نسخه ای به قلم محمد جعفر نظرآبادی ساوجبلاغی

علی اکبر صفری

بخش اول

نظرآباد خجسته بنیاد [1] یکی از شهرهای استان البرز (کرج)، در کنار جاده تهران  -قزوین قرار گرفته است. این شهر جزء بلوک تهران بوده و ارتباط ویژه ای با پایتخت داشته و از سویی دیگر حوزه های علمیه شهر قزوین امکان مناسب برای بالندگی فرزانگان علم و سخن این منطقه فراهم آورده است. در چنین شرایط ممتاز، ساختار علمی و  فرهنگی این منطقه برپایه بلند دانش و هنر سامان یافته است و نام بزرگان ودانشمندان برخاسته از آن چون خورشید بر تارک تاریخ درخشیده است .گفتنی است کتابی با عنوان «دشتی به وسعت تاریخ» [2] به پژوهش استاد حسین عسگری نگارش یافته که مهم ترین فصول آن پرداختن به تپه ازبکی، خاندان شیخ هادی نجم آبادی، روستای احمدآباد مصدق واقع در این شهرستان است.

ادامه مقاله...

نسخه ای به قلم محمد جعفر نظرآبادی ساوجبلاغی

بخش دوم

نسخه­ای که به دست ملا محمدجعفر نظرآبادی ساوجبلاغی قلمی شده، کتاب روضه البهیه  فی شرح اللمعه الدمشقیه (شرح لمعه) اثر شیخ زین الدین  بن علی احمد عاملی (911 - 965ق) مشهور به شهید ثانی است. این کتاب مشهورترین و  مهمترین شرح کتاب اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه (لمعه) تألیف محمدبن مکی عاملی  786) ق) مشهور به شهید اول در سال 957ق در دو جلد سامان یافته است .روضه البهیه  یک دوره کامل فقه شیعه - از طهارت تا دیات - را دربر می گیرد و از لحاظ ایجاز، بلاغت، و سبک نگارش از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. چنانکه از زمان تألیف تاکنون به عنوان کتاب درسی فقه در حوزه های علمیه تدریس می­شود. آثار بی شماری درباره حاشیه، شرح، ترجمه، خلاصه و... درباره این کتاب تالیف  شده است. نسخه از این کتاب به قلم ملا محمدجعفر نظرآبادی ساوجبلاغی به تاریخ روز شنبه 27 جمادی الاخر 1241ق کتابت شده و در کتابخانه مدرسه مبارکه فیضیّه به شماره 402 نگهداری می­شود. [9]

ادامه مقاله...

بهاءالدین کهبد

تاجری اپورتونیست که نماینده ساوجبلاغ شد !

«بهاءالدین کهبد» بازرگان معروف و مالک عمده ساوجبلاغ و کرج، در 1275 خورشیدی متولد شد و از جوانى به کار تجارت و ملک دارى پرداخت. چون شم اقتصادى داشت و بخت با او یار بود، به تدریج رشد زیادى کرد و از اعیان و اشراف و ثروتمندان درجه اول ایران شد و اسم او سر زبان‏ها افتاد.

در 1325 که قوام‏السلطنه حزب دموکرات ایران را تأسیس کرد، کهبد به آن حزب پیوست و جزء محارم رهبر حزب شد و با پرداخت مبلغ قابل توجهى از منطقه‏ ساوجبلاغ و کرج به وکالت مجلس در دوره‏ پانزدهم انتخاب شد. هنگام طرح اعتبار نامه‏ى او، تنى چند از وکلا به دارایى او چشم داشتند و براى تصویب اعتبارنامه‏اش از او حق و حساب مى‏خواستند ولى او چون ارباب را دیده بود، اعتنایى به آنها نکرد. آنها نیز جوسازى کردند و اعتبارنامه او را رد کردند. دستور انتخابات آن منطقه مجددا" صادر شد. این بار هم کهبد بلامعارض انتخاب گردید و تمام جوانب کار را رعایت کرد و اعتبارنامه‏اش به تصویب رسید.

