ماجرای رد اعتبارنامه نماینده ساوجبلاغ، شهریار و کردان
بهاالدین کهبد (1285- 1361 خورشیدی) بازرگان معروف و سه دوره نماینده ساوجبلاغ در مجلس شورای ملی بود. او در سال 1325 خورشیدی با عضویت در حزب دمکرات ایران به دبیرکلی احمد قوام (قوام السلطنه) فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد. در سال 1326 در انتخابات دوره پانزدهم مجلس شورای ملی به همراه سید محمدصادق طباطبایی (از روحانیان مشروطه خواه و نماینده ساوجبلاغ در دوره چهارم مجلس شورای ملی) نامزد نمایندگی مردم ساوجبلاغ، شهریار و کردان شد. کهبد برای پیروزی در آن انتخابات به برخی از چهره های اثرگذار رژیم پهلوی همانند اعضای اصلی حزب دمکرات، پول هایی به عنوان هدیه پرداخت. به این ترتیب به مجلس شورای ملی راه یافت اما در جلسه هشتم آن مجلس، اعتبارنامه اش رد شد. در 64 سال پیش «روزنامه کوشش» در شماره 6518 (17 دی 1326) خبر آن جلسه را به شرح فوق منتشر کرد. در کتاب «نام آوران ساوجبلاغ» - که آخرین مراحل نگارش را می گذراند - به طور مفصل در این باره سخن گفته ام.
انجمن مخدرات وطن؛ میراث فکری شیخ هادی نجم آبادی
الهه باقری
انقلاب مشروطه یکی از قابل توجه‌ترین تحولات دوران معاصر ایران بود که در شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور تأثیر بسزایی داشت، زنان نیز به عنوان نیمه خاموش جامعه از این تاثیرات دور نماندند. انجمن‌ها و تشکّل‌های زنانه، عرصه‌ای بود که زنان ایران، حضور اجتماعی و تاریخی خود را ظاهراً به صورت مستقل در طی جنبش مشروطه و بعد از آن نشان دادند. اوج فعالیت انجمن‌های زنان در 1308- 1299 خورشیدی / 1930 - 1920 میلادی بود که از اعضای این انجمن‌ها می‌توان به آغا بیگم دختر شیخ هادی نجم آبادی و سکینه کنداشلو همسر شیخ هادی اشاره کرد. آنها برای رشد حقوق اجتماعی زنان تلاش می‌کردند، هر چند که اهداف و اقدامات اولین انجمن‌های زنان در هاله‌ای از ابهام است. در مطلب حاضر کوشش شده تا در مورد حضور زنان در انجمن‌های برآمده از مشروطه و به ویژه نقش آغابیگم نجم آبادی در تأسیس «انجمن مخدرات وطن» پرداخته شود و ضمن توضیح این انجمن، به بررسی شکل گیری، اعضاء و اهداف این انجمن پرداخته و تلاش گشته تا از این طریق قسمت ناگفته‌ای از تاریخ فعالیت‌های زنان بیان گردد.
میرزا ابوتراب شهیدی، مجتهد ساوجبلاغی منتقد مشروطیت
آیت الله میرزا ابوتراب شهیدی فرزند میرزا ابوالقاسم شهیدی و نوه شیخ محمدتقی برغانی معروف به «شهید ثالث» در سال 1287ق در خاندان علمی برغانی های قزوین متولد شد. میرزا ابوتراب پس از گذراندن دروس مقدماتی نزد پدر، وارد مدرسه صالحیه قزوین شد و دوره سطح علوم حوزوی را نزد اساتید فن گذراند. در سال 1312ق برای ادامه تحصیل عازم عتبات عالیات شد و در کربلای معلّی از جلسات درس میرزا علی‌نقی حائری آل صالحی و میرزا علامه آل صالحی و در نجف اشرف از محضر درس آیات عظام سید محمدکاظم طباطبایی یزدی صاحب کتاب عروه الوثقی، آخوند ملا محمدکاظم خراسانی صاحب کفایه و شیخ الشریعه اصفهانی استفاد کرد و پس از گذراندن مدارج عالی فقه و اصول به درجه اجتهاد نایل آمد. آخوند خراسانی در تصدیقنامه اجتهاد که برای میرزا ابوتراب نوشته از وی به‌عنوان «عالم عامل ربانی و فاضل کامل صمدانی، فائق بر اقران بلکه اکثر اهل زمان خویش، عمده اهل تحقیق و قدوه اهل تدقیق، شیخ نبیل سعید، میرزا ابوتراب بن میرزا ابوالقاسم بن شهید قدس سره» یاد می‌کند و خاطر نشان می‌سازد که وی از حضیض تقلید به اوج مطلق اجتهاد ترقی کرده و بر عموم مردم است که از انوار او هدایت یابند و به آثارش اقتدا جویند، که او شایسته رهبری است.
