بحارالعلوم
شیخ محمد علی برغانی
ملا محمدعلی بن محمد قزوینی برغانی، بحارالعلوم [نسخه خطی]، مشخصات ظاهری: 43 ب‍رگ، 21 س‍طر ک‍ام‍ل، ان‍دازه س‍طور 115x 160، آغاز نسخه: ف‍رح‍ت ف‍م‍ن‍ه و ان ت‍خ‍ل‍ف ع‍ن‍ه، نوع ک‍اغ‍ذ: ف‍رن‍گ‍ی، خط: ن‍س‍ت‍ع‍ل‍ی‍ق، تزیینات جلد: ت‍ی‍م‍اج ق‍ه‍وه‌ای، یک لایی، ک‍وب‍ی‍ده، شماره کتابشناسی در کتابخانه ملی ایران: ع1765، تزیینات متن: س‍اده، روی پ‍اره‌ای از ع‍ب‍ارات و ح‍روف با م‍رک‍ب ق‍رم‍ز خط کشی شده ف‍رس‍ودگ‍ی، ن‍اق‍ص ب‍ودن ص‍ف‍ح‍ات: اب‍ت‍دا افتاده، نسخه ح‍اوی اغ‍لاط ام‍لایی، آخر نسخه ن‍ام‍ه‌ای از شیخ احمد اح‍س‍ایی، انجام نسخه: ب‍ف‍ض‍ل‍ک یا ذال‍ف‍ض‍ل ال‍ع‍ظی‍م ان‍ه ت‍ع‍ال‍ی ج‍واد ک‍ری‍م م‍ل‍ک ال‍ب‍ر رئ‍وف رح‍ی‍م.
معرفی کتاب: نویسنده که برادر شیخ محمدصالح و شیخ محمدتقی برغانی (معروف به شهید ثالث) و ع‍موی ق‍ره‌ال‍ع‍ی‍ن است و از اف‍ک‍ار و آث‍ارش ب‍وی ش‍ی‍خ‍ی‍گ‍ری م‍ی‌آی‍د. در این کتاب م‍ب‍اح‍ث دینی چند آورده و گ‍رچ‍ه اب‍ت‍دای رس‍ال‍ه افتاده و از آنجا که م‍ع‍دن اول است شروع می شود ب‍دی‍ن شرح: م‍ع‍دن اول: فی ن‍زول وجود ال‍ک‍ائ‍ن‍ات من الال‍ه‍ی‍ات (از 1 تا 8) م‍ع‍دن ث‍ان‍ی: فی ال‍ع‍ل‍وم ال‍ش‍رع‍ی‍ه (از ص 8 تا 12)؛ م‍ع‍دن ثالث: فی اح‍وال رس‍ول‌ال‍ل‍ه (از 12 تا 26)؛ م‍ع‍دن راب‍ع: فی الام‍ه (از 26 تا 29): م‍ع‍دن پ‍ن‍ج‍م: در اع‍م‍ال ظاهری ش‍رع‍ی (از ص 29 تا 36)؛ م‍ع‍دن ش‍ش‍م: در اع‍م‍ال ب‍اطن‍ی (از 36 تا 39)؛ م‍ع‍دن ه‍ف‍ت‍م: در اخ‍لاق م‍ح‍م‍وده (از 39 تا آخر).
جداول فی المیراث
شیخ هادی نجم آبادی
هادی بن مهدی ن‍ج‍م‌آب‍ادی ت‍ه‍ران‍ی (1250-1320ق)، جداول فی المیراث [چاپ سنگی]، کاتب ابوالقاسم ابن علی‌اکبر الجیلانی، مصحح محمدصادق بن محمدباقر تبریزی، محل چاپ: طهران توسط میرزا حسن طهرانی، 1308ق، زبان: عربی، نوع و درجه خط: نسخ، تزئینات متن: جدول مضاعف، نوع و تزیینات جلد: لت روی جلد افتاده، لت زیرین جلد کاغذی یک‌لا، ص. 1مکرر-23؛16×21 س‌م، منابع: مشار (عربی): ص 248، محل فروش: مدرسه شیخ هادی، حواشی اوراق: محشی به حاشیه با نشان تصحیح (صح) می‌باشد، شماره بازیابی در کتابخانه ملی ایران: 6-19183.