در دوره شانزدهم نیز از همان منطقه به وکالت انتخاب شد. در دوره‏ هفدهم نیز وکیل مردم کرج بود. وقتى اختلاف سلیقه بین دکتر محمد مصدق و آیت‏الله کاشانى در آن زمان به وجود آمد، وکلای مجلس هفدهم به دو دسته شدند. عده‏اى به مصدق پیوستند و تعداد کمى هم دور کاشانى جمع شدند. کهبد از آنهایى بود که با مصدق بیعت کرد و موقعیت خود را براى دوره‏هاى بعد تثبیت کرد. ولى در مرداد 1332 ورق برگشت. مصدق و مصدقیان خانه‏نشین شدند. بهاءالدین کهبد هم به سوراخى خزید ولى مأموران او را پیدا کردند. چندى بازداشت بود تا آزاد شد ولى بى سروصدا به کار تجارت و ملک دارى پرداخت.

پس از مدتى دو بار سر از لاک بیرون کشید و به واسطه‏ شامه‏ قوى که داشت، تشخیص داد که قدرت دست کیست. سرانجام سراغ شریف امامى رفت و او را شریک خود ساخت و در کرج به شهرک سازى که مد روز شده بود، پرداختند و از این رهگذر ثروت خود را چند برابر کرد. ملارد کرج به صورت شهرکى درآمد و زمین‏هایى که به هکتارى یک تومان خریدارى شده بود، تا مترى ده هزار تومان فروش رفت. روى هم رفته مرد بدى نبود، از خیرات و مبرات کوتاهى نمى‏کرد و واجبات شرعى خود را هم انجام مى‏داد. بهاءالدین کهبد بعد از انقلاب اسلامى بازداشت و به زندان افتاد. پس از چند ماهى که از زندان او گذشت با قرار وثیقه آزاد شد و به اروپا رفت و بازنگشت و در سال 1361 در خارج از کشور درگذشت.

منبع: شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، نوشته باقر عاقلی،جلد سوم.

یدالله دهستانی

نماینده ای که بیست سال حرفی از ساوجبلاغ نزد !

سابقا" نامش «یدالله نظامى» بود. از اهالى ساوجبلاغ و متولد سال 1262 خورشیدی است. در کودکى مختصر سوادى آموخت در حد خواندن و نوشتن و به کار کشاورزى مشغول شد. پدرش عبدالوهاب کشاورز بود و چند هکتار زمین زیر کشت داشت. پدر و پسر دست به دست هم دادند و به تدریج کشاورزى آنها توسعه پیدا کرد و سرى توى سرها درآوردند. در شهریار، «یدالله» کدخدا شد و موقعیتى پیدا کرد و جزء مالکان کوچک منطقه گردید.

در جریان تغییر سلطنت و انقراض قاجاریه، فعالیت داشت و به نفع سردار سپه دسته راه انداخت. این کارها موجب معروفیت او شد و در دوره‏ پنجم وکیل مجلس شد و در مجموع ده دوره وکیل مجلس بود آن هم وکیلى بى‏سروصدا و مطیع. درباره‏ هیچ موضوعى سخن نگفت، هیچ وقت نطق قبل از دستور نکرد، فقط بى‏سروصدا به حفظ مقام و افزایش ثروت خود کوشید تا از مالکان عمده کرج و ساوجبلاغ شد. چندین آبادى خریدارى کرد. در مسایل کشاورزى و عمران و آبادى دهات به رضاشاه مشورت مى‏داد. چند ملک مرغوب در کرج براى خانواده‏ پهلوى خریدارى کرد.

بیست سال وکالت مجلس و نزدیکى به رضاشاه، او را ثروتمند کرد و صاحب قدرت در منطقه شد اما در دوره‏ پانزدهم رقیب سرسختى پیدا کرد و آن «بهاءالدین کهبد» بود. دو رقیب به جان هم افتادند. کهبد با حربه‏ى پول توانست پیش ببرد ولى دهستانى اهل خرج کردن نبود. چون ده دوره مجانى وکیل شده بود، وکالت ساوجبلاغ را حق قانونى خود مى‏دانست. بعد از انتخابات، کهبد تلاش فراوان براى ابطال انتخابات به عمل آورد، بالاخره موفق شد اعتبارنامه‏ى رقیب را در مجلس رد کند، ولى بار دوم باز «کهبد» پیروز شد و به مجلس رفت. دهستانى یک دوره هم سناتور شد ولى براى ادامه‏ سناتورى عمر او وفا نکرد. مرگش در 1336 خورشیدی اتفاق افتاد. میرزاده عشقی - از شاعران نامدار معاصر ایران - طی هزلی، به شدت ناتوانی یدالله دهستانی را زیر سوال برده که متن آن قابل درج در این وبلاگ نیست. جهت مطالعه آن شعر به دیوان او رجوع کنید.