شاهزاده هرمز میرزا
حاکم ساوجبلاغ در روزگار فتحعلی شاه قاجار
علی اکبر صفری
«شاهزاده هرمز میرزا» فرزند فتحعلی شاه قاجار (1212 -1250ق) در سال های حکومت پدرش، حکمران ساوجبلاغ بوده است. او برادر تنی بهرام میرزا از مادری اصفهانی به نام سکینه متولد شده و فرزند سی و ششم فتحعلی شاه به شمار می رود. تاریخ ولادت او 14 جمادی الاول 1222ق است. میرزا فضل الله حسینی خاوری شیرازی در تذکره خاوری - نوشته شده در سال 1254ق - او را چنین شناسانده است: «سی و ششم، هرمز میرزا: برادر صلبی حاجی بهرام میرزا است و در فن سواری و تیراندازی و اکثر امور سپاهی ممتاز و بی همتا. در عهد خاقان مغفور چندی به حکومت ساوجبلاغ قزوین رسید و در دولت سدید جدید به سبب جوهر ذاتی محترم و معتبر گردید»
مزاح شیخ هادی نجم آبادی و ناصر الدین شاه قاجار
شیخ هادی نجم آبادی از جمله روحانیان محترم تهران بود و به اندازه ای عزت نفس داشت که بیشتر اوقات در حضور شاگردانش می گفت: «من حتی به سلطان هم اعتنایی ندارم.» این سخن کم کم به گوش ناصر الدین شاه رسید. روزی شاه تصمیم گرفت، نزد شیخ برود تا هم به شیخ محبت نماید و هم در این باره شوخی با مزه ای با او کند. وقتی سلطان از در وارد شد، شیخ در حال نشسته، سری به علامت احترام پایین آورد، ولی از جایش حرکت نکرد. ناصر الدین شاه که قصد تفریح و نیز طبع شعری داشت، گفت:
ایـها الشیـخ سخندان حکـیـم
گفته بودی من ندارم از تو بیم
می توانم گردنـت کردن دو نیم
شیخ دست هایش را به نشانه تسلیم بلند کرد و گفت: «اعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم.» شاه از این حاضر جوابی و قافیه «شیطان رجیم» بسیار خندید و به شیخ صله کافی و وافی داد.
نخستین ضریح سنگی در ایران
«خوروین» یکی از روستاهای باستانی بخش چندار از توابع شهرستان ساوجبلاغ است. این روستا در 67 کیلومتری تهران و 3 کیلومتری شهر کوهسار قرار دارد. آرامگاهی به نام «امامزاده موسی» در خوروین قرار دارد. اهالی ایشان را فرزند «محمدتقی» از نوادگان «امام موسی کاظم علیه السلام» می دانند. چند سالی است که به همت اهالی، بنای امامزاده بازسازی شده و برای نخستین بار در ایران ضریح سنگی در آن تعبیه شده است. کارشناسان میراث فرهنگی بنای پیشین این امامزاده را مربوط به دوره صفویه می دانستند. یادآوری می شود در دو تپه باستانی خوروین به نام های «گنج تپه» و «سیاه تپه» آثاری متعلق به هزاره دوم پیش از میلاد مسیح به دست آمده است.