آغاز: بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله والملک السلام والمکرر للدهور و الاعوام معلم ادم الاسما و موسع العطاء و الالاء مرسل الرسول الأسعد... انجام:...الباقی للاعمام سدسه للعم او العمة و خمسة اسلاسه للاعمام للاب فان تعدد و او اختلفوا فللذکر مثل اصل الفریضته اثنان و سبعون.
زندگی و حیات سیاسی - فکری قرةالعین برغانی
خسرو خواجه نوری، زندگی و حیات سیاسی - فکری قرةالعین، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته تاریخ، گرایش ایران اسلامی، استاد راهنما: دکتر سهراب یزدانی، استاد مشاور: دکتر محمدعلی اکبری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده الهیات، ادبیات و علوم انسانی، 1384، 198 صفحه.
چکیده پایان نامه: هدف پژوهش بررسی زندگی و اندیشه های قره العین (1233- 1268ق) بنت ملا محمدصالح برغانی است. روش پژوهش: این پژوهش براساس اسنادی تاریخی و مطالعه انتقادی منابع انجام شده که پس از طی مراحل فیش برداری، طبقه بندی و تفکیک اطلاعات، مطالب مورد تجزیه و تحلیل سپس نتیجه گیری قرار گرفته است. نتیجه کلی: ظهور قره العین در جنبش بابیه پیامدهای فراوانی را با خود به همراه داشت که از جمله آنها می توان کشته شدن ملا محمد تقی برغانی مشهور به شهید ثالث، قضیه بدشت، تصاویر حقوق مرد و زن، کشف حجاب، خروج زنان از پستوی خانه ها به صحنه اجتماع و حتی ظهور گسترده آنها در میدان نبرد اشاره کرد.
واژگان کلیدی: تاریخ معاصر ایران، بابیه، مشروطیت، سرگذشت نامه های ف‍ردی، ان‍دی‍ش‍ه‌ه‍ای سیاسی.
او سبب انحطاط مسلمین را در سه چیز می دانست:
اعراض از آیات الهی و دوری از سنت پیامبر؛
روحانیون بیگانه از حقیقت؛
و سیاستمداران غافل از پیشرفت های زمانه.
فاطمه رویا پورامید
شادروان آیت الله حاج شیخ هادی نجم آبادی از علما و منتقدان برجسته سیاسی و اجتماعی ایران در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری است. وی فرزند ملامهدی و نوه استاد باقر آهنگر بود و به سال 1250ق در روستای نجم آباد از توابع شهرستان نظرآباد واقع در استان البرز به دنیا آمد. خواندن و نوشتن و تحصیلات اولیه را نزد پدر آغاز کرد و در1262ق به دستور او، همراه مادرش برای ادامه تحصیل به نجف اشرف عزیمت نمود. در بیست سالگی (1270ق) به امر پدر، جهت ازدواج به تهران سفر کرد و یک سال بعد عازم نجف شد و از محضر شیخ مرتضی انصاری، میزرا حسن نجم آبادی (پسر عمویش) و شیخ راضی نجفی بهره برد. پس از مراجعت به تهران در 1280ق در محله سنگلج ساکن و به تدریس و امامت پرداخت. از معاریف شاگردان وی می توان به آیت الله سیدمحمد طباطبایی (از رهبران مشروطه، علامه علی اکبر دهخدا، علامه محمد قزوینی، ناظم الاسلام کرمانی،میرزا جهانگیر خان شیرازی (مدیر صوراسرافیل)، مهدی نجم آبادی و رفیع بامداد اشاره کرد.
کارخانه ای در شهرستان نظرآباد
که برگی از تاریخ معاصر ایران است
«شرکت ریسندگی و بافندگی فخرایران» یا «کارخانه نمازی» در سال 1333 خورشیدی به وسیله حاج محمد نمازی (زاده: 1275 خورشیدی در شیراز، درگذشت: 26 فروردین 1351 خورشیدی در شیراز) در شهرستان نظرآباد از توابع استان البرز تاسیس شد و در سال 1335 به بهره بردای رسید. کیفیت پارچه های تولیدی آن به حدی بود که لباس فرم ارتش را تامین می کرد و به خارج هم صادرات داشت. سرگذشت این کارخانه بسیار شنیدنی و برگی از تاریخ ایران معاصر است. در این باره در مطالب آینده بیشتر سخن خواهیم گفت.