منبع: شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج 2، نوشته باقر عاقلی، با اندکی اصلاح.

چرا کسی به فکر پل بانو صحرا نیست؟

وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی: پل تاریخی «بانو صحرا» در دو کیلومتری شمال غربی روستای کردان از توابع بخش چندار شهرستان ساوجبلاغ واقع است. این پل کهن، از آثار زیبای دوره صفویه است. مصالح به کار رفته در پل، سنگ و آجر همراه با ملات آهک است. پل بانو صحرا تا اواخر دهه 50 محل ارتباط دو طرف رودخانه بوده که در پل سازی جدید بخش هایی از آن از بین رفته است. در 25 اردیبهشت 1390 «وارنا» نویسنده وبلاگ خواندنی «گنجه و گنجینه» طی یادداشتی از تخریب این پل تاریخی، انتقاد کرده است. امیدوارم که آقای دهقان سانیج - مدیر کوشای اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ساوجبلاغ - در جهت رفع دغدغه وارنا و دیگر علاقه مندان میراث فرهنگی ساوجبلاغ اقدام نماید.

متن یادداشت انتقادی وارنا

مجروح شبیخون عباسی ها در منطقه ساوجبلاغ

عالم دانشمند و زاهد حضرت امامزاده جعفر (ع) که صحن و سرای زیبا و مطهرش هر روزه در شهر پیشوا - ده کیلومتری جنوب شرقی ورامین - منزلگه هزاران عاشق دل‌سوخته به خاندان عصمت و طهارت است، بنا بر نوشته کتب انساب یکی از فرزندان بلافصل حضرت امام موسی کاظم ‌(ع) است‌. مقبره امامزاده جعفر بن موسی الکاظم (ع) در کنار بازار قدیمی شهر کهن و مذهبی پیشوا قرار دارد که گلی از گلزار پاک جدش رسول‌الله (ص) است.

ادامه مطلب...

نقش و جایگاه قره العین در فرقه بابیه

نرجس عبدیائی، «نقش و جایگاه قره العین در فرقه بابیه»، مجله انتظار موعود، شماره 31، زمستان 1388.

چکیده مقاله: مهدویت و حقایق مرتبط به آن، گاهی دست آویز اقشار فرصت طلب قرار می‌گرفت. بابیه از جمله آن‌ها بود؛ فرقه‌ای انحرافی که در دوران قاجار به رهبری علی محمد باب شکل گرفت. باب، برای خود، افرادی را به عنوان یاران اصلی‌اش در انتشار این مسلک برگزید. یکی از آن‌ها زنی به نام قره العین، از خاندان علم و اجتهاد بود که جایگاه و نقش مؤثری در فرقه بابیه داشته است. قره العین با صدور دستورقتل عموی خود - یعنی مجتهد معروف محمد تقی برغانی - و مشارکت درقتل او، نیز با شرکت در برخی جنگ‌های بابیه مثل واقعه طبرسی و تبلیغ بی‌رویه مرام علی محمد و از همه مهمتر با اعلام دوران فترت و نسخ دین اسلام و اعلام و اظهار کشف حجاب، نقش‌های مؤثری در ترویج فرقه بابیه و انحرافات آن، ایفا کرد.

کلید واژه‌ها: شیخیه، بابیه، قره العین، برغانی، بدشت، جنگ طبرسی.

