسد؛ سید مرتضی هم نوشت «عجب از ما واماندگان زمین گیر که در جست و جوی شهدا به قبرستان‌ها می‌رویم...» این متن بعد از شهادت مرتضی منتشر و ماندگار شد. حسین محمودیان راوی مستندهای روایت فتح و کارگردان مستند زندگی امام موسی صدر خاطره‌ای از سید شهیدان اهل قلم روایت کرد که به 18 روز پیش از شهادت سید مرتضی بازمی‌گردد: یکی از حلقه‌های آشنایی‌ام با شهید آوینی، شهید مهدی فلاحت‌پور - هنرمند شهید ساوجبلاغی - بود که اردیبهشت 71 در لبنان شهید شد؛ او گروهی کار روایت فتح را در لبنان پیگیری می‌کردند که هواپیمای اسرائیل منطقه را بمباران می‌کند و ظاهراً فقط آقای فلاحت‌پور از ایران به شهادت می‌رسد.
از چندار ساوجبلاغ تا جنوب لبنان
29 اردیبهشت 1371 سالگرد شهادت بسیجی هنرمند مهدی فلاحت پور خبرنگار و فیلمبردار گروه روایت فتح است. او که به گفته سید شهیدان اهل قلم شهید سید مرتضی آوینی منتظر مرگ نماند و مرگ را برگزید نه از سر یاس و دلزدگی که از سر آزادگی. فلاحت پور در اول اردیبهشت سال 1343 در یک خانواده ساوجبلاغی در شهر تهران متولد شد. از کودکی در کنار تحصیل کار می کرد. وقتی به سن جوانی رسید، جهت ادامه تحصیل، رشته سینما را برگزید و در صدا و سیما نیز به حرفه خبرنگاری مشغول شد. با آغاز جنگ فلاحت پور برحسب وظیفه به منظور مبارزه با متجاوزان راهی مناطق عملیاتی شد ولی با توجه به ذوق هنری و دیدن تصاویر ناب صحنه های نبرد سلاح را کنار گذاشته، دوربین فیلمبرداری به دست گرفت و در سنگر ثبت و ضبط وقایع مشغول شد. او مدتی نیز با تبلیغات لشکر 27 حضرت رسول (ص) همکاری کرده و در اکثر مناطق حضور داشت. یکی از مناطقی که او بارها در مورد آن سخن می گفت حلبچه عراق بود. می گفت: «هر وقت بمباران شیمیایی حلبچه را به یاد می آورم دلم به حال آن خانم بچه به بغل که هر دو جان باخته بودند خیلی می سوزد .»
عصر همهمه های خاموش
استاد دکتر حکمت الله ملاصالحی
از مفاخر فرهنگی شهرستان های ساوجبلاغ، طالقان و نظرآباد
حضور تاریخی انسان در جهان چونان «وجودی» تاریخی شده و تاریخمند، فرهنگ‌پذیر و فرهنگ‌ساز، بدون دخالت و وساطت مستقیم و حضور فعال «دیگری» میسر نیست. حضوری بدون بیداری و باور به این واقعیت که تاریخی و تاریخمند بودن و بدون بودن با دیگری - چیزی که ارسطو آن را به سرشت اجتماعی شاخصه انسان بودن تعبیر کرده و در تعریف انسان از مفهوم جامعه (Koinia)که مهم و کلیدی‌ترین معنای آن یعنی، در نسبت و رابطه بودن است استفاده برده - قابل تصور نیست. ارسطو در تعریف انسان از یک مفهوم به غایت کلیدی و بنیادین و گران‌معنا در زبان هلنی کمک طلبیده که با نکته‌ای که می‌خواهم بگویم، ربط وسیعی دارد. واژه لوگوس از جمله واژه‌های کلیدی است که در زبان هلنی معانی لغوی پرشماری برایش ذکر کرده‌اند. بی‌مناسبت نیست در اینجا به پاره‌ای از آن معانی لفظی اشاره بشود: نطق، سخن، زبان، بیان، کلمه، کلام، منطق، عقل، معرفت، اندیشه، دلیل، علت و موارد فراوان دیگر از این دست. معانی لفظی که از مفهوم کلیدی و بنیادین لوگوس افاده شده چیزی از لایه‌های معنایی عمیق و اصیل و گوهرین آن را به دست نمی‌دهند. با این همه وقتی اندکی در همین معانی لفظی و لغوی‌ای که برای لوگوس ذکر شده تأمل و تعمق کنیم متوجه خواهیم شد، اساساً انسان بودن بدون چنین شاخصه‌هایی قابل تصور نیست. تصادفی نیست که ارسطو در به دست دادن تعریفی جامع و مانع و قابل‌قبول از مفهوم انسان بودن از چنین واژه کلیدی مهم و بنیادینی استفاده برده است.