1. «حاج محمد نمازی» فرزند حاج محمد حسن دوران کودکی را در هند و چین گذراند. سال‌های جوانی را در شیراز و تهران سپری کرد. در سال 1303 خورشیدی به قصد سیاحت به آمریکا رفت، اما این سفر سرنوشت او را تغییر داده و نزدیک به سی سال در آنجا اقامت کرد. عشق به ایران برای او همیشه زنده بود و پس از موفقیت در فعالیت‌های اقتصادی در سال 1323 به ایران بازگشت. اگر چه نیت اصلی وی ایجاد مجتمع بهداشتی و درمانی بود، اما او در سفر خود بهایران با پدیده نامناسب آب آشامیدنی برخورد کرد و تصمیم گرفت علاوه بر ساخت مجتمعدرمانی، آموزشی (بیمارستان نمازی) نسبت به انجام سیستم مناسب آب لوله کشی نیز اقدامنماید. برنامه لوله کشی در سال 1327 تکمیل شد. او همچنین در سال 1328 بنیاد خیره‌ایبه نام «بنیاد ایران» در واشنگتن تاسیس کرد. گفتنی است حاج محمد نمازی در آن موقع 30 میلیون تومان برای رفع مشکلات و عمران وآبادی شهر شیراز کمک کرده بود.
2. «هوشنگ انصاری» (متولد 1306 خورشیدی در کرمانشاه) تکنوکرات، دیپلمات، سفیر، وزیر و مدیرعامل شرکت نفت در رژیم پهلوی است. پدرش در بانک ملی سمت تحویلداری داشت و با درآمد ناچیز خود خانواده را به سختی اداره می‌کرد. مدتی در شیراز و زمانی در اصفهان خدمت می‌کرد. فرزند ارشد خود را به مدرسه آمریکایی‌ها در اصفهان فرستاد. پس از اخذ دیپلم عازم آمریکا شد و بعد از ثبت‌نام در یکی از دانشگاه‌ها به شغل عکاسی و خبرنگاری پرداخت. برای مطبوعات محلی خبر و عکس تهیه می‌کرد و از این راه زندگی خود را می‌گذراند. چند سالی که در آمریکا بود ظاهرا" در رشته اقتصاد و بازرگانی تحصیل می‌کرد. وارد تهران که شد به بخش خصوصی رفت و در دستگاه جعفر اخوان بازرگان معروف آن زمان مشغول کار شد در 1334 به نمایندگی تجارتخانه اخوان که دفتری در ژاپن دایر کرده بود به توکیو رفت و همسر ژاپنی اختیار نمود و زبان ژاپنی یاد گرفت. ضمنا" از مراکز دیدنی ژاپن بازدید کرد و برای کسانی که به ژاپن می‌رفتند وسیله و راهنمای خیلی خوبی بود. استعداد، هوش و زرنگی فوق‌العاده‌اش موجب شد مورد توجه سفارت ایران در ژاپن قرار گیرد.
غلام‌عباس آرام وقتی که سفیر ایران در ژاپن شد، او را به عنوان عضو محلی استخدام کرد. بعد وابسته اقتصادی سفارتخانه شد و تدریجا" با سفیر الفت و نزدیکی پیدا کرد. در آن ایام حاج محمد نمازی مشغول مذاکره و خرید ماشین‌های نساجی برای کارخانه فخرایران بود. گوشه‌ای از این کار به انصاری سپرده شد و او با جدیت تمام کارها را انجام داد و چندین متخصص ژاپنی به ایران فرستاد. نمازی پس از نصب و به کار افتادن کارخانه تعدادی از سهام کارخانه را بلاعوض به او بخشید و مدیریت کارخانه را هم به او سپرد. در مقام مدیریت کارخانه که به نام «شرکت ریسندگی و بافندگی فخرایران» یا «کارخانه نمازی» معروف بود، او عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن شد و در محافل اقتصادی و تجارتی تهران اسم و رسمی پیدا کرد. در 1340 در حکومت دکتر علی امینی، از طرف جهانگیر آموزگار وزیر بازرگانی، به معاونت آن وزارتخانه منصوب شد؛ ولی مجددا" به کارخانه فخرایران بازگشت و اکثریت سهام کارخانه را خریداری کرد. در همه حال تاجر بود. از فروش سهام خود در کارخانه فخر ایران چهارصد میلیون تومان به دست آورد که همه را به آمریکا فرستاد. هوشنگ انصاری از رجال و دولتمردان بهایی مسلک روزگار محمدرضا پهلوی بود. نام اصلی او «عباس مستمند شیرازی» است.