فیلم نخستین ضریح سنگی ایران در امامزاده موسی، روستای خوروین، شهرستان ساوجبلاغ
«تحریرالعقلا» خود دلیل بارزی است به پاکی دامن نجم آبادی
اخیرا"برخی از نویسندگان بهایی با انتشار مقاله در فضای مجازی، تلاش می کنند که زنده یاد شیخ هادی نجم آبادی را «بابی» معرفی کنند و به گمان خود به ایمان شیعی او خدشه وارد کنند! مقاله تورج امینی از آن جمله است که چندی پیش در همین وبلاگ بررسی شد. http://128askari.parsiblog.com/Posts/483 استاد نورالدین چهاردهی که از پژوهشگران نامدار ادیان و مذاهب است، در سال 1363 خورشیدی کتابی با عنوان «باب کیست و سخن او چیست» در تهران منتشر کرد. او در این اثر، فرقه های بابیه و ازلیه را به نقد کشیده است. از فرازهای مهم کتاب، چاپ متن کامل نامه فردی به نام محمدصادق ابراهیمی - رئیس وقت فرفه ازلیه - است.
استاد چهاردهی درباره تهمت بابی بودن شیخ هادی نوشته است: «...بابیه و بهاییه بزرگان عصر را به خود نسبت می دادند؛ چنانکه بابیه شیخ هادی نجم آبادی و سیدجمال الدین اسدآبادی - طراح اتحاد اسلامی - را از خود معرفی کرده اند و «کیوان قزوینی» این دو بزرگمرد را ستوده و ساحت پاکشان را مبری از این افترا می داند... عده ای از سران مشروطه، ازلی بودند و شیخ هادی نجم آبادی و دهخدا و جمال زاده واعظ و فرزندش و ملک المتکلمین و فروغی و برادرش را ازلی می شناختند. کتاب تحریرالعقلا (نوشته شیخ هادی نجم آبادی) خود دلیل بارزی است به پاکی دامن نجم آبادی که از بزرگان دیانت اسلام و تشیع بود...»
جهت آشنایی با امامزادگان منطقه ساوجبلاغ، این کتاب را بخوانید
مجموعه اماکن مذهبی ایران، شماری از بقعه‌ها، مرقدها و مزارهای استانهای تهران و البرز، جلد اول: شهرستان های اسلامشهر، پاکدشت، دماوند، رباط‌کریم، ساوجبلاغ و شهرری، پژوهش‌گروهی: بنیاد ایران‌شناسی، طرح، مقدمه، بررسی و تدوین نهایی: دکترحسن حبیبی، بنیاد ایران‌شناسی، چاپ اول: 1389. سرپرست پژوهش: امیر هوشنگ انوری، پژوهش میدانی: عباس آیاتی‌فرد (سرگروه معماری)، محبوبه عزیزخانی، حجت الاسلام بهروز محمدبیگی، رضا آیاتی فرد، مونا پاکار، صادق لطفی، زهرا آیاتی‌فرد، حجت قلی‌زاده، مسعود میرزایی، علی کیاحیرت، مجتبی رضایی سرچقا، حمیدرضا ماندگار، قاسم گداعلی، مهدی فاروغی، فضیلت صلح‌جو، مونا امین‌زاده، پژوهش کتابخانه‌ای: مجتبی رضایی سرچقا، مانا سلطانپور و فائزه عقیقی، رایانه: سپیده جعفری‌منش و در پاره‌ای موارد هاجر رستمعلی و مریم جامعی، صفحه‌آرایی: مونا طوسی، مدیریت و نظارت بر چاپ: حمیدرضا بختیاری‌فرد.
موبدی که با تبلیغ شیخ هادی نجم آبادی شیعه شد
اخیرا" برخی از نویسندگان بهایی با انتشار مقاله در فضای مجازی، تلاش می کنند که زنده یاد شیخ هادی نجم آبادی - روحانی نواندیش و از پیشگامان جنبش مشروطه خواهی ایرانیان - را «بابی» معرفی کنند و به گمان خود به ایمان شیعی او خدشه وارد کنند! مقاله تورج امینی از آن جمله است که چندی پیش در همین وبلاگ بررسی شد. http://128askari.parsiblog.com/Posts/483 از جمله شواهد شیعه بودن شیخ هادی، مرحوم «عبدالعلی موبد بیدگلی کاشانی» است. براساس پژوهش های مرحوم حسن مرسلوند، او از موبدان زرتشتی بود که با تعالیم معنوی شیخ، شیعه شد و پس از آن عارف صاحب نفس روزگار خود شد به طوری که گره از مشکل مشکل گشای خود یعنی مرحوم نجم آبادی هم می گشود. به یکی از کرامت های موبد بیدگلی در کتاب «دشتی به وسعت تاریخ» صفحه 330 اشاره کرده ام که بسیار خواندنی است. در ادامه این مطلب با دیوان اشعار موبد بیدگلی آشنا شوید و در موضوعات اشعار او هم بسیار دقت کنید.