اهدای گنجینه فرهنگی خاندان نجم آبادی به کتابخانه مجلس
خانواده مرحوم «حاج شیخ هادی نجم آبادی» از خانواده‌های شناخته شده تهران، خاندانی اهل و علم فضل است که نام و یادشان در بسیاری از متون آمده است. در حال حاضر مقبره مرحوم نجم آبادی (1320ق) واقع در خیابان شیخ هادی محلی است که بسیاری از چهره های این خاندان در آنجا مدفون هستند. مرحوم شیخ هادی نجم آبادی که از علمای شناخته شده دوره ناصری است، یکی از حلقات اصلی این خاندان است. فرزند مرحوم حاج شیخ مهدی نجم آبادی از طرف پدر متولی آثار مخطوط و کتاب های برجای مانده از خاندان بوده است. این کتاب ها که غالب آنها در سال 1251 و پس از آن در سال 1260 و سال های پس از آن وقف شده، در اختیار خانواده بوده و تا این اواخر در مقبره نگه داری می شده است.
پس از درگذشت مرحوم شیخ مهدی در سال 1957 میلادی، فرزندش ایشان پروفسور سیف الدین نجم آبادی متولی این آثار شدند که در حال حاضر در آلمان بسر می‌برند. گفتنی است که بیشتر اعضای این خانواده که درگذشته به علم الادیان اشتغال داشتند، در حال حاضر به علم الابدان مشغول بوده و از چهره های برجسته در حوزه پزشکی بوده و هستند. صبیه گرامی آقای سیف الدین نجم آبادی سرکار پروفسور خانم شهناز نجم آبادی استاد دانشگاه توبینگن آلمان هستند که زمینه تحقیقات ایشان گویش‌های ایرانی بوده اخیرا فعالیت چشمگیری در برگزاری همایش خلیج فارس در دانشگاه تهران داشتند.
بر اساس تصمیمی که متولی محترم گرفته است، قرار شده است تا آثار مخطوط و سنگی موجود در خانواده به کتابخانه مجلس اهدا شده و به نام خانواده نجم آبادی در آنجا بماند. نسخ خطی اهدا شده 37 اثر است که همراه آن 27 دفتر ثبتی محضر نیز موجود است. علاوه بر اینها 155 کتاب چاپ سنگی و 117 کتاب چاپ سربی و جدید نیز در میان این آثار وجود دارد. یکی از کهن ترین این نسخه ها نسخه ای از کتاب المبسوط شیخ طوسی از قرن هشتم هجری است. برخی از نسخ دیگر عبارتند از مجلداتی از حدائق؛ جواهر الکلام؛ مسالک؛ مجمع البحرین و تعدادی نسخ دیگر ( به نقل از وب سایت کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی).