أبوالحسن بن محمدتقی نجم آبادی عالم دینی کان حیا سنة 1383ه
کتاب «موسوعه مولفی الامامیه» دایره المعارف بزرگ نویسندگان شیعه است که به کوشش «مجمع الفکر الاسلامی» در شهر قم منتشر می شود. در جلد دوم آن آیت الله شیخ ابوالحسن نجم آبادی فرزند شیخ محمدتقی مجتهد و نوه شیخ هادی نجم آبادی، به زبان عربی این گونه معرفی شده است. یادآوری می شود که آرامگاه این فقیه بزرگوار در آرامستان روستای نجم آباد از توابع شهرستان نظرآباد واقع است.
أبوالحسن بن محمدتقی نجم آبادی (ق 14 ه) عالم دینی. کان حیا سنة (1383ه (. الآثار: 1.طریق المتقین (فارسی/ طب) موضوعات طبیة عن الأغذیة و فوائدها اعتمادا على أحادیث المعصومین (علیهم السلام). ألفه سنة 1391ه. طبعاته: إیران، رقعی، 120 ص؛ 2. نجم الطالبین (فارسی/ سیرة الأنبیاء) (45) مجلسا عن تاریخ (136) نبیا ورد ذکرهم فی القرآن الکریم. من آدم حتى تبع بن حیان (علیهم السلام). بدأ بتألیفه سنة (1381ه) و فرغ منه سنة (1383ه) طبعاته: طهران، دارالکتب الإسلامیة، رقعی، 194 ص؛ 3. هادی المضلین (فارسی / سیرة المعصومین علیهم السلام) سیرة النبی الأکرم (صلى الله علیه وآله) و السیدة فاطمة الزهراء (علیها السلام) و الأئمة المعصومین (علیهم السلام). ألفه سنة 1391 ه. طبعاته: إیران، وزیری، 325 ص.
المصادر: چاپى فارسی 5 / 5170، کتب المؤلف.
دیرپایی تعزیه در شهرستان ساوجبلاغ
کبری ماسوله - خبرنگار خبرگزاری مهر
حسینیه برغان با بیش از نیم قرن قدمت از جمله تکیه های مشهور کشور پس از تکیه دولت تهران است که سالها است پذیرای گروه های تعزیه در ایام محرم است؛ قدمت تعزیه خوانی در این روستا تا بدانجا است که همه ساله قشرهای مختلفی از سراسر کشور برای تماشای آن خود را به حسینیه قدیمی می رسانند. حسینیه اعظم برغان بیش از 560 سال است که شاهد عزاداری عاشقان حسین (ع) و اهل بیت عصمت و طهارت و ناله های آنان است. اینجا گویی قطعه ای از بهشت که بر روی زمین جا مانده، فضای حسینیه معطر است و احساسی معنوی در مخاطب ایجاد می کند، حجره هایی که گرداگرد حسینیه اعظم بنا شده اند هر کدام جایگاهی دارند. در تعدادی از آنها ابزار و ادواتی است که تعزیه خوانان با آنها در شمایل ائمه و یارانشان یا اشقیا ظاهر می شوند.