* * * * *
عبدالعلی موبد بیدگلی کاشانی، هنایش خرد (دیوان موبد)، طهران: به کوشش میرزا عباس‌خان، چاپخانه سیدمرتضی، چاپ سنگی؛ کاتب مرتضی شریف نجم‌آبادی، 148ص، مصور، قطع: 14 × 20 س م. شادروان شیخ عبدالعلی بیدگلی کاشانی ملقب به «موبد» در ابتدای کتاب خویش شرح حالی از شیخ هادی نجم آبادی به عربی و فارسی و سوگنامه تیمسار آقا (شیخ هادی نجم آبادی) از میرزا نصرالله خان صبوری آورده است (ص 2- 31). سپس دیوان موبد مشتمل بر سوگنامه در مرگ شیخ نجم آبادی، در توحید و ستایش حضرت امیرالمومنین امام علی علیه السلام، در ستایش امام هشتم حضرت رضا علیه السلام خصوصا" و سایر ائمه شیعه علیهم السلام عموما"، تضمین غزل خواجه در عرفان و پند و پیچه، چند بندی در اثبات اصول دین،.... (ص 32 - 144). در پایان اشعاری از میرزا علیخان نقاش آمده است (ص 145 - 148)
مشخصات ظاهری اثر) آغاز مقدمه: بنام یزدان در هنگام فرخنده فرجام کشور بانی پادشاه بندگان پناه جم فرگاه جایگاه پیروز سپاه پرویز بزم بهرام رزم... آغاز متن: دیوان موبد. سوگنامه در مرگز یگانه روزگار رهی ویژه کردگار آقای شیخ هادی نجم آبادی بر روی درود و روانش انوشه و شاد باد. پناهم بیزدان ز دیو پلید / بنام خدائیکه جان آفرید... انجام: ...موبد تو که این هنر نداری / باید سپری روان بخواری. انجامه: اتمام و انجام یافت این رساله بدیع و نگارش فصیح بیاری حضرت باری فی شهر صفر المظفر سنه 1322. و انا العبد الجانی مرتضی الشریف النجم آبادی غفرالله. نوع و درجه خط: نستعلیق. تصاویر: 2تصویر سیاه و سفید از شیخ هادی نجم آبادی (ص 31) و عبدالعلی بیدگلی موبد (ص 38). نوع و تزئینات جلد: جلد شومیز سفید.
صاحب اختیاری رد شوی یا نشوی !
مهدی پرتوی: هرکس که برای انجام مقصودش رشوه یا باج و یا به اصطلاح دیگر «حق و حساب» بدهد می‌گویند: فلانی خر کریم را نعل کرده است. ریشه تاریخی ضرب المثل بالا به این شرح است: به طوری که می‌دانیم برخی از سلاطین ایران و جهان در دربار خود افراد دلقک و مسخره پیشه‌ای داشتند که با حاضر جوابی ها و شیرین کاری ها ویژه متلک های نیشداری که به حاضران جلسه می‌گفتند، شاه را می‌خنداندند و موجب مسرت و انبساط خاطرش می‌شدند. دلقک ها مجاز بودند هرچه دلشان خواست بگویند ولی شرطش این بود که در بذله گویی‌ها و مسخره‌گی ها نمکی داخل کنند تا لطف سخن از دست نرود و طرف تعرض واقع نشوند. دلقک های معروفی که نامشان در صحایف تاریخ ثبت است عبارتند از «طلحک» دلقک سلطان محمود غزنوی، «کل عنایت» یا «کچل عنایت» دلقک دستگاه شاه عباس کبیر، «تریبوله» و «دمی نیک» دلقک های دربار فرانسوی اول و لویی چهاردهم، «کالامبرک» لوده و مسخره معروف ایتالیایی.