«یونان پیش از متفکران» به روایت استاد ملاصالحی
فرصتی به دست آمد که در روز سوم اسفند 1390 برای شنیدن سخنرانی علمی استاد دکتر حکمت الله ملاصالحی - از مفاخر فرهنگی شهرستان های ساوجبلاغ و طالقان - به بنیاد حکمت اسلامی صدرا رفتم. عنوان آن نشست علمی «سیر تفکر فلسفی در ایران و یونان باستان» بود که در قالب چهاردهمین همایش تاریخ فلسفه برگزار شد. وب سایت بنیاد حکمت اسلامی صدرا آن همایش را به شرح زیر گزارش کرده است:
«چهاردهمین گردهمایی علمی - فلسفی طرح تدوین تاریخ فلسفه تحت عنوان «سیر تفکر فلسفی در ایران و یونان باستان» در سالن
صدرالمتألهین بنیاد حکمت اسلامی صدرا و به همت گروه تاریخ فلسفه و با حضور استادان و پژوهشگران برجسته این حوزه و رئیس انجمن تاریخ فلسفه و بنیاد حکمت اسلامی صدرا، حضرت آیت الله سید محمد خامنه ای برگزار گردید.پس از قرائت آیاتی چند از کلام الله مجید آقای دکتر حسین کلباسی با اعلام برنامه سخنرانی ها و معرفی سخنرانان، گزارشی از کارهای علمی انجام شده به همت مرکز تدوین تاریخ فلسفه و برنامه های آتی این مرکز ارایه کرد. دکتر حسین کلباسی عضو هیأت رئیسه انجمن علمی تاریخ فلسفه اظهار کرد که بیش از نیم دهه است که مرکز تدوین تاریخ فلسفه به منظور در انداختن طرحی نو در تدوین تاریخ فلسفه و حکمت تشکیل شده است و هدف از آن نشان دادن سهم مشرق زمین به ویژه سهم تفکر ایرانی در تاریخ تفکر و تمدن جهانی است. وی در پایان اظهار داشت هدف از این نشست ها، تعاطی و داد و ستد فکری صاحب نظران و گشودن افق های تازه و فضای گفت و گوی علمی در این حوزه است.در این گردهمایی تخصصی سه تن از پژوهشگران حوزه فلسفه ایران و یونان باستان به سخنرانی پرداختند که به ترتیب عبارت بودند از: دکتر حکمت الله ملاصالحی؛ دکتر سعید بینا مطلق؛ دکتر احمد پاکتچی.
نخستین سخنران این گردهمایی دکتر حکمت الله ملاصالحی، استاد دانشگاه های تهران و آتن، به ایراد سخنرانی تحت عنوان «یونان پیش از متفکران» پرداخت. دکتر ملاصالحی پس از مقدمه ای به بیان تفاوت اسطوره و وحی یا اسطوره و لوگوس اشاره و اظهار کرد: «اسطوره سرشت آیینی دارد و با آیین ها در هم تنیده است. اسطوره شاعرانه است و خصلت شعری دارد. شعر با اسطوره هم سرشت است. همچنین اسطوره سرشت روایی دارد و روایت حوادث گذشته است. خیال و واقعیت در اسطوره به هم برمی خورند و مرزهای واقعیت و خیال نامشخص اند. همچنین در تفکر اسطوره ای مرزهای «وجود» و «موجود» نامشخص اند.»دکتر ملاصالحی در ادامه سخنان خود اظهار داشت: «سرآغاز تفکر فلسفی در یونان آناکسیماندر است که می گوید: «بی نهایت یگانه است نه آغاز و نه انجامی دارد». دراینجا لوگوس وجود را از موجود جدا می کند.» در پایان استاد دانشگاه تهران گفت: «در تاریخ وحیانی و عقلانی وجود از موجود جدا می شود و اینکه اسطوره زدایی در ایران، الهی و و حیانی است و در یونان عقلانی و مبتنی بر لوگوس.» دکتر ملاصالحی در جمع بندی نهایی سخنی را از دموکریتوس به زبان یونانی نقل کرد که نمودار اندیشه های فیلسوفان پیشاسقراطی است: پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک.
پس از برگزاری سخنرانی ها، مباحث مذکور به نقد و مباحثه گذاشته شد و صاحب نظران و متخصصان دیگر نیز به اظهار نظر علمی پرداختند. رئیس بنیاد حکمت اسلامی صدرا نیز در پایان بحث و گفت و گوی استادان و حاضران، ضمن جمع بندی سخنان استادان و متخصصان و بیان نقاط ضعف و قوت آنها و بیان رهنمودهایی در این زمینه، فضای نقد و گفت و گو در حوزه پژوهش های ایران و یونان باستان را مایه نشاط و پیشرفت فکری و علمی برشمردند. این گردهمایی در ساعت 7 بعدازظهر و پس از پرسش و پاسخ میهمانان مدعو و سخنرانان به کار خود پایان داد.