وقتی شمشیر بالا می رود که با ضرببر فرق فرود آید ناله است که به آسمان می رود، یا آنجا که طفلان مسلم را کنار آب می برند تا قربانی کنند شیون زنان به اوج می رسد، اما اشکبارتر از همه زمانی است که تعزیه حضرت عباس (ع) اجرا می شود .آنجا که تیر بر چشمان دلربای ابوالفضل می نشیند یا آنجا که دستان قطع شده او در حفظ مشک تلاش می کند و آن را به دندان می کشد همه بی تاب می شوند و صدا به صدا نمی رسد. گویی سقف حسینیه هر آن پایین خواهد آمد از این همه سوز و ناله. تعزیه روز عاشورا که در روز عاشورا اجرا می شود شور و حال عجیبی دارد، هنوز تعزیه شروع نشده مردم اشک می ریزند، تعزیه که شروع شد فغان به اوج می رسد و آن قدر پیش می رود که اشقیای سرخ پوش هم سینه زن حسین می شوند. این بخشی از حال و هوای این روزهای حسینیه اعظم برغان با قدمتی بیش از 600 سال است که در روستای برغان شهرستان ساوجبلاغ قرار دارد.
عتیقه ها به وزارت جلیله فواید تسلیم شود!
سندی مکتوب با کد بازیابی 6 در سازمان اسناد ملی ایران وجود دارد که ثابت می کند برخی حفاران یهودی در 102 سال پیش یعنی در سال 1289 خورشیدی با هدف یافتن آثار باستانی و تاریخی در منطقه ساوجبلاغ، مبادرت به حفاری غیرمجاز کرده اند. حکومت دارالخلافه تهران در تاریخ 8 سرطان 1328 (8 تیر 1289) طی نامه ای به شماره 2439 این موضوع را به اطلاع دولت وقت ایران رسانده است. متن سند پیش گفته به این شرح است: «مقام منیع وزارت جلیله داخله مرقومه مطاعه به نمره 3117 / 1849 متضمن سواد رقعه وزارت فواید در خصوص کلیمی ها که در محال ساوجبلاغ به حفریات مشغولند و باید آنها را مانع و اگر عتیقه استخراج کرده اند از آنها گرفته و به وزارت جلیله فواید تسلیم شود. زیارت و فوراٌ اقدام و تأکید اکید در منع حفر کلیمی ها کرده و از کار ممنوع شدند.»
شرف الدین محمود شاگرد ساوجبلاغی ابن ابی جمهور
علی اکبر صفری
یکی از منابع پژوهشی رجالی اجازات روایی است. از فقیه بزرگ شیعه، ابن ابی جمهور احسائی (قرن دهم) اجازهای برای یکی از شاگردانش شرف الدین محمود بن سید علاء الدین بن جلال الدین طالقانی در تاریخ 912 ق نوشته شده است. رونوشت این اجازه در بحارالانوار علامه مجلسی (1110 ق) جلد 105 ص 13-17 آمده است. از این اجازه سه نسخه دیگر به شرح ذیل موجود است: أ. مجموعه اجازات شیخ نعمت الله بن حسین عاملی، تاریخ کتابت قرن 11، موجود در کتابخانه آیت الله حکیم نجف اشرف به شماره 134 (فهرست کتابخانه حکیم ص 150 تا 153)؛ ب. مجموعه اجازات شیخ ابراهیم بن محمد حرفوشی (1080 ق)، تاریخ کتابت قرن 11 موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره 8975؛ این مجموعه منبع اصلی نسخه اجازات بحارالانوار بوده است؛ ت. مجموعه اجازات سید حسین کرکی که در آن خطوطی از شیخ بهایی و پدر بزرگوارش شیخ حسین بن عبدالصمد عاملی دیده می شود. این مجموعه در کتابخانه وزیری یزد به شماره 1708 (فهرست کتابخانه وزیری یزد ج 3 ص 1027- 1033) نگهداری می شود.