جهت مطالعه مقاله متن فوق رجوع کنید به:

http://www.entizar.ir/page.php?page=showarticles&id=425

ماجرای یک کامنت مرموز؛ خاندان صالحی، قره العین و اشعار او

نویسنده وبلاگ «ساوجبلاغ پژوهی» در راستای معرفی تاریخ، فرهنگ و نام آوران منطقه کهن ساوجبلاغ، مقاله ای را در اول بهمن 1386 با عنوان «قره العین برغانی از دو منظر» در همین وبلاگ منتشر کرد: http://128askari.parsiblog.com/Posts/9 نویسنده در آن مقاله، ضمن ارایه گزارشی مستند از زندگی و زمانه قره العین برغانی - برادرزاده و عروس شیخ محمدتقی برغانی مشهور به شهید ثالث - دو دیدگاه «غالب» و «نادر» درباره گرایش او به «فرقه بابیت» و رویدادهای مربوط به آن را مطرح کرده است. آن مقاله در سال 1388 با ویرایش کلی در جلد سیزدهم دایره المعارف تشیع ذیل عنوان «قره العین» به چاپ رسید.

ماجرای واکنش آقای عبدالله شهبازی - مورخ و مدیر موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی - به نسخه اینترنتی آن مقاله از آنجا آغاز شد که یکی از خوانندگان وب سایت خبری - تحلیلی «عماریون» در 8 فروردین 1390 ذیل یکی از خبرهای آن سایت، درباره نسب نامه دکتر علی اکبر صالحی - وزیر امور خارجه - و خویشاوندی نسبی وی با قره العین برغانی ابراز نظر کرد. جهت مطالعه آن پیام رجوع کنید به: http://www.ammariyon.ir/fa/pages/?cid=8502    

عبدالله شهبازی در 12 فروردین 1390 طی مقاله ای با عنوان «ماجرای یک کامنت مرموز؛ خاندان صالحی، قره العین و اشعار او»، پیام پیش گفته را مبنای تحلیل خود درباره قره العین و دکتر علی اکبر صالحی قرار داد. جهت مطالعه آن مقاله رجوع کنید به: http://abdollahshahbazi.org/blog/Archive/9001.htm نویسنده این وبلاگ ضمن احترام به دیدگاه های مختلف، مقاله خود در دایره المعارف تشیّع و تحلیل آقای شهبازی را در معرض نقد خوانندگان گرامی قرار می دهد. جهت آشنایی با زندگی نامه و آثار آقای شهبازی نگاه کنید به:http://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewWriter&WriterID=9&SP=Farsi در ادامه مطلب، نمونه ای از بازتاب گسترده مقاله عبدالله شهبازی درباره دکتر صالحی را هم بخوانید:http://rajanews.com/Detail.asp?id= 83301

چند روحانی ساوجبلاغی در کنسولگری دولت روسیه

توضیح تصویر: سال 1288 خورشیدی / باغ کنسولگری روسیه در قزوین/ عکاس: ناشناس/ از راست به چپ: حاج شیخ عیسی شهیدی (فرزند شیخ محمدتقی برغانی معروف به شهید ثالث)، آفسینکوف (کنسول روسیه تزاری در قزوین)، حاج میرزا هدایت‌الله شهیدی معروف به حاج مجتهد (نوه شهید ثالث) و حاج میرزا تقی دیمجی معروف به مجدالاسلام.

* * * * *

روایت تاریخی عکس فوق...

جامعه شناسی روستایی یا مردم شناسی روستای ایستا

اشاره:استاد دکتر یوسف فضایی - متولد 1314 خورشیدی - دارای درجه دکتری در رشته ادیان و عرفان از دانشگاه تهران است. ایشان عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج است و تاکنون 17 عنوان کتاب با موضوع ادیان، عرفان، کلام و جامعه شناسی دینی و تعداد فراوانی مقاله علمی و پژوهشی به چاپ رسانده است. مطلب زیر یادداشت ایشان بر کتاب «روستای ایستا: پژوهشی درباره اهل توقف در طالقان» است. ارادت بنده به استاد فضایی به سال های تحصیل در دانشکده الاهیات دانشگاه آزاد اسلامی کرج بر می گردد؛ وقتی که در درس های ادیان و عرفان، شاگرد کوچک ایشان بودم.  

* * * * *

متن یادداشت دکتر یوسف فضایی