بررسی باستان شناسی دین در آیین های دیرینه
کتاب «باستان‌شناسی دین با فانوس نظر در جستجوی آیین‌های گمشده» نوشته استاد دکتر حکمت‌الله ملاصالحی - از مفاخر فرهنگی شهرستان های ساوجبلاغ، طالقان و نظرآباد - منتشر شد. این کتاب به نقد و تحلیل ظرفیت دانش باستان‌شناسی در آیین‌های متروک و دیرینه می‌پردازد. به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، موضوع سلسله‌گفتارها و مباحث کتاب «باستان‌شناسی دین با فانوس نظر در جستجوی آیین‌های گمشده» نقد و تحلیل نظری و ارزیابی توان‌مایه و ظرفیت دانش باستان‌شناسی در ورود به حفره‌زارها و تاریکستان آیین‌های متروک و ادیان مفقود و نظام‌های اعتقادی مرده و مدفون گذشته است. مجموعه حاضر که پنج فصل به همراه دو مقاله مرتبط را شامل می‌شود، صورت‌بندی غربال‌شده و پیراسته از حواشی و مباحث متنوع و فراوان مطرح شده در کلاس درس درباره موضوع باستان‌شناسی دین است که دکتر حکمت‌الله ملاصالحی تدریس آن را به عهده داشته است. واحد درسی «باستان‌شناسی آیین و ادیان» از جمله دروسی است که پیش‌بینی شده و در تصویب نهایی مورد موافقت به وزارت علوم و تحقیقات و فناوری قرار گرفته است.
پس از دیباچه و پیشگفتار در فصل نخست به تحلیلی معرفت‌شناختی بر باستان‌شناسی دین می‌پردازد. فصل دوم، وجه آموزه‌ای - کلامی دین و فصل سوم به لایه رفتاری باستان‌شناسی دین اشاره می‌کند. فصل چهارم به لایه کالبد مادی دین و فصل پنجم سهم منابع مکمل در باستان‌شناسی دین را تشریح می‌کند. فصل ششم مناسبت‌های بنیادین میان باستان‌شناسی (آرکئولوژی) آورده شده و فصل هفتم نیز جنبه‌های زیباشناختی و آیینی هنر سفالگری ارایه شده است. ملاصالحی می‌نویسد: «ظهور و حضور دین بر صحنه تاریخ آدمی به غایت تناقض‌آمیز بوده است. تناقض‌آمیز به این معنا که سنت‌های دینی هم پیام نوع‌دوستی، عشق، شفقت، همدلی و برادری را در جان و در میان پیروان خود دمیده و تبلیغ و ترویج و تأکید کرده‌اند، هم آنکه آتش ستیز را علیه مخالفان و معاندان خود افروخته‌اند. واقعیت این است که آموزه‌های دینی و نظام‌های اعتقادی استوار بر شانه دین و منظر و معرفت دینی در فرایند تاریخ سخت و سنگین علیه یکدیگر نبرد کرده و جنگیده‌اند.» وی می‌افزاید: «رویکردهای نوبنیاد باستان‌شناسی آیین‌ها و ادیان مفقود گذشته مولود همین کشف و جراحی باستان‌شناختی تاریخ بوده است. آن سنت‌های دینی و مشاهدات و مکاشفات عرفانی و تجربه‌های عمیق انفسی و مواریث مدنی و معنوی تاریخ بشری ما اینک زیر تیغ جراحی آفاقی‌ترین نظام‌های دانایی و اندیشه تاریخی و تاریخ‌مدارترین تمدنها لایه به لایه کاویده و محک زده و درباره‌اش داوری می‌شود.»
کتاب «باستان‌شناسی دین با فانوس نظر در جستجوی آیین‌های گمشده» برای دانشجویان رشته باستان‌شناسی در مقاطع دکتری به عنوان منبع اصلی درس سمینار به ارزش 4 واحد، کارشناسی ارشد به عنوان منبع مبنایی کلیه دروس پیش از تاریخ، و کارشناسی به عنوان منبع کمک‌درسی درس باستان‌شناسی قرآن کریم به ارزش 2 واحد تدوین شده است. این کتاب در 260 صفحه به بهای 35000 ریال، به کوشش سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شده و در اختیار دانشجویان و علاقه‌مندان باستان‌شناسی قرار گرفته است.