دکتر افسانه نجم آبادی؛ تاریخ پژوه زنان روزگار قاجار
دکتر افسانه نجم آبادی از نوادگان «شیخ هادی نجم آبادی» در سال 1325 خورشیدی در تهران متولد شد. تحصیلات ابتدایی تا متوسط خود را در تهران گذراند. وی رشته فیزیک را در دانشگاه تهران برگزید. دو سال آخر دوره تحصیلی خود در همین رشته تا مقطع فوق لیسانس در دانشگاه هاوارد سپری و دوره دکتری خود را در رشته جامعه شناسی دانشگاه منچستر انگلیس سپری کرد و از پایاننامه خود با عنوان «اصلاحات ارضی و تحولات اجتماعی در ایران» با راهنمایی پروفسور «تئودور شنین» دفاع نمود. وی در طول زندگی زندگی خود، فعالیت‌های اجتماعی و علمی را با هم در آمیخت و از هر کدام برای دیگری بهره جست. از دغدغه اصلی وی نقش زنان ایرانی در تحولات تاریخ معاصر به ویژه در دوره قاجار و انقلاب مشروطه است. نجم آبادی پس از 9 سال تدریس در رشته مطالعات زنان در دانشگاه «بارنارد»، از سال 1380 تا کنون به عنوان استاد تاریخ در دانشگاه هاروارد مشغول به تدریس است و علاوه بر دروس تاریخ، مطالعات زنان و تاریخ جنسیت را نیز درس میدهد. وی همچنین رییس کمیته برنامه مطالعات زنان و جنسیت این دانشگاه است.
دکتر نجم آبادی در یکی از آثار خود به زبان انگلیسی با عنوان «دختران قوچان: جنسیت و خاطره ملی در تاریخ ایران»، سعی کرده به کمبودهای بسیاری از آثار تاریخ معاصر ایران در مورد عوامل ناشناخته و پنهان یا حلقه گمشده بپردازد. نجم آبادی در این کتاب بر مبنای شواهد و مدارک تاریخی، فروش دختران قوچان را به عنوان یکی از عوامل اصلی موتور حرکت اولیه یا حلقه گمشده انقلاب مشروطه معرفی کرده است. دیگر تألیفات وی عبارتاند از: معایب الرجال، (سوئد 1992م)؛ زنان شرقی: اسنادی درباره دومین کنگره زنان شرق نشر شیرازه 1384ش و... از وی مقالاتی با عنوان: «زنان در برابر چالشهای زنان و مدرنیته ایرانی» در مجله زنان به چاپ رسیده است. همچنین ایشان به نقد بیش از هفت کتاب از جمله «حجابها و گفتارها» از فرزانه میلانی، «دختران ایران» از ستاره فرمانفرمایان، «ایران بین دو انقلاب» از آبراهامیان پرداخته است. وی مدیر پروژه «دنیای زنان در عصر قاجار» می‌باشد. حامیان این پروژه عبارتند از: دانشگاه هاروارد، بنیاد سراسری علوم انسانی (موقوفه ملی علوم انسانی) بنیاد آیلکس، بنیاد خانوادگی فلورا.
ابدال بیگ؛ حاکم ساوجبلاغ در دوره صفوی
اَبْدال‌ْ بِیْگ [abdal bea(a)yg] از صوفیان هفت‌گانه و از یاران سلطان حیدر و سلطان على صفوی که‌صفویان را در رساندن به پادشاهى یاری فراوان کرد. نام او در منابع دورهصفویه به صورت های ابدال على بیگ، ابدال بیگ قورچى باشى، ابدال بیگ‌دده، دده بیگ طالش و دده بیگ قورچى‌باشى نیز آمده است، اما به درستى‌روشن نیست که ابدال بیگ و دده بیگ یکى باشند. در مآخذ آن دوره گاهى این‌دو نام برای یک فرد، و گاهى به عنوان دو شخصیت مستقل به کار رفته است. نخستین بار از او در جنگ سلطان على - پسر سلطان حیدر و برادر شاه اسماعیل - مرشد صفویان با سلطان فرخ شیروان شاه و بایسنقرمیرزا یاد شده است. در این جنگ ابدال بیگ فرماندهى جناح چپ سلطان على رابر عهده داشت. پس از مرگ سلطان على، ابدال بیگ به خدمت شاه اسماعیل‌درآمد و در جنگ های متعدد او را یاری فراوان کرد. وی مدتى حکومت شهرهای‌قزوین، ری، ساوجبلاغ و خوار را بر عهده داشت. وی در دوره صفویه به حکومت مرو گماشته‌شد، اما چون در مقابل ازبکان شکست خورد و مرو را رها کرد، شاه اسماعیل او رااز همه مناصب خود عزل کرد و فرمان داد تا به اردبیل باز گردد. از این پس از زندگى او اطلاعى در دست نیست.